Michał Saganowski gr. 6
Fizjoterapia I rok , stacjonarne I stopnia
Ćwiczenia oddechowe
Stanowią ważną grupę ćwiczeń w kinezyterapii o działaniu miejscowym, mimo że ich stosowanie może nie wynikać z lokalizacji schorzenia w obrębie układu oddechowego. Należy je prowadzić zawsze wtedy, gdy wskazania lecznicze skazują pacjenta na długotrwałe przebywanie w pozycji leżącej w łóżku. Ich znaczenie jest jeszcze większe w momencie, kiedy na podstawie diagnozy wiemy, iż pacjent nie odzyska pełni zdrowia. Zadaniem ćwiczeń oddechowych jest zapewnienie prawidłowego działania układu oddechowego, by nie dopuścić do zmian uwsteczniających, co związane jest ze zmniejszoną aktywnością wynikającą z braku ruchu. Chodzi po prostu o prawidłowy pobór tlenu z powietrza i jego dystrybucję do tkanek, w celu zabezpieczenia procesów energetycznych w fazie tlenowej. Wszystkie dłużej trwające wysiłki fizyczne, jeśli idzie o pracę mięśni szkieletowych, potrzebują tlen do prawidłowego funkcjonowania.
Celów stojących przed ćwiczeniami oddechowymi nie należy rozpatrywać w oderwaniu od przedziału wiekowego. W grupie dzieci i młodzieży trzeba zwrócić zwłaszcza uwagę na to iż znajdują się w fazie rozwojowej. Jak wiemy stan zdrowotny polskiej młodzieży nie jest dobry. Ok. 50% tej grupy wiekowej ma stwierdzone wady postawy, bądź schorzenia np. boczne skrzywienie kręgosłupa. Są to głównie zmiany w obrębie kręgosłupa przedkrzyżowego a co za tym idzie w obrębie klatki piersiowej. Należy stosować działania nie tylko lecznicze ale także zapobiegawcze, ze względu na dużą plastyczność narządu ruchu w tym wieku.
W grupie pacjentów dorosłych zadania stojące przed ćwiczeniami oddechowymi są różne. U osób młodszych oprócz celów leczniczych można poprawiać wydolność układu oddechowego np. pojemność życiową płuc. W przypadku osób starszych, którzy ukończyli 40 lat, będą to ćwiczenia odtwarzające i utrzymujące wyznaczniki właściwej pracy układu oddechowego. (u pacjentów geriatrycznych rolą tych ćwiczeń będzie zmniejszenia zmian inwolucyjnych)
Należy zapamiętać że ćwiczenia oddechowe należy bezwzględnie stosować u pacjentów którzy muszą z różnych przyczyn leżeć w łóżku przez więcej niż 7 dni, gdyż to ułatwia w kolejnych fazach powrotu do zdrowia prowadzenie zajęć z kinezyterapii ogólnousprawniającej. U dzieci należy mieć dodatkowo na uwadze prawidłowe kształtowanie postawy ciała w obrębie klatki piersiowej.
Wskazania do prowadzenia ćwiczeń oddechowych:
zwiększenie ruchomości stawów klatki piersiowej i przepony
wzmocnienie mięśni oddechowych
zwiększenie pojemności życiowej płuc
udrożnienie drzewa oskrzelowego w przypadkach zalegania w nim śluzu
korekcja postawy w obrębie układu oddechowego
Przeciwwskazania
Ostry okres chorób narządu oddechowego i narządu krążenia
Wykonanie
Przed rozpoczęciem ćwiczeń oddechowych trzeba nauczyć chorego prawidłowego oddychania. Najczęstszym błędem jest wciąganie brzucha przy wdechu. Aby tego uniknąć, pacjent powinien położyć dłoń na nadbrzuszu i starać się oddychać tak, aby w czasie wdechu brzuch się uwypuklał a w czasie wydechu zapadał. Wdech musi odbywać się przez nos a wydech przez usta lub nos. W ćwiczeniach oddechowych duże znaczenie ma dobór pozycji wyjściowej, która wpływa na pracę przepony jak i na ruchy klatki piersiowej. Pozycja stojąca, siedząca, półsiedząca ułatwiają pracę przepony. Pozycja siedząca z pochyleniem tułowia w przód, leżenie tyłem utrudniają pracę przepony. Zwiększa się wtedy amplituda ruchów klatki piersiowej. Fazy oddechowe można utrudniać bądź ułatwiać przez współruchy tułowia lub kończyn. Prowadząc ćwiczenia oddechowe posługujemy się zazwyczaj komendami regulującymi czas trwania poszczególnych faz oddychania. Ćwiczenie rozpoczyna się od głębokiego wydechu. Wdech wykonuje chory w rytmie na: raz, dwa. A wydech na trzy, cztery, pięć. Na szczycie wydechu następuje bezdech trwający przeciętnie ok. 3 sek. Pacjent może również wykonywać ćwiczenia oddechowe według własnego rytmu, a fizjoterapeuta tylko kontroluje czy są one prawidłowo wykonywane. Liczba powtórzeń każdego ćwiczenia wynosi od 6 do 8.