wyklad pri 2, Psychologia różnic indywidualnych


5. Wybrane kategorie służące do opisu różnic indywidualnych

Badamy grupę osób 4 testami A B C D. Dla każdej osoby da się określić wynik. Istnieje pomiędzy tymi wynikami wysoka korelacja, jeśli ktoś dobrze wypadnie w 3 testach to i w 4 też. Istnieje pewna zbieżność wyników. Analiza czynnikowa pozwala sprowadzić matryce wartości w jedną. Możemy wyodrębnić ukrytą wartość (latentną), która wpływa na wynik, ale jej nie widzimy. Oznacza się to zwykle literą g (od angielskiego general). Jeżeli człowiek ma poziom ogólnej zdolności niski to na ogół będzie sobie gorzej radził z innymi testami.

6. Pojęcie cechy w ujęciu Gordona Allporta

Allport wprowadził pojęcie cechy. Pozwala ono na skonstruowanie narzędzi, które dokładnie opisują cechy np. kwestionariusze (inwentarze osobowości). Jeżeli możemy owe cechy opisać i zbadać to możemy wykazać różnice ilościowe.

Cecha to struktura neuropsychiczna mająca zdolność dostarczania wielu bodźców funkcjonalnie równoważnych oraz inicjowania i ukierunkowania równoważnych (spójnych znaczeniowo) form zachowania adaptacyjnego (Allport, 1934, s.295)

7. Pogląd Waltera Mischela na temat cech

„Jest oczywiste, że podstawowym wyzwaniem nie było i nie jest to czy dyspozycje istnieją, lecz założenie, co do ich istoty. Wyzwanie koncentrowało się na ograniczonej użyteczności wnioskowania w oparciu o przejawy zachowania o szerokich, pozbawionych kontekstu dyspozycjach jako podstawy do próby wyjaśnienia zjawisk osobowościowych i do przewidywania specyficznego zachowania jednostki w specyficznych sytuacjach”. (Mischel, 1990, s. 131)

8. Pojęcie cechy uwzględniające krytykę Waltera Mischela

Cecha - jest to względnie stała i swoista dla jednostki uogólniona tendencja do zachowania lub reagowania w określony sposób, wyrażająca się w różnych a zarazem spójnych z tą tendencją sytuacjach np. tendencja do lęku może ujawniać się w sytuacjach egzaminu i wtedy, kiedy idziemy do dentysty, kiedy jesteśmy w kontakcie z innymi ludźmi.

9.Status cechy (źródło: Strelau, 2002)

0x08 graphic

10. Różnice między pojęciami stanu i cechy stosowanymi w badaniach nad osobowością (źródło: Strelau, 2002)

Stan

Cecha

warunki krótkotrwałe

warunki długotrwałe

przejawia się w sposób ciągły

ujawnia się w odpowiedzi na bodziec lub w określonych sytuacjach (tendencje)

konkretny (łatwoobserwowalny)

abstrakcyjne (zakładamy, że ludzie mają tendencje)

zależny od sytuacji

zależna od osoby

ma charakter zdarzenia

ma charakter dyspozycji

współwarunkowany przez cechę

przejawia się w stanach

może być zaobserwowany

nie może być zaobserwowany

może być mierzony bezpośrednio (możemy go dokładnie zmikerzyc za pomocą wskaźników)

może być mierzona pośrednio (można ją badać tylko na podstawie otrzymanych odpowiedzi osoby badanej w kwestionatriuszu)

11. Pojęcie typu wg Williama Sterna

Typ - „dominująca dyspozycja psychiczna bądź psychofizyczna, która przysługuje dającej się wyróżnić na jej podstawie grupę ludzi, przy czym jednak grupy tej nie można jednoznacznie, wszechstronnie oddzielić od innych grup” np. są osoby zdecydowanie ekstrawertyczne, zdecydowanie introwertyczne, ale większość ma trochę cech tego i tego typu.

12. Typologia Hipokratesa - Goldena w ujęciu „szufladkowym” Kanta i wymiarowym

Choleryk

(działa szybko i gwałtownie)

Melancholik

(uczucia powolne i głębokie)

Sangwinik

(uczucia silne i płytkie)

Flegmatyk

(działa szybko i bezwładnie)

Kant (1788)

0x08 graphic

W.Wurat (1887)

Typologia wymiarowa - opiera się na nasileniu

Typologia „szufladkowa” - opiera się na posiadaniu lub nie posiadaniu danej cechy

13. Charakterystyki specyficzne dla kategorii typu:

10.03.2008 Wykład 2



Wyszukiwarka