7. Działalność informacyjna w świetle prawa o archiwach.
Archiwa swoją działalność opierają o ustawę ,, o narodowym zasobie archiwalnym i o archiwach” z dnia 14 lipca 1983 r. ( ustawa ta jest wielokrotnie nowelizowana)
Wcześniej obowiązywał w Polsce dekret ,, o archiwach państwowych” z roku 1951.
Do czasów Rewolucji Francuskiej (1789-1799) archiwa traktowano jako instytucje służące głównie celom ich właścicieli. Z czasem nastąpiły zmiany i archiwa zaczęły współistnieć wraz z urzędami i instytucjami państwowymi.
Do zadań archiwów należy: zabezpieczanie, gromadzenie i scalanie materiałów archiwalnych, ich rejestracja, porządkowanie, przechowywanie i udostępnianie oraz tworzenie prac naukowo-badawczych z zakresu archiwistyki.
W 1972 roku powołany został Ośrodek Informacji Archiwalnej, którego zadaniem było prowadzenie ewidencji i dokumentacji materiałów przechowywanych w archiwach państwowych, organizowanie działalności informacyjnej w jednostkach państwowej sieci archiwalnej oraz badanie potrzeb użytkowników.
Archiwa są miejscem, które przechowuje i gwarantuje zabezpieczenie.
Na podstawie ustawy działalność archiwalną prowadzą: archiwa państwowe, archiwa zakładowe, państwowe biblioteki i muzea.
Archiwa wykonują też określone usługi np.: wyszukiwanie, prowadzenie kwerend, kopiowania, fotokopiowania i konserwacji materiałów archiwalnych.
8. Działalność informacyjna muzeów.
Muzea działają w oparciu o ustawę o muzeach z 21 listopada 1996 roku.
Muzea wywodzą się ze starożytności, przechodziły one różne fazy i formy zbieractwa oraz kolekcjonerstwa. Królewski Luwr (Francja) stał się pierwszym muzeum publicznym, dostępnym dla wszystkich.
Współczesne muzea włączają się w działalność edukacyjną i pracę oświatową, tworzą bazy danych o obiektach muzealnych .
Do czynności wchodzącej w zakres działalności informacyjnej wchodzą: gromadzenie materiałów, ich opracowywanie, udostępnianie materiałów i informacji ( np. wystawy), muzea mają również za zadanie informować, upowszechniać i chronić dobra kultury.
Muzea działają na podstawie statutów, w których określany jest m.in. zakres działania placówki.
Obiekty objęte opieką muzeum współtworzą dobra kultury. Dobro kultury to każdy przedmiot ruchomy lub nieruchomy, dawny lub współczesny mający znaczenie dla dziedzictwa i rozwoju kulturalnego ze względu na jego wartość historyczną, naukową, artystyczną.
Zorganizowana informacja o dobrach kultury znajduje się w Rejestrze Zabytków, który prowadzi wojewódzki konserwator zabytków.
Organizacja i metody działalności informacyjnej w Polsce XX w.
Początków organizacji informacji naukowej należy szukać w okresie międzywojennym. Na kształtowanie się informacji naukowej miały wpływ rosnące potrzeby rozwijającej się nauki.
Na pierwszym Zjeździe Bibliotekarzy Polskich 1928, przedstawione zostały propozycje wyodrębnienia komórek zajmujących się tylko działalnością informacyjną, przez Stefana Vrtel- Wierczyńskiego w projekcie Instytutu Bibliograficznego.
W Bibliotece Narodowej w 1936 roku rozpoczęto prace nad centralnym katalogiem piśmiennictwa obcojęzycznego oraz centralnym katalogiem inkunabułów.
Od 1920 roku działało Biuro Bibliograficzne ( później Oddział Bibliograficzny) w Centralnej Bibliotece Wojskowej. Stworzono tam centralny katalog militariów jedenastu bibliotek warszawskich.
Wojna i okupacja spowodowały olbrzymie straty w całej polskiej kulturze. Ucierpiały uczelnie, szkoły, instytucje naukowe.
17 kwietnia 1946 roku ukazał się Dekret o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi.
W roku 1950 powołano do życia Główny Instytut Dokumentacji Naukowo-Technicznej, którego celem było prowadzenie prac naukowo-badawczych w dziedzinie metodologii dokumentacji naukowo-technicznej, gromadzić, rejestrować oraz rozpowszechniać dokumentację naukową.
Istniała również sieć fachowych bibliotek zakładowych, na czele sieci stała Centralna Biblioteka Techniczna. Podlegały jej głównie biblioteki branżowe i zakładowe.
W 1953 roku został utworzony Ośrodek Bibliografii i Dokumentacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk, który zajmował się dokumentacją informacyjną w dziedzinie nauk matematyczno-przyrodniczych.
Centralny Instytut Informacji Naukowo-Technicznej i Ekonomicznej (CINTE) miał za zadanie koordynować i nadzorować pracę branżowych, działowych, resortowych oraz wojewódzkich ośrodków informacji. Prowadził również redakcję dwumiesięcznika ,, Aktualne Problemy Informacji i Dokumentacji”. CINTE podlegało Komitetowi Nauki i Techniki.
Ważna jest uchwała nr 35 Rady Ministrów z dnia 12 lutego 1971 roku w sprawie rozwoju informacji naukowej, technicznej i ekonomicznej.
Instytut Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej powstał 1950 w Warszawie. Od 1971 roku do 1990 został włączony do CINTE. Przedmiotem działania INTE są: badania naukowe, prace badawczo-rozwojowe, wdrożeniowe i usługowe w zakresie metodologii informacji naukowej.
Uchwała Ministrów nr 35 Rady Ministrów zawierała opracowane założenia krajowego Systemu Informacji Naukowej i Technicznej i Organizacyjnej SINTO. Podstawowym zadaniem SINTO miało być koordynowanie i uczestnictwo w planowym gromadzeniu dokumentów pierwotnych, opracowywaniu informacji i dokumentów pochodnych oraz rozpowszechnianiu ich wewnątrz i na zewnątrz systemu. Struktura funkcjonalna SINTO miała objąć trzy powiązane układy: centralny, profesjonalny i terenowy. Koncepcja SINTO pozostała tylko koncepcją, nigdy nie została wdrożona w życie.
W 1990 roku zlikwidowano CINTE.
Od 1992 roku istnieje Polskie Towarzystwo Informacji Naukowej, które wydaje ,, Praktykę i Teorię Informacji Naukowej i Technicznej”(dwutygodnik)
Działalność informacyjna w sferze informacji dokumentacyjnej.
Działalność informacyjna obejmuje różnorodne procesy informacyjne jak przechowywanie i wyszukiwanie informacji, przetwarzanie, rozpowszechnianie, wymiana, zarządzanie informacją, ochrona informacji.
Dokumentacja to:
- gromadzenie dokumentów
- kopiowanie lub powielania związane z prawem autorskim
- opracowywanie, przechowywanie, wyszukiwanie, dostarczanie, zarządzanie oraz archiwizacja dokumentów.
- narzędzia dokumentacyjne ( bibliografie, katalogi, język informacyjno-wyszukiwawczy, źródła informacji, indeksowanie, bazy danych, wydawnictwa informacyjne).
Badacze różnych dziedzin wiedzy żywo są zainteresowani dokumentacją, bibliografią, informacją naukową.
Do działalności informacyjnej możemy zaliczyć bazy danych takie jak:
- CYTBIN- Cytowania w Bibliotekoznawstwie i Informacji Naukowej. Zasięg chronologiczny bazy to roczniki od roku 2000. Zasięg formalny: artykuły z czasopism naukowych takie jak ZIN, Przewodnik Biblioteczny, Bibliotekarz, Roczniki Biblioteczne, EBIB.
- ARTON- prace nad Polską Literaturą Humanistyczną od 1998 roku.
- ICSB- Indeks cytowań socjologii polskiej.
- Baza LISA- streszczenia artykułów z czasopism naukowych.
- Baza ISSN
- Baza OPI- Ludzie nauki ( dane dotyczące osób związanych z nauką)
Działalność informacyjna w świetle prawa o wynalazczości i ochronie intelektualnej.
Kwestie związane z wynalazczością przypadają Urzędowi Patentowemu, który powstał w roku 1918. Udziela on patentów, rejestruje wzory i znaki, czuwa nad sformalizowaną procedurą ochrony własności intelektualnej.
Ustawa o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych z 1924 roku znalazły się w niej zapisy określające procedurę ubiegania się o uzyskanie patentu.
Do zadań Urzędu Patentowego należy utrzymywanie zbioru informacji o udzielonych patentach, publikowanie informacji w czasopiśmie urzędowym UP, udostępnianie informacji zainteresowanym użytkownikom.
Urząd Patentowy wydaje czasopismo urzędowe ,, Wiadomości Urzędu Patentowego” i prowadzi rejestry.
UP prowadzi informację patentową o krajowych wynalazkach, ważniejszych wynalazkach zagranicznych, prowadzi bibliotekę techniczną ze zbiorem polskich opisów patentowych, upowszechnia wiadomości o wynalazczości i ochronie własności przemysłowej.
Od 2000 roku podstawę prawną w sprawach wynalazczości wyznacza Ustawa z dnia 3 czerwca 2000 prawo własności przemysłowej.