Prawo geologiczne i górnicze - podstawowy dokument według którego prowadzi się działalność górniczą.

Ustawa z 9 czerwca 2011r:

Obszar górniczy - to przestrzeń w granicach której przedsiębiorca jest uprawniony do wydobywania kopaliny a także wykonywania wszelkich czynności związanych z prowadzeniem koncesji

Teren górniczy - to przestrzeń objęta przewidywanymi szkodliwymi oddziaływaniami robót górniczych. Jest zawsze większa od przestrzeni obszaru górniczego.

Złoże kopaliny - to naturalne nagromadzenie minerałów, skał oraz innych substancji stałych, ciekłych lub gazowych których wydobywanie może przynieść korzyść gospodarczą

Koncesje wydaje minister właściwy ds. środowiska

Wydaje ją na czas określony nie krótszy niż 3 lata i nie dłuższy niż 50 lat

Może wydać również starosta jeśli:

a) obszar na którym będzie prowadzona działalność górnicza nie przekroczy 2 ha

b) wydobycie kopaliny w roku kalendarzowym nie przekroczy 20000m3

c) działalność będzie prowadzona bez użycia materiałów wybuchowych

Surowiec mineralny: pierwiastek lub związek chemiczny powstały w skorupie ziemskiej w wyniku procesów geologicznych

Pokład jest to złoże przeważnie osadowe, które tworzy warstwę kopaliny użytecznej

wśród innych warstw skał osadowych tej samej formacji geologicznej, zalegającą zwykle

zgodnie z ogólnym układem wszystkich warstw.

Złoże jest to naturalne (powstałe w wyniku działania

praw przyrody) nagromadzenie w skorupie ziemskiej minerałów lub skał użytecznych, którego

eksploatacja przynosi korzyść gospodarczą.

Podział złóż: -foremne(pokłady, soczewki, żyły),- nieforemne(żyły złożone, gniazda i składy, masywy słupy i pnie, złoża okruchowe)
-pofałdowanie(antyklina,synklina)

Soczewka: forma złoża którego miąższość maleje we wszystkich kierunkach aż do całkowitego zaniku

Żyła jest to złoże powstałe przez nagromadzenie się minerału użytecznego w szczelinach

skał, odznaczające się znaczną zmiennością pod względem kierunku i grubości oraz zawartości

minerału użytecznego

Gniazda i składy: skupienie surowca mineralnego o ograniczonym zasięgu i nieregularnym kształcie, Ich wymiary mieszczą się od kilku do kilkudziesięciu metrów.

Masywy, Słupy i Pnie: skupienie kopaliny w formie wydłużonej w kierunku pionowym, o przekroju poprzecznym zbliżonym do koła.

Złoża Okruchowe: są nagromadzeniem luźnych ziarn lub okruchów minerałów użytecznych

zmieszanych z ziarnami skał płonnych. Złożami takimi są np. piaski złotonośne, platynonośne

i złoża okruchowe cyny.

Złoża okruchowe powstały w wyniku wietrzenia skał zawierających minerały użyteczne. Z

kolei taki zwietrzały materiał skalny został rozsegregowany, wskutek transportu w spływającej

wodzie lub z udziałem wiatru, i to doprowadziło do nagromadzenia okruchów minerałów użytecznych w złożu.

Zaburzenia w zaleganiu złóż: pofałdowania, uskoki, zmiany grubości, przerosty, rozszczepienia oraz wymycia.

Formy kopalin: 1.kopalina stała,2.kopalina ciekła,3.kopalina gazowa

Baza surowcowa Polski: 1.węgiel kamienny (Górnośląski Okręg Przemysłowy, Wałbrzyca)

2.Węgiel brunatny (Bełchatów, Konin, Zgorzelec) 3.Rudy miedzi (Lublin),4.Rudy cynku i ołowiu (Trzebinia, Olkusz),5.Sól kamienna (Inowrocław, Kłodawa).6.Ropa naftowa (Bóbrka, Krosno).

7.Gaz ziemny-Podkarpacie(Przemyśl, Husów, Sanok)Wielkopolska(Odolanów, Międzychód)Lubuskiem(Drezdenko)

Wyrobiskami górniczymi - puste przestrzenie powstałe w kopalinie użytecznej lub

w skale płonnej w wyniku prowadzenia robot górniczych.

Wyrobiska dzieli się na:

- poszukiwawczo-rozpoznawcze

- udostępniające: otwierające dostęp do złoża i umożliwiające jego górniczą eksploatację;

w kopalniach podziemnych będą to wyrobiska łączące złoże z powierzchnią ziemi (szyby,

szybiki, sztolnie, przecznice), a w kopalniach odkrywkowych wyrobiska odkrywające

złoże kopaliny użytecznej przez zdjęcie nadkładu, czyli warstw nadległych; wyrobiska udostępniające

wykonuje się prawie wyłącznie w skałach płonnych.

- przygotowawcze, przysposabiające złoże do najbardziej korzystnego sposobu wybierania;

rozróżnia się wyrobiska przygotowawcze główne, dzielące udostępniony pokład na piętra

i pola eksploatacyjne (chodniki poziomowe, piętrowe, główne wentylacyjne, główne międzypoziomowe

pochylnie i upadowe) oraz wyrobiska przygotowawcze drugorzędne lub rozcinkowe,

dzielące pole eksploatacyjne na pola wybierania i filary (chodniki wybierkowe,

dowierzchnie).

Do wyrobisk przygotowawczych należą chodniki, pochylnie, dowierzchnie, upadowe,

przecinki itp. Zależnie od przyjętego systemu wybierania można je wykonywać z pewnym

wyprzedzeniem w stosunku do wybierania lub też równocześnie z wybieraniem złoża.

Chodniki są to górnicze wyrobiska korytarzowe prowadzone poziomo lub prawie poziomo

(do 5° nachylenia), nie mają bezpośredniego wyjścia na powierzchnię ziemi. Drążone są

w złożu i dają urobek będący kopaliną użyteczną (np. chodniki węglowe).

Dowierzchnią jest każde pochyłe wyrobisko korytarzowe łączące dwa lub więcej punktów

znajdujących się na różnych poziomach, wydrążone mniej więcej równolegle do liniis

nachylenia pokładu.

Dowierzchnię dostosowaną do transportu w niej urobku nazywa się:

- pochylnią, jeżeli urobek opuszczany jest z góry w dół,

- upadową, jeżeli urobek jest wyciągany z dołu do góry.

10

Do wyrobisk przygotowawczych zalicza się:

- chodniki podstawowe albo poziomowe stanowiące w pokładzie dolne ograniczenie, a więc

podstawę poziomu;

- chodniki piętrowe rozcinające pokład w obrębie poziomu na mniejsze odcinki, zwane piętrami;

przy niektórych systemach ścianowych podział na piętra wystarczy do rozpoczęcia

wybierania,

- wybierkowe, w których dokonuje się wybierania kopaliny użytecznej, i które po jej wybraniu

ulegają likwidacji. Wyrobiska przygotowawcze i wybierkowe noszą wspólną nazwę

wyrobisk eksploatacyjnych(już prowadzi się eksploatację kopaliny) Wykonuje się je zasadniczo w kopalinie użytecznej, a w warunkach

specjalnych zagrożeń również w skale płonnej.

Eksploatacyjne:

- Wyrobisko ubierkowe- powstaje w wyniku wybierania odcinka złoża ograniczonego

dwoma chodnikami (lub pochylniami) równoległymi. Wyrobisko ubierkowe długości nie przekraczającej 40 m nazywa się ubierką.

-Wyrobisko Zabierkowe górnicze wyrobisko wybierkowe powstające przy wybieraniu

pokładu krótkimi odcinkami szerokości do 10 m i długości równej odległości między chodnikami

filarowymi lub dowierzchniami, przy czym przodek posuwa się zawsze od calizny

w stronę zrobów.

Rozróżnia się zabierki krótkie (zwane potocznie zabierkami) długości do 40 m i zabierki

długie, których długość przekracza 40 m.

-Wyrobisko Komorowe górnicze wyrobisko wybierkowe podobne są do zabierek, lecz mają

znacznie większe wymiary poprzeczne. Prowadzenie oraz utrzymywanie wyrobisk komorowych

jest możliwe przy bardzo mocnych stropach, dlatego też rzadko stosowane jest w

górnictwie węglowym, często natomiast przy wybieraniu złóż soli i rud metali.

-Wyrobisko Blokowe - tam gdzie zalegają strome grube pokłady.

Urabiane skał

-technika strzelnicza: górnicze roboty strzelnicze, MW-materiał wybuchowy (materiały wybuchowe, środki inicjujące, środki zapalające, sprzęt strzelniczy)

Materiał wybuchowy- Jest on związkiem chemicznym lub ich mieszaniną zdolną

pod wpływem bodźca zewnętrznego do gwałtownej reakcji chemicznej przy której wydziela

się duża ilość ciepła i gazów lub par, przy równoczesnym dużym stężeniu energii.

Rodzaje wybuchów: Deflagracja jest powolnym egzotermicznym ( z wydzielaniem ciepła) rozkładem MW.

Deflagracji towarzyszy obfite wydzielanie trujących gazów, zawierających tlenki azotu i tle26

nek węgla. Ponadto jest zjawiskiem niebezpiecznym ze względu na możliwość zapalenia metanu

(w kopalni metanowej).

Przyczynami deflagracji są: rozerwanie opakowań nabojów MW w czasie ładowania i

zanieczyszczenie go pyłem węglowym, zastosowanie zbyt słabego środka inicjującego,

nadmierne zawilgocenie MW itp.

Eksplozja jest rozkładem wybuchowym charakterystycznym dla MW miotających (prochów)

o prędkości nie przekraczającej 1000 m/s.

Detonacja jest to szybka reakcja rozkładu MW kruszących. Jej prędkość wynosi od 1000

do 8000 m/s w górniczych MW.

Ze względu na stopień bezpieczeństwa GMW dzieli się na cztery grupy:

1) skalne, zawierające pięć podgrup:

 MW amonowo-saletrzane,

 MW nitroglicerynowe,

 MW o zmniejszonej wrażliwości na bodźce zewnętrzne,

 prochy górnicze,

 inne MW skalne,

2) węglowe (amonowo-saletrzane),

3) powietrzne, zawierające dwie podgrupy:

 MW amonowo-saletrzane,

 MW nitroglicerynowe,

4) powietrzne specjalne, zawierające dwie podgrupy:

 MW amonowo-saletrzane,

 MW wymiennojonowe.

---