DUKLA- pinowe wyrobisko udoste. wgłębione do kilkunastu metrów głeb. Prowadzone w skałach zwięzłych-bez obudowy. GŁOWICA SZYBOWA- górny odcinek szybu do 10-15 m w głąb RZĄPIE SZYBOWE- ,,dno'' szybu zbiornik wodny z pompą, stacją zwrotną lini wyrównawczej.METODY POSZUKIWANIA ZŁÓŻ: - met grawimetryczna (monitorowanie zmian wywołanych przez obiekty podziemne ) - met geoelektryczna (badania oporności skał, wykorzystuje różnice w przewodnictwie prądu elektrycznego gruntu) -met geosejsmiczna -otwór rdzeniowy. POKŁAD-naturlane nagromadzenie kopaliny użyt. w góro. Ograniczone dwoma ,,mniej-wiecej'' równoległymi płaszczyznami-od góry stropem, od doły spągiem. PARAMETRY POKŁADU: - Rozciągłośc(jest to kierunek jaki wyznacza krawędź przecięcia stropu lub spągu pokładu z dowolną płaszczyzną poziomą) -Kierunek zapadania warstw (kierunek, jaki wyznacza prostą prostopadłą do kierunku rozciągłości warstw i leżąca w płaszczyźnie stropu lub spągu pokładu) -Wznios(upad) pokładu lub wyrobiska(w górę (w dół) po kierunku zapadania warstw) -Kąt nachylenia pokł.- (kąt zawarty między pła. poziomą a pła. stropu lub spągu pokładu.) -Grubośc pokładu(dzielimy na dwie wartości: +rzeczywistą +pozorną)PODSZYBIE- składa się z: poczekalni, dworca, osobowego, komory odwadniającej, komory pomp, komory zajezdni elektrowozów, zapory p-pożarowe, komory sanitarnej, dyspozytorni, składu materiałów wybu. PRZECZNICA- poziome wyrobisko udost. prowadzone w skale płonnej w kierunku prostopadłym do generalnej rozciągłości złoża. PRZEKOP- poz wyrobisko udostp prowadzone w skale płonnej w kierunku równo do generalnej rozciągłości złoża. RODZAJE WYROBISK PRZYGOT: -Chodnik (poz wyr przyg prowadzone w złożu w kierunku równoległym do rozciągłości pokładu nachylone do 5') -Dowierzchnia (pochyle wyrobisko przygo prowadzone w zlożu i łączące dwa punkty na różnych głębokościach) - Chodnik podstawowy -chodnik równoległy -chodnik wentylacyjny - chodniki filarowe -chodniki przyścianowy -pochylnia transportowa -chodnik badawczy. PODZIAŁ WYROBISK WYBIERKOWYCH -ściany -ubierki -zabierki -wyrobiska komorowe. URABIALNOŚC -opór jaki skała stawia narzędziom niszczącym jej strukture. Wyrażona praca konieczna do jej zniszczenia. KLASYFIKACJA URABIALNOSCI PROTODIAKONOWA -Klasa I(b.łatwe urabianie <0,4)-KlasaII(łatwe ura 0,4-0,8) -KlasaIII(średnio urabialne 0,8-1,4) KlasaIV(trudno urabialne 1,4-2,4) Klasa V(b.trudno urabialna >2,4)
METODY URABIANIA SKAŁ: 1.Urabianie fizyczne(zmiana stanu skupienia bez zmian chemi ura kop +ługowanie +ogrzewanie +zagazowanie) 2.Urab chemi-poleg na zmianie stanu skupienia oraz składu chemicznego urabianej kop.) 3.Urabianie mechaniczne(stos siły fizy do odspajania kopa uży od górtowru +reczna +hydrourabianie [wtłaczanie wody pod ciś , pow spekania] +urab mater wybuch + urab maszynami) OBUDOWY ZW NA MATERIAŁ :-1Drewniana ( gł sosna Zale: +lekka, +łatwe wykonanie +nie przenosi prądów bładzących Wad: +mała wytrzy +pali się + gnije ) -2 Kamienna ( beton, cegła ,batoników Zal:+ niepalna + długoterminowa +izoluje górotwór +nie przenosi prąd bładzą Wad:+ bardzo drogie +nienaprawialne +słaba wytrz w przypadku rozciągania ) -3Stalowa (Zal: +b. wytrzym +niepalna +łatwy montaż + można stosowac wielokroć Wad: +ciężka +przewodzi prąd bładz) -4Z Tworzyw Sztucznych (kleje, kotwie urabialne ) -5 ZE stopów metali lekkich(mechanika w obudowach zmechanizowanych ) -6Mieszana (stal-drewno, żelbet.) OBUDOWY ZW NA RODZAJ PRACY :-Podpierajace(stojaki z boku) -Potrzymujace( stojaki,stropnica) -Odgradzajace(zam dost dla ludzi) -Izolujaca(beton natryskowy) -Spinająca (kotwie 2,5-2,7) KLASYF SKAŁ STROPOWYCH WG BUDRYKA: Klasa I(kruche, łatwo przechodza w zawał, tworza strop na wyskosci większej niż 5 grubosci wybieranego pokladu) Klasa II (kruch łat przech w zawał, tworz strop na wys mniejszej niż 5 grubosci wybier pokl ) -Klasa III (strop ze skał sztywnych,trudno przechodzących w zawał, załamuja się w postaci dużych bloków sklanych powodujących zagrozenie wstrzasami lub tapaniami) -Klasa IV(strop z skal plastycznych, uginających się. Mogą spow osuniecie się spągu bez przerwania swojej ciągłości) RODZAJE STROPÓW :-Fałszywy ( 0,4-0,8 m skład skały slabe i kruche)-Bezpośredni ( kruche ,spadaja do wyrobi po odsunieciu obudowy) -Zasadniczy (zbudowany z skal sztywnych , załamuja się w postaci dużych blokow skalnych) RODZAJE SPĄGÓW :-Sztywny(skały mocne,stabilność pod ciezarem) -Pełzajacy (plastyczne,spełzają pod wpływem ciężaru) -Pęczniejacy (pod wply wody zwieksza objętość) SKAŁY ZW NA SPOSÓB WYBIERANIA, KSZTALT WYROBISKA:- Ubierkowe( +system ubierkowo-filarowy +system ścianowy ) -Zabierkowe( +sys filar-zabierkowy + sys dług zabierek) -Komorowe - Pośrednie. PRZENOSNIK ZAGRZEBŁOWY (Wad: +b duzy opór, +koszty eksplo + zrywanie nitek łanc Zal:+transport w pionie i poziomie) PRZENOŚNIK TASMOWY: (Wad: +mała możliwości w pionie i poziomie Zal:+duza wydaj + mały opór ruchu + możliwość transportu urobu,ludzi) WENTYLACJA KOPALNII- działanosc służb wentyl zwiazana z dostarczeniem niezbędnej ilości świeżego powietrza do wszystkich czynnych wyrobisk. ŹRODLA DOPLYWU GAZOW DO WYROBISK :-szczeliny w góro -praca ludzi -praca maszyn - procesy gnicia - pożary.
Kontrola S POWIETRZA: - badania labor -pomiary dołowe (okresowe) -pomiar ciągły. PRZEWIETRZENIE WYROBISK ŚLEPYCH :-dyfuzja -przegrody wentylacyjne -went lutniowa . Intensywność chlodzenia- skitecznosc ochładzania ciala ludzkiego spowodowane wpolnym dzialaniem temp, wilog. WARUNKI PRACY -Normalne (temp <28' intensywność chlodzenia >11 -8godz) -Uciążliwe (temp 28-33' int chłodź <11 -6 godz) -Niebiezpieczne (temp >33'-ratownicy w trakcie akcji) ZAGRO METANOWE: -Wystpowanie (-wolny wypełnia pory i szczeliny - związany z weglem Fizycznie i chem) -Inicjatory zapłony metanu (-otwarty płomien - zle przeprowadzone roboty strzelnicze -iskry elektryczne - iskry mechani) -Wykrywanie metanu: (+benzynowa lampa wskaźnikowa, rurki wskaźnikowe, metanomierze, analiza chemiczna w laboratorium) -Podział pomieszczen zw na zagro wybuch met: (+stopien A nagromadzenie CH4 powyzej 0,5 jest wykluczone + stopien B nag CH4 w normalnych warunkach przewietrzenia powyżej 1 % jest wykluczone +stopień C nagr CH4 nawet w normalnych warunkach przewietrz może przekroczyc 1%) ZAGROZENIA WYBUCHEM PYLU WEGLOWEGO: -Cechy niebezp( lotność, rozdrobnienie , stezenie obloku 50-1000 g/m3 , zawartość czesci palnych powyżej 12%) -Strefy zagro p.w. : (+strefa I wyrobiska górnicze w zasiegu 300m w polach niemetalowych i 500 m w polach metanowych od miejsca zapoczątkowania wybuchu p.w. +strefa II wszystkie wyrobiska poza strefa I ) -Klasyfikacja zagro wybuch p.w. (Klasa A-pokładu wegla lub ich czesc oraz wyrobiska, w których: +nie wystepuje niebezpieczny pw. +w strefie I nie występują odcinki z niebezpiecznym pw. Dłuższe niż 30m Klasa B- -||- +wystepuje -||- +wystepuje -||-) ZAGROZENIA TAPANIAMI: -Rodzaje (naprężeniowe,udarowe:+stropowe +spągowe) -Ocena stopnia zagrozenia( +ocena warunkow geologicznych w tym sposobu zalegania poszczególnych warstw + znajomość wystepowania zaburzen +ocena własności mechanicznych skał + znajomość dokonywanej czynnej i projektowanej eksploatacji)WYROBISKO GÓRNICZE -pusta przestrzeń w górotworze, która powstała w wyniku działalności górniczej. Może mieć kształt kwadratowy , prostokątny, trapezowy, eliptyczny, kołowy(odkrywkowe, podziemne, otworowe) WYROBISKA ZW NA PRZEZNACZENIE: -poszukiwawczo badawcza -udostępniajace -przygotowawcze -wybierkowe -specjalne WYROBISKA UDOSTEP.- łaczą powierzchnię ze złożem (poziome,pochyłe, pionowe ;szyby ,szybiki,studnie,dukle) ZRĄB SZYBU- przeciecie płaszczyzny terenu z rurą szybową.ZADANIA OBUDOWY:- zabez wyrobiska -podwieszenie kabli i rur -efekt psychologiczny -izolacja górotworu (nie kazda)
Szyb wdechowy- opuszczanie powietrza na dół, jednoczesnie jest to szyb zjazdowy, odwadniający. SZYB WYDECHOWY- wyciąganie powietrza w góre, duża klatka wyciągowa na urobek. SZYB CENTRALNY-znajduje się na powierzchni głownej zakładu. SZYBY PERYFERYJNE- znajduja się poza powie główna zakładu, często jako szyb wydechowy. WYROBISKO PRZYGOTOWAWCZE- mają za zadanie przygotowac bezpieczne i ekonomiczne wybieranie kopaliny. DŁUGOŚC ŚCIANY- odległośc miedzy dwoma chodnikami przyścianowymi w systemie podłużnym lub dwoma dowierzchniami w syste poprzeczny. WYSOKOSC SCIANY- pionowa odległość miedzy stropem obudowy a spągiem. WYBIEG ŚCIANY LUB UBIERKI- odległośc od miejsca rozpoczęcia eksploatacji do miejsca jej zakończenia. Dochodzi do 2 km i wiecej. TRANSPORT KOPALINY:- Zewnetrzyny (kopalina-odbiorcy, transport pracowników, materiałów, urządzeń). -Wewnętrzny(+powierzchniowy +dołowy) TRANSPORT DOŁOWY:- Odstawa - Przewóz - Ciągnienie . ZADANIA WENTYLACJI:-zapewnienie odpowiedniego składu powietrza - Zapewnienie wymaganej ilości powitrza - Zap. Wymaganej prędkości powitrza -rozrzedzenie i odprowadzanie gazów - utrzymanie odpowiednich warunków klimatycznych. POWIETRZE KOPALNIANE- jest pochodną powi atmosfer , które na skutek dopływu innych gazów może nieznacznie różnic się od powie atmosfer. SPOSOBY POMIARÓW GAZU:- metanomierz interferencyjny - metanomierz żarowy - metanomierz automatyczny . CZYNNIKI WPLYWAJACE NA KOFORT PRACY:- temp - wilogtnosc -predkosc przepływu powietrza - intensywność chlodzenia - zapylenie. ZWALCZANIE ZAGRO METANOWYCH:- odpowiednia wentylacja - odmetanowanie -odciecie dopływu metanu . POTENCJALNE MIESJCA ZAPOCZATKOWANIA WYBUCHU PYŁU WE: - miejsce prowadzenia robot strzeleckich - miejsca stwierdzonia nagromadzenia CH4>1% - czynne pola pożarowe - wyrobiska o nachyleniu powyżej 10” z czynnym przewozem. POSZUKIWANIE POŻARÓW:- pirometry - kamery termowizyjne . ŹRÓDŁA WODY:- dopływ wody do górotworu - dopływ wody ze zbiornikow powierz - dopływ wody z procesów technologicznych.