Geologia... - wykład 7, politechnika, GiG semestr 2, Geologia, Wykłady


Wykład VII

Wietrzenie - proces niszczenia skał i minerałów na powierzchni Ziemi pod wpływem czynników atmosferycznych, hydrosfery i biosfery. Czynniki fizyczne powodują rozpad skał a czynniki chemiczne rozkład skał i minerałów.

Czynniki wietrzenia mechanicznego:

- zmiany termiczne skał związane z insolacją (nasłonecznieniem)

- wzrost obcych kryształów (np.: lodu) w szczelinach i porach skał

- zmiany wilgotności skał

- wahania ciśnienia na powierzchni skał związane z obciążeniem

- mechaniczne oddziaływanie organizmów żywych

Wietrzenie insolacyjne (termiczne):

- wietrzenie to zachodzi pod wpływem następującego na przemian nagrzewania i oziębiania powierzchni skały, czego efektem jest nierównomierne rozszerzanie i kurczenie poszczególnych ziaren, a także całej przypowierzchniowej warstwy skały (tzw. wierzenie mechaniczne skorupowe) powodujące stopniowe rozluźnianie i rozpad przypowierzchniowej warstwy skały.

Wietrzenie mrozowe:

- zachodzi pod wpływem częstych zmian temperatury z dodatniej na ujemną i na odwrót, czego efektem jest zamarzanie i odmarzanie wody w szczelinach skalnych, lód krzepnąc powiększa swoją objętość i rozsadza skałę.

Wietrzenie solne:

- zachodzi pod wpływem krystalizacji soli, głównie jodu, potasu i Mg w porach i szczelinach gruntu, powodując powstawanie soczewek i skupień soli rozsadzających skałę od wewnątrz.

Wietrzenie ilaste:

- zachodzi pod wpływem nasiąkania wodą skał ilastych, czego efektem jest ich pęcznienie, a następnie kurczenie objętości.

Wietrzenie organiczne:

- zachodzi pod wpływem mechanicznego oddziaływania organizmów żywych.

Wietrzenie mechaniczne przyspiesza tempo wietrzenia chemicznego. Następuje wzrost powierzchni aktywnej.

Wietrzenie chemiczne odbywa się głównie dzięki obecności wody. Woda opadowa zawiera O2 i CO2.

Aktywne składniki w wodzie:

- amoniak i tlenki azotu

- CO2 - łatwo rozpuszczalny

- chlor

- H2SO4 - silnie zdysocjowany

- węglany Na, K, Ca

- substancje humusowe

- bakterie

Przeobrażenia chemiczne to utlenianie, uwodnienie, redukcja, karbonatyzacja, chloratyzacja, kaolinityzacja.

Utlenianie (oksydacja) - jest reakcja minerału z tlenem, a także zmiana wartościowości metali występujących w sieciach krystalicznych minerałów (tzn. zmiany związane z przyjmowaniem lub oddawaniem przez nie elektronów).

Uwodnienie (hydratacja) - polega na wiązaniu powstałych w wyniku dysocjacji wody jonów H+ i OH- przez strukturę kryształu. Reakcje hydratacji powodują przemianę minerału bezwodnego w uwodniony i słabo uwodnionego w silnie uwodniony.

Redukcja - wywołana jest przez działalność bakterii i substancji organicznych.

Karbonatyzacja - polega na przechodzeniu związków chemicznych w węglany pod wpływem rozpuszczonego w wodzie CO2. Rozpuszczalność wapieni wzrasta, gdy woda nasycona jest CO2, węglan wapnia przechodzi wtedy w kwaśny węglan wapnia. Karbonatyzacji najczęściej ulegają krzemiany.

Kaolinityzacja - w przypadku gdy cały potas został wymyty do roztworu, powstającym minerałem wtórnym jest kaolinit. Jeżeli pewna część potasu nie ulegnie wymyciu i pozostanie w obrębie sieci krystalicznej, powstającym minerałem wtórnym jest illit.

Przebieg wietrzenia jest uzależniony od:

- warunków klimatycznych - głównie od stosunków termicznych i wilgotnościowych

- budowy podłoża skalnego - składu mineralnego, porowatości i spękań

- warunków orograficznych i ekspozycji

- świata organicznego - głównie szaty roślinnej

Wietrzenie a klimat:

- klimat tropikalny - dominuje wietrzenie chemiczne

- klimat pustynny - wietrzenie mechaniczne

- klimat górski - wietrzenie mechaniczne

- klimat polarny - wietrzenie mechaniczne

Powstawanie gleb:

Czynniki glebotwórcze - elementy środowiska wpływające na powstawanie i rozwój gleb:

- organizmy żywe

- klimat

- skały macierzyste

- rzeźba terenu

- stosunki wodne

- czas

- działalność człowieka

Gleby w Polsce:

- bielicowe

- brunatne

- rędziny

- czarnoziemy

- mady

2



Wyszukiwarka