Oligofrenopedagogika

Osoby niepełnosprawne intelektualnie

Stopień lekki

W upośledzeniu umysłowym dają się wyróżnić trzy składni­ki:

- organiczny,

- psychologiczny

- społeczny.

Etiologia

- Myślenie konkretno-obrazowe

- Trudności w wykonywaniu zadań gdzie trzeba wykonywać kilka czynności równocześnie

- Złe warunki wychowawcze

- Opóźniony czas rozpoczęcia pracy korekcyjnej i wyrównawczej

- Zaniedbania rodzinno-środowiskowe pogłębiające upośledzenie

Charakterystyka osób niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu lekkim

- niższa od przeciętnej ogólna spraw­ność intelektualna, która powstała w okresie rozwojowym

- zaburzenia w zakresie dojrzewania,

- uczenia się społecznego przysto­sowania.

- wady wzroku i słuchu,

- upośledze­nie narządu ruchu,

- zaburzenia mowy oraz niektóre choroby, np. padaczka.

- ograniczenia w myśleniu abstrakcyjnym,

- obniżenie ciekawości, dociekliwo­ści i zdolności koncentrowania uwagi na jednym przedmiocie przez dłuższy czas

- niestałość emocjonalna, impulsywność, agresywność, niepokój,

Podstawowe kryteria diagnostyczne dla upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim

1. Znaczne obniżenie ogólnego funkcjonowania intelektualnego: iloraz inteligencji uzyskany w indywidualnie stosowanym teście wynosi 70 lub mniej.

2. Współwystępowanie deficytów lub zmniejszenie się zdolności przy­stosowania społecznego, tzn.

odpowiedzialność, ko­munikowanie się, wypełnianie czynności dnia codziennego, samo­dzielność, samoobsługa.

3. Ujawnienie się niepełnosprawności przed 18 rokiem życia

Wczesna diagnoza i interwencja:

- aktywne uczestnictwo dziecka w zajęciach terapeutycznych

- pomoc psychopedagogiczna

- wspólne spotkania rodziców i dziecka ze specjalistą

Wychowanie w rodzinie dziecka niepełnosprawnego intelektualnie:

- przygotowanie dziecka do pełnienia określonych ról społecznych

Pomoc którą dziecko powinno otrzymać musi polegać na:

• poświęceniu mu czasu - współdziałaniu z nim w bawieniu się i ćwi­czeniach,

• zapewnieniu dziecku możliwości poznawania otoczenia,

• ułatwianiu kontaktów z innymi dziećmi,

• uruchomienie trwałych form dokształcania rodziców,

• wspomaganie psychoemocjonalne,

• wspomaganie socjalno-usługowe poprzez terapię i pomoc materialną.

Organizacja szkolnictwa:

system kształcenia dzieci i młodzieży upośledzonej umysłowo w stopniu lekkim:

- Szkoły zawodowe specjalne

- Klasy specjalne przy szkołach zawodowych

- Klasy specjalne przy szkole podstawowej

- Nauczanie indywidualne

- Klasy i szkoły integracyjne

- Szkoły podstawowe specjalne

Metoda ośrodków pracy:

1. obserwować, badać, porównywać, wyciągać wnioski, wyodrębniać ce­chy istotne na plan pierwszy;

2. zebrać wszelkie dostępne materiały o nich różnymi drogami i w róż­nej postaci;

3. skonkretyzować zebrane wiadomości i przeżycia związane z tym po­znaniem

Dobór metod rewalidacji osób upośledzonych umysłowo wymaga m. in.:

1. dobrego poznania ucznia,

2. zrozumienia jego trudności w poznawaniu świata,

3. uświadomienia istoty rewalidacji uczniów,

4. znajomości potrzeb rozwojowych dziecka,

5. tworzenia korzystnych warunków emocjonalnych w zespołach ucz­niowskich.

Charakterystyka osób z umiarkowanym, znacznym i głębokim upośledzeniem umysłowym

• upośledzenie umysłowe to istotne, czyli wyraźne względem przyję­tych norm, obniżenie ogólnego poziomu sprawności intelektualnej i możliwości zachowania przystosowawczego

Osoby z niepełnosprawnością intelektualną mają zdolność do:

• rozumienia prostych zdań i słów, - mowa z częstymi wadami,

• ubogie słownictwo,

• proste emocje - zadowolenia i niezadowolenia,

- wyrażanie emocji gestami,

- brak kontaktów społecznych,

- wymagają stałej opieki.

Charakterystyka osób z umiarkowanym, znacznym i głębokim upośledzeniem umysłowym

Etiologia:

Czynniki genetyczne:

zespoły spowodowane przez nieprawidłowości genowe (np. stwardnienie guzowa­te, fenyloketonuria),

zwyrodnienie mózgowo-plamkowe,

aberracje chromosomalne (np. zespół Downa - trisomia chromosomu 21, zespół Turnera, zespół Klinefeltera, zespół kociego krzyku).

Czynniki egzogenne:

• infekcje,

• zatrucia,

• urazy, które uszkadzają OUN dziecka w okresie jego roz­woju płodowego, w okresie okołoporodowym lub po urodzeniu.

Charakterystyka osób z umiarkowanym, znacznym i głębokim upośledzeniem umysłowym

W rodzinie z dzieckiem głębiej upośledzonym umysłowo charakterys­tyczne są takie zjawiska, jak:

lęk (np. przed zaprzepaszczeniem szans, przed wrogością otoczenia, przed przyszłością dziecka itd.), bezradność w rozwią­zywaniu problemów specjalnej opieki, wychowania dziecka upośledzonego i godzeniu pracy rehabilitacyjnej z innymi obowiązkami rodzinnymi.

Programowanie pracy pedagogicznej

Metoda pielęgnacji wychowującej,

Metoda Weroniki Sherborne,

Metody kształcenia o nachyleniu behawioralnym,

Metoda Blissa,

Metody nauczania podstawowych technik szkolnych.

Nieodpowiednie postawy wobec osób niepełnosprawnych

- dystansowanie (unikanie wchodzenia w bliskie i nieformalne kontakty),

- dewaluacja (uwypuklanie negatywnych cech osób niepełnosprawnych),

- delegitymizacja (negatywny stosunek do niepełnosprawnych zostaje zawarty w określonych przepisach prawnych),

- segregacja (izolowanie niepełnosprawnych w środowisku),

- eksterminacja (biologiczne wyniszczanie).

Powyższe praktyki dyskryminacyjne są ciągle aktualne wobec osób z niepełnosprawnością intelektualną.

W pracy pedagogicznej z umiarkowanie, znacznie i głęboko upośledzo­nymi umysłowo należy uwzględnić kilka podstawowych zagadnień, które winny znaleźć miejsce w programie wychowania:

1. Cel pracy i wynikające z niego zadania.

2.Zasady pracy, czyli reguły postępowania pedagogicznego,

3. Metody, czyli sposoby oddziaływania na podopiecznego,

4. Formy, środki oddziaływania, czyli organizacja zajęć, materiały za po­mocą których pedagog terapeuta realizować będzie założony program, czas trwania poszczególnych zajęć i terminy ich prowadzenia.

Zasady pracy terapeutycznej:

1. Zasada akceptacji dziecka,

2. Zasada podmiotowości i indywidualności,

3. Zasada refleksyjności,

4. Zasada systematyczności i konsekwencji,

5. Zasada komfortu psychicznego,

6. Zasada liczenia się z innymi osobami

uczestniczącymi w realizacji programu

Pedagogika niesłyszących i niedosłyszących-surdopedagogika

Surdopedagogika jest działem pedagogiki specjalnej, zajmują­cym się teorią i praktyką kształcenia osób z wadą słuchu, a więc osób niesłyszących (głuchych) i słabo słyszących (niedosłyszą­cych, z resztkami słuchu).

Cele surdopedagogiki:

- przywracanie sprawności uszkodzonego zmysłu słuchu przez umożli­wienie korzystania z posiadanych resztek słuchowych drogą odpowied­nich ćwiczeń bądź pobudzanie nerwu słuchowego i centralnego układu nerwowego

- przywracanie sprawności psychicznej przez usprawnianie procesów poznawczych,

- przygotowanie osób z wa­dą słuchu do funkcjonowania w warunkach życiowo zmienionych wskutek istniejącej wady i do możliwie samodzielnego życia.

Klasyfikacja:

Osoby niesłyszące, głuche,

Niedosłyszące, słabosłyszące

Etiologia wady słuchu:

Wadę wrodzoną mogą powodować czynniki genetyczne (wada dziedzicz­na) lub te, które zadziałają na dziecko w okresie życia płodowego bądź w czasie porodu:

- konf­likt serologiczny

- choroba matki, szczególnie w pierwszych 12 tygodniach ciąży,

- niektóre leki lub używki stosowane przez matkę w okresie ciąży,

- wcześniejszy bądź patologiczny poród.

Wadę nabytą mogą powodować m.in.:

- ostre lub przewlekłe choroby ucha,

- choroby zakaźne,

- choroby wysokogorączkowe (zapalenie opon móz­gowych),

- antybiotyki,

- urazy chemiczne, mechaniczne lub psychiczne (głu­chota psychogenna).

Metody porozumiewania się:

Metoda migowa

System językowo-migowy

Daktylografia

Metoda totalnej komunikacji

Metoda ustna

Instytucje opieki i kształcenia osób z wadą słuchu:

- Poradnie Rehabilitacyjne dla Dzieci i Młodzieży z Wadą Słuchu lub Specjalistyczne Ośrodki Diagnozy i Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży z Wadą Słuchu Polskiego Związku Głuchych

- Specjalne Ośrodki Szkolno-Wychowawcze, w skład których mogą wchodzić przedszkola specjalne, szkoły podstawowe, zawodowe, internaty.

W procesie praktyki rewalidacyjnej surdopedagogika uwzględnia na­stępujące metody i zasady:

• profilaktykę,

• kompensację,

• korekturę,

• usprawnianie (wychowanie i trening słuchowy),

• dynamizowanie wewnętrzne jednostki.

Próby integracji:

1. umiejętność komunikowania się werbalnego z otoczeniem, umiejętność odczytywania mowy z ust, korzystać z posia­danych resztek słuchu dziecka, postawę aktywności i akcep­tację swojej wady;

2. Nauczyciel odpowiedni zasób wiedzy na temat postępowania z dzieckiem z wadą słuchu, winien je akceptować, umieć mu zapewnić atmosferę życzliwej pomocy ze strony rówieśników, pozyskiwać do współpracy rodziców, rozumiejących swoją szczególną rolę w rewalidacji indywidualnej i społecznej

3. Sprzyjające warunki organizacyjne, a więc przepisy pra­wne, zmniejszone liczebnie grupy integracyjne, właściwe wyposażenie dzie­ci i pomieszczeń w aparaturę wzmacniającą dźwięki, ułatwienie kontaktów ze specjalistą i najbliższą szkołą specjalną.

---