cząstkiElementar-budująAtom;trwałe(proton,elektron,neutrino)nietrw(swobod.neutron)lekkie-leptony

(negaton,pozyton,nutrino,antyneutri)średnie-mzony(mezoDodat,ujem,obojęt)ciężkie-bariony(protony,

neutrony,antyneutron,antyproto,hiperony);atom-najmniejszy,niepodzielnySkładnikMateriiZłożonyZjądra

IotaczającychGoElektronów;MasaAt-masaAtomuWyrażonaWatomowychJednostkachaMasy(u);mówiIle

razyAt.danegoPierwiastkaJestCięższyOdIzotopuWęgla¹²C;liczbaMasowa-sumaProtoIneutroWjądrze

DanegoPierwiastka(A);liczbaAt-liczbaProtoWjądrze(Z);liczbaNeutro;masaCząsteczkowa-masaCząsteczki

WyrażonaWat.jednostkachMasy(u);sumaMasAtomowychAtomówTworzącychCząsteczkę;nuklid-rodzaj

AtomuOokreślonejLiczbieProtoIneutroWjądrze;każdyIzotopToNuklid;At.jednostMasy-u-unit;¹/₁₂masyAt.

izotopuWęgla¹²C;1u=1,66*10^-24g;materia-materia+energia;mol-jendostkaLicznościMaterii;zawieraTyleAt.,

jonów,cząsteczekCo0,012kgNukliduWęgla¹²C,czyli6,02*10²³cząsteczek(liczbaAvogadra);masaMolowa-ma-

sa1molaAt,cząst,jonówWyrażanaW^g/_mol;prawoAvogadra-wRównychObjętościachRóżnychGazów,wTych

samychWar.ciśnieniaItemp.znajdująSięJednakoweLiczbyCząsteczek;Pr.zachowaniaMasy/energii-masa

substratów/łącznaIlośćEnergiiUkładuPrzedReakcjąIpoNiej,SąSobieRówne;Pr.zachow.materii-łącznaMasa

iEnergiaUkladuZamkniętegoNieUlegaZmianie;Pr.stałościSkładu(Prousta)-pierwiast.tworząceDanyZwiąz.

chem.połączoneSąZeSobąWstałychStosunkachWagowych,niezależnychOdSposobuIchTworzenia;Vmolowa-

-objetość,jakąZajmuje1molSubst.wWar.Normal=22,4;V=M/d;równanieGazuDoskonałego-rów.Clapeyrona-

-dlaGazów,VmolowaZmieniaSięWprzybliżeniuLiniowoWrazZtemp;pV=nRT;R-stałaGazowa=8,31;WODA-

Dipol,ulegaAutoprotolizie,temp.zalezyOdCiśnienia,dobryRozpuszczal,dobrzePrzewodziPrąd,wysokiPotenc

OsmotycznyInapięciePowierzchniowe;właściw.roztw.wodnych-gotowanie(zmianiaStanuSkupieniaWcałej

Objętości)temp.wrzenia(temp.wKt.Subst.przechodziZcieczyWstanGazowyWcałejObjętości),temp.zamarzania

(temp.wKt.subst.PrzechodziZeStanuCiekłegoWstałyWcalejObjętoś);wodaPrzegrzana-stanwKt.temp.Subs-

tancjiJestWyższaNiżTemp.wrzenia,aWrzenieJeszczeNieZachodzi;stałaEbulioskopowa-stałaCharakterystycz.

dlaRozpuszczalnika;St.krioskopowa-określaOileStopniZmieniaSięTemp.wrzeniaRoztworu;stechiometria-roz-

wiązywanieProblemówWoparciuOrównaniaReakcjiChem;ilościStechiometrycz-dobraneZgodnieZtym,coJest

powiedzianeWrównaniuReakji;il.niestechiometr-równanie,wKt.występujeNadmiarJednejSubst.nadDrugą;

stęż.%owe-liczbaGramówSubstJakaZnajdujeSięW100gRoztworu;Stęż.molowe-liczbaMoliSubstanc.rozpuszcz.

w1dm³roztworu;St.molalne-liczbaMoliSubstanc.rozp.w1dm³rozpuszczalnika;St.normalne-liczbaRównoważ-

nikówRozpuszcz.w1dm³roztworu;rozpuszczalność-liczbaRównoważników,kt.mogąRozpuścićSięW100gRoz-

puszczalnika;mianoRoztw-liczbaGramówSubst.rozpuszczoW1cm³roztworu;szybkośćReakcji-zmianaMolwego

stężeniaSubstratu/produktuWjednostceCzasu;zależyOd:typuReakcji,rodzajuReagującychSubst,stopniaRozdrob-

nieniaSubstratów,stężenia/ciśnieniaSubstr,temp,katalizatorów,środowiskaReakcji(np.rdz.rozpuszczalnika);

V=Dc/dt;stanRównow-stan,wKt.StężeniaSubstraIproduk.sąSobieRówne;StałaRównowagi-stosunekIloczynu

stężeńProdukrówDoIloczynuStężeńSubstrat;K=([C]^c*[D]^d)/([A]^a*[B]^b);pr.DziałaniaMas-stos.iloczynuStęż.

molowychProduk.reakcjiDoIlocz.stęż.moloSubstr.reakc.jestWlk.stałąWdanejTemp.iPodDanymCiśnieniem;

iloczynRozpuszczaln-ilocz.stęż.molowychJonówWrozt.nasyconym,podniesionychDoPotęgiRównejOdpo-

wiedniemuWspółczynnikowiStechiometrycz;I=[A]^a*[B]^b;efektWspólnegoJonu-jeśliBędziemyZatężaćRoztw.

zawierającyWięcejNiż3jony,najpierwWytrącaSięSólTrudniejRozp.;amfoter-związek,kt.wReakcjiZmocnąZas.

zachowujeSięJakKwas,aZmoc.kw.,jakZasady;amfoterycz-zdolnośćDoReagowaniaZarównoZkwasamiJakIz

zasadami;stopieńUtlenienia-liczbaElektronów,kt.pierwiastekOddałby/przyjął,gdybyMiałBudowęJonową;

pierw.wStanieWolnym-0,1gr-+1,O₂--2,H₂-+1;utlenianie-podwyższenieSt.utl;redukcja-obniżenie;utleniacz-

-pierw.którySięReduk;reduktor-pierw.kt.sięUtlenia;reak dysproporcjonowania-reak.redox,wKt.utlenianiu

iRedukcjiUlegająJEDNOCZEŚNIEróżneAtomyTegoSamegoPierw;Ipr.Faradaya-masaWydzielonejSubst.

naElektrodachPodczasElektrolizyJestProporcjonalnaDoNatężeniaPrąduIczasuTrwaniaElektrolizy;m=kit;

IIpr.Faradaya-doWydzieleniaNaElektrodachTakiejLicz.GramówSubst.Zkt.związanyJestMolElementarnych

ładunkówElektr.,potrzebnaJestZAWSZEtaSamaIlośćElektryczności-96500C;M/W=kF;izotopy-atomyTego

samegoPierwiastkaOróżnejLiczbieNeutronówWjądrze;izobary-at.różnychPierwiastkówOtejSamejLiczbie

Masowej(A);izotony-at.różnychPierw.otejSamejLicz.neutronówWjądrze;E=mc²;czasPołowicznegoRozp.-

-czas,poKt.początkowaLiczbaJąderZmniejszaSięOpołowę(okresPółtrwania);T_1/2=ln2/λ;przem.Soddy'ego-

-Fayansa-emisjaα E₁→E₂+He (A-4;Z-2); emisjaβ⁺ p=n+e⁺+v (przesunięcieWukł.okres.o1miejsceWprawo)

Emisjaβ^- n=p+e^-+^-v (przesunięcieWlewoO1mjsc);natural.szeregiPromieniotw-uranowo-radowy 4n+2;

Uranowo-aktynowy 4n+3;torowy 4n;neprunowy 4n+1;wg.Rutherforda-punktowyŁad.dodatniOdużejMasie+

+ładunkiUjemneOmałejMasieZgromadzoneWokółNiego;wg.Bohra-ukł.planetarny-elektr.krążąPoOrbitach;

właściwyTylkoDlaAt.Wodoru;współczesny-jądro,aWokółNiegoElektronyZnajdująceSięNaOrbitalach;model

kwantowyOpartyNaDualizmieKorpusk-falo.deBroglie'a-opracowanyPrzezHeisenberga,Schrodingera,Diraca

(dyfrakcja,interferenc);dysocjacja-rozpadZwiązkówNaJonyPodWpływemCząsteczekWody;wg.Arhniusa-

-zasada-wodorotl.którePodczasRozpuszczaniaWwodzieDysocjująCałkowicieLubCzęściowoNaAnionyOH^-

iKationyMetali;kwasy-zw.chemiczne,kt.podczasRozpuszcz.wH­₂Odysocj.częściowoLubCałkow.naKationy

wodoroweIanionyResztKwasowych;(kw.wieloprotonoweDysocj.etapowo);sole-związ.złożoneZkationów

metaliLubKat.amonowegoIanionówResztKwaso;wg.Bronsted'a-zas-związ.chem.lubJonyZdolneDoPrzyłą-

czaniaProtonów(akceptory);kwasy-związkiChem.lubJonyZdolneDoOddawaniaProtonów(donory);

---