Administracja a Ochrona Praw Człowieka - Wykład 2011.05.13

Prawo do prywatności

Ochrona sfer prywatności człowieka - jej początki łączą się z artykułem Samuela D. Warrena i Louisa D. Brandeisa opublikowanym w 1890 r. w Harward Law Review „The right to privacy”, nr 4(1980) str. 193-220.

Przyczyny popularności prawa do prywatności na gruncie amerykańskiej koncepcji praw człowieka:

• Dynamiczny rozwój prasy

• Koncepcja wolności przeciwko państwa

• Indywidualistyczna koncepcja społeczna

Prawo do prywatności na gruncie prawa europejskiego:

• Art. 8 EKPC

Prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego

ust. 1 i ust. 2

• Art. 12 EKPC

Prawo do zawarcia małżeństwa

Podstawy normatywne

Traktatowe poza traktatowe

Ogólnym szczegółowym …

EKCP konwencja dotycząca przetwarzania danych

Art. 8 i Art. 12 pd nr 1 i pd nr 2

Konwencja normatywna prawa do prywatności

Żródła zakres podmiotowy zakres przedmiotowy zobowiązania

podmiotu

zobowiązane

Podmioty uprawnione podmioty ochrony i poszanowania obowiązek

Podmioty zobowiązane dom pozytywny

Zycie prywatne obowiązek

Zycie rodzinne negatywny

korespondencja

Zakres podmiotowy prawa do prywatności art. 8. EKPCZ

• Różnorodne podmioty uprawnione

• Powszechność podmiotowa w tekście pisanym EKPC

• „każdy” (art. 8)

• Każda osoba, organizacje pozarządowe, grupy jednostek (art. 34 EKPC)

• Wymóg podlegania jurysdykcji państwa-strony (art. 1 EKPC)

• Podmioty szczególnie chronione w orzecznictwie EKPC

• Osoby o określonej orientacji seksualnej

• Osoby po operacji zmiany płci

• Rodzina: de iure, de facto, adopcyjna

• Osoby związane więziami rodzinnymi

• Dzieci

• Matki

• Ojcowie: biologiczni i „z prawdziwego z darzenia”

• Podmioty zobowiązane do ochrony i poszanowania

• Organy władzy publicznej państwo-strona. Układ wertykalny

• Osoby prywatne - pośredni skutek horyzontalny

Zakres przedmiotowy prawa do prywatności art. 8 ETPC

• Istota prawa w ETPC. Dwa elementy materialne

• Sfera wewnętrzna

• Prawo do trybu życia w sposób zgodny z wolą jednostki i bez rozgłosu

• Sfera zewnętrzna

• Prawo do nawiązywania i rozwijania stosunków z innymi osobami, szczególnie w sferze emocjonalnej, niezbędnych dla rozwoju i zaspokajania potrzeb indywidualnych

• Sfery prywatności (każda z każdą jest powiązana, wszystkie razem są również ze sobą powiązane)

• Sfera I - życie rodzinne

• Sfera II - życie prywatne

• Sfera III - komunikacja

• Sfera IV - dom

Dualizm w konstrukcji prawa do prywatności

• Wolność do arbitralnej ingerencji w sfery prywatności jednostki

• Prawo do ochrony i poszanowania sfer prywatności jednostki

Obowiązki podmiotu zobowiązanego. Trzy kategorie

• Obowiązek negatywny

• Obowiązki pozytywne

• Obowiązek pozytywny materialny

• Obowiązek pozytywny proceduralny

Obowiązki pozytywne uzupełniają pierwszoplanowy obowiązek negatywny

Skutki uznania obowiązków pozytywnych:

• Prawo do prywatności wpływa na relacje między jednostkami - nawet w stosunkach pomiędzy samymi jednostkami

• Zróżnicowana postać obowiązków pozytywnych. Wskazanie ad casum - obowiązki pozytywne materialne mają bardzo zróżnicowaną postać: środki ustawodawcze, faktyczne działania ochronne, w zależności od konkretnego aspektu życia prywatnego, o którym w danym przypadku chodzi.

• Szeroki margines oceny dla państwa-strony

• Dobór środków w zakresie realizacji obowiązków pozytywnych: swoboda regulacyjna Państwa; uwzględnienieokoliczności zewnętrznych, specyficznych dla danego państwa i społeczeństwa

• Wymóg zachowania równowagi pomiędzy interesem publicznym a interesem indywidualnym (prywatnym)

• W opinie ETPC przy określeniu zobowiązanń pozytywnych państwa - strony należy mieć na względzie słuszną równowagę pomiędzy interesem ogólnym a interesem jednostki

Granice wymagalności ochrony i poszanowania prawa do prywatności korzystania

Testy

Test legalności Test celowości Test konieczności

Test legalności (art. 8 ust. 2 EKPCZ)

Obowiązujące prawo Jakość prawa Środki ochrony

Dopuszczelne cele dopuszczalnej w społeczeństwie demokratycznym ingerencji w sfery porywatności człowieka

Bezpieczeństwo, dobrobyt gospodarczy kraju, porządek, zdrowie moralność, prawa i wolności innych osób

Państwowe/Publiczne zapobieganie przestępstwom

Derogacja w stanie wojny lub niebezpieczeństwa zagrażającego życiu narodu (art. 15. Ust. 2 EKPC)

• Prawo podlegające derogacji

• Szczególnie ważny wymóg legalności derogacji, tj. zgodność z innymi zobowiązaniami wynikającymi z prawa między narodowego

• (art. 27) prawo do poszanowania praw rodziny

• (art. 49) prawo do niedopuszczania ro rozdzielenia rodzin

Prawo do poszanowania życia prywatnego

• Brak wyczerpujących definicji. Odrzucenie ograniczenia tylko do kręgu wewnętrznego

• Wymiar zewnętrzny życia prywatnego. Kontakty z ludźmi

• Życie zawodowe - elementem życia prywatnego

Sprawy objęte pojęciem „życia prywatnego” w orzecznictwie EKPC:

• Ochrona integralności fizycznej i moralnej człowieka (gwałt)

• Restrykcyjna regulacja prawa dot. kontaktów homoseksualnych

• Uznanie przez państwo aktualnej tożsamości płciowej pooperacyjnych transseksualistów

• Rejestracja szczegółów osobistych dotyczących danej osoby lub jej rodziny

• Gromadzenie danych osobowych przez służby ochrony państwa

• Zezwolenie na seryjne publikacje prasowe, upowszechniające zdjęcia osoby bez jej zgody

• Ograniczenie możliwości wyboru imienia dziecka lub zmiany nazwiska

• Długo terminowy zakaz pracy w sektorze publicznym i prywatnym w konsekwencji zakwalifikowania danej osoby, jako nielojalnej wobec narodu z powodu jej wcześniejszej współpracy ze służbami specjalnymi reżimu totalitarnego

Zróżnicowanie zakresu ochrony ze względu na podmiot uprawniony

Dla ochrony życia prywatnego charakterystyczna jest węższa ochrona życia prywatnego: osób publicznych, w tym zwłaszcza polityków.

Prawo do poszanowania życia rodzinnego

Autonomiczność pojęcia. Szeroki zakres.

• Rodzina de iure - rodzina oparta na małżeństwie (mąż/żona)

• Rodzina de facto - heteroseksualne związki pozamałżeńskie

• Rodzina adopcyjna - rodzina w rozumieniu art. 12 EKPC

• Rodzina zastępcza - relacje pomiędzy dzieckiem a jego opiekunami w ramach poza rodzicielskich form pieczy nad dzieckiem nie stanowią „życia rodzinnego” i podlegają jedynie w ramach ochrony prywatnego

• Więzi rodzinne. Szeroko ujęte. Bez odwołania się do art. 12 EKPC

• Wykluczenie: stosunki wzajemne między partnerami związków homoseksualnych - stosunki takie nie oznaczają „życia rodzinnego” - podlegają jedynie ochronie w kontekście ochrony i poszanowania życia prywatnego

• Pozycja dziecka w związku homoseksualnym - jedynie więziami rodzinnymi będzie więź między kobietą (lesbijką) która urodziła dane dziecko / pomiędzy mężczyzną (gejem) który spłodził dane dziecko

• Odmienne traktowanie kobiet i mężczyzn

• Prawo ojców biologicznych do więzi rodzinnych z dzieckiem. Wielość sytuacji

• Ojciec z prawdziwego zdarzenia

---