Układ pokarmowy człowieka jest odpowiedzialny za trawienie, wchłanianie i wydalanie niestrawionych resztek pokarmów. Poszczególne odcinki przewodu pokarmowego pod względem budowy histologicznej mają wiele cech wspólnych. Łączna jego długość to średnio sześć do ośmiu metrów. Przewód pokarmowy zaczyna się w jamie ustnej gdzie rozpoczyna się wstępna obróbka mechaniczna oraz proces trawienia. Następnie pokarm przechodzi przez przełyk do żołądka gdzie dochodzi do właściwego trawienia. Kolejnymi częściami są jelita - cienkie, gdzie zachodzi trawienie i wchłanianie a następnie grube, w którym zachodzą ostatnie etapy trawienia i wchłaniania oraz formowanie stolca. Na całej tej długości przewodu pokarmowego można wyróżnić trójwarstwową budowę, to znaczy: - warstwa wewnętrzna składająca się różnej grubości błony śluzowej pokrytej różnego rodzaju nabłonkiem

- warstwa środkowa składająca się z mięśni gładkich,

- warstwa zewnętrzna, która otacza mięśniówkę gładką i jest ona błoną surowiczą.

Cały proces trawienia, wchłaniania i wydalanie jest ściśle skoordynowany pomiędzy poszczególnymi odcinkami układu pokarmowego. W funkcjonowaniu układu pokarmowego nieodzowną rolę odgrywają również dwa gruczoły trawienne, to znaczy wątroba i trzustka.

Układ oddechowy . Oddychanie to jeden z najistotniejszych przejawów życia, dlatego jedną z pierwszych rzeczy sprawdzanych np. po wypadku jest zbadanie, czy dana osoba jeszcze oddycha. Oddychać, czyli pobierać z atmosfery tlen, a oddawać do niej dwutlenek węgla, musi każda żywa istota. Prawie każdy organizm potrzebuje tlenu do pozyskania energii życiowej.Na oddychanie składają się dwa procesy: "oddychanie zewnętrzne" - wymiana gazowa, tzn. pobieranie ze środowiska tlenu (poprzez narządy oddechowe), rozprowadzanie go po komórkach (dzięki krwi) i jednocześnie odbieranie z nich dwutlenku węgla w celu usunięcia na zewnątrz (również poprzez narządy oddechowe) oraz "oddychanie wewnętrzne" - wewnątrzkomórkowe, tzn. biologiczne utlenianie związków organicznych w celu pozyskania energii niezbędnej do podtrzymywania funkcji życiowych.Funkcje układu oraz dróg oddechowych człowieka:Podstawowym zadaniem układu oddechowego jest wymiana gazowa (dostarczenie tlenu, wydalenie dwutlenku węgla oraz pary wodnej), ale również ochrona dróg oddechowych oraz płuc przed chorobotwórczymi drobnoustrojami czy zanieczyszczeniami pochodzącymi z wdychanego powietrza, a także udział w wytwarzaniu dźwięków mowy.Tymczasem do zadań dróg oddechowych należy oczyszczenie, ogrzanie oraz odpowiednie nawilżenie dostarczanego do płuc powietrza (umożliwia to specjalny nabłonek migawkowy wyścielający drogi oddechowe).Budowa układu oddechowego człowieka:Na układ oddechowy człowieka składa się wiele narządów, które różnią się pod względem budowy i pełnionych funkcji. Podzielić go można na dwie części: górne oraz dolne drogi oddechowe. Na odcinek górny składają się: jama nosowa, gardło; natomiast na odcinek dolny: krtań, tchawica, oskrzela główne (lewe i prawe) oraz rozgałęzione wewnątrzpłucne drzewo oskrzelowe, zakończone pęcherzykami płucnymi.

Układ wydalniczy Budowa i działanie układu wydalniczego człowieka.

Układ wydalniczy człowieka składa się z następujących elementów:

- nerek

- moczowodów - pęcherz moczowego - cewki moczowej

Mocz powstaje w nerkach, skąd jest odprowadzany moczowodami do pęcherza moczowego. Ośrodek regulujący odruchowy skurcz pęcherz moczowego i wydalanie moczu znajduje się w krzyżowej części rdzenia kręgowego.

Ośrodek ten podlega nadrzędnym ośrodkom kory mózgowej, dlatego też oddawanie moczu jest procesem świadomym.

NerkiNerki są umiejscowione na tylniej ścianie jamy brzusznej, po obu stronach kręgosłupa, na wysokości od ostatniego kręgu piersiowego do drugiego kręgu lędźwiowego (dodać należy, że prawa nerka jest przesunięta nieco niżej). Do ich górnej powierzchni przylegają gruczoły nadnerczowe (nadnercza). Na przyśrodkowym brzegu każdej nerki zwraca uwagę zagłębienie nazywane wnęką nerkową, przez którą przechodzą: moczowód, tętnica nerkowa, żyła nerkowa i nerwy. Zewnętrzna część nerki to kora o jaśniejszym zabarwieniu, pod którą położony jest ciemniejszy rdzeń nerki. Ten ostatni zbudowany jest z pięciu do piętnastu piramid nerkowych, rozdzielonych słupami nerkowymi.

Układ krążeniaUkład krążenia krwi składa się z naczyń krwionośnych (tętnic, żył, naczyń włosowatych) i serca (Ryc.1-1). Tętnice są naczyniami, którymi płynie krew z serca na obwód, do wszystkich części ciała, natomiast żyłami krew powraca z obwodu ponownie do serca. Wyróżnia się dwa układy (krążenia) przepływu krwi w organizmie: duży i mały (płucny). W dużym układzie krążenia krew utlenowana (bogata w tlen) wypływa z lewej komory serca do tętnic, a następnie przechodząc przez sieć naczyń włosowatych we wszystkich narządach ciała, powraca jako krew nieutlenowana (uboga w tlen) do prawego przedsionka serca. W małym układzie krążenia krew nieutlenowana wypompowywana jest z prawej komory do tętnic płucnych, rozgałęzia się w sieć naczyń włosowatych w płucach i powraca żyłami płucnymi, jako krew utlenowana, do lewego przedsionka serca.Serce jest pompą ssąco-tłoczącą, położoną w klatce piersiowej w części określanej anatomicznie jako śródpiersie środkowe. Z zewnątrz otoczone jest workiem zwanym osierdziem. Serce jest mięśniem o specyficznej, właściwej tylko dla niego budowie, zupełnie różnej od mięśni szkieletowych, czy też mięśniówki np. jelit. Serce jest podzielone na cztery części: dwie górne nazywane są przedsionkami, a dwie dolne komorami

Układ mięśniowyUkład mięśniowy utworzony jest przez ogół mięśni organizmu, które dzięki zdolności kurczenia się umożliwiają ruch całego ciała lub jego części. Obejmuje mięśnie szkieletowe, mięsień sercowy oraz mięśnie gładkie. Mięśnie szkieletowe tworzą czynną część układu narządów ruchu, gdyż poruszają ruchomo zestawionym szkieletem. Zbudowane są z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej szkieletowej. W zależności od ilości zawartej mioglobiny dzielą się na czerwone (kurczą się wolniej, ale są bardziej wytrzymałe) oraz białe (kurczą się szybko, lecz szybko tracą rezerwy energetyczne, stąd ich szybsze zmęczenie).

Mięsień szkieletowy zbudowany jest z brzuśćca, będącego skupiskiem włókien mięśniowych, oraz ścięgien, które przyczepiają większość mięśni do szkieletu. Tylko mięśnie powierzchniowe tkwią całkowicie w skórze (np. mięśnie mimiczne twarzy). Niektóre mięśnie mogą posiadać więcej brzuśćców - nazywane są wówczas odpowiednio dwugłowy mi, trójgłowymi itd. Włókna mięśniowe w obrębie brzuśćca w większych mięśniach skupione są w pęczki otoczone omięsną wewnętrzną, a wszystkie pęczki omięsną zewnętrzną. Ze względu na kształt wyróżnia się mięśnie:

- długie (mięśnie kończyn),

- szerokie (mięśnie jam ciała, niektóre mięśnie grzbietu),

- krótkie (np. mięśnie kręgosłupa),

- mieszane (np. zwieracze).

Pod względem czynności wyróżnia się:

- zginacze i prostowniki (albo przywodziciele i odwodziciele),

- mięśnie synergistyczne (współdziałają w wykonywaniu tego samego ruchu) i antagonistyczne (działają przeciwstawnie).

Ze względu na lokalizację wyróżnia się:

- mięśnie głowy (np. mięśnie mimiczne, żuciowe),

- mięśnie szyi (np. mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy umożliwiający ruchy głowy),

- mięśnie tułowia (np. mięsień piersiowy większy oraz mięsień najszerszy grzbietu poruszające ramieniem, mięśnie międzyżebrowe i przepona uczestniczące w wentylacji płuc),

- mięśnie brzucha (np. mięsień prosty brzucha),

- mięśnie kończyny górnej (np. mięsień dwugłowy ramienia, tzw. biceps, mięsień naramienny),

- mięśnie kończyny dolnej (np. mięsień pośladkowy wielki, mięsień czworogłowy uda, mięsień brzuchaty łydki).

Układ nerwowy

Funkcje układu nerwowego:

- odbieranie bodźców ze środowiska zew i wew i ich przewodzenie do narządów wykonawczych

-regulacja i koordynacja czynności narządów wewnętrznych. Utrzymywanie stałych warunków w ustroju

Tkanka Nerwowa- składa się z ok.100 miliardów neuronów.

Neuron- podstawowa jednostka anatomiczna i funkcjonalna układu nerw. Składa się z:

-ciała komórki z jądrem

- dendrytów- licznych, krótkich wypustek, które odbierają bodźce i przewodzą je do ciała

- neurytu- długa wypustka przewodząca impulsy od ciała kom do innych neuronów lub gruczołów, mięśni

- Przewodzenie impulsu odbywa się od dendrytów przez ciało komórki do neurytu (synapsa-miejsce styku)

Układ nerwowy dzieli się na:

- układ ośrodkowy, składający się z mózgowia i rdzenia kręgowego

- układ obwodowy, składający się z nerwów czaszkowych i rdzeniowych

- układ autonomiczny złożony z 2 części: układu współczulnego i przywspółczulnego

OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY:

-mózg znajduje się w jamie czaszki. Otoczony 3 oponami. Pofałdowany. Największa bruzda(szczelina podłużna) dzieli go na dwie półkule. Bruzda boczna i środkowa dzielą każdą z półkul na 4 płaty.

* czołowy (zawiera ośrodki kojarzące, ruchowe, pisania)

* ciemieniowy (zawiera ośrodki czuciowe- odbierające wrażenie ciepła, dotyku, chłodu)

* skroniowy (zawiera ośrodki słuchu i mowy)

* potyliczny (zawiera ośrodki wzroku)

Na przekroju czołowym są 2 warstwy:

• Zewnętrzna, kora(istota szara)- zbudowana z ciał komórek nerwowych

• Wewnętrzna, podkorowa(istota biała) zbudowana z ściśle przylegających do siebie włókien nerwowych

Kora mózgu- 2-3mm, licznie pofałdowana, zbudowana jest z komórek nerwowych czuciowych, ruchowych i kojarzeniowych. Najważniejsza część układu nerwowego, nadrzędnym ośrodkiem regulującym i kierującym czynnościami całego ustroju.

Móżdżek- Położony z tylnej części czaszki. Składa się z dwóch półkul. Spełnia funkcje:

• Reguluje utrzymanie równowagi i pionowej postawy ciała

• Utrzymuje napięcie mięśniowe

• koordynuje ruchy mięśni, odpowiada za harmonijną współpracę mięśni

Rdzeń przedłużony: Część mózgowia, która łączy się z rdzeniem kręgowym. Przez niego przebiegają wszystkie impulsy, które idą z mózgu do rdzenia i odwrotnie. Znajdują się w nim ośrodki nerwowe dla wielu ważnych czynności odruchowych

to;

• Ośrodek oddechowy

• Ośrodek Naczynioruchowy- reguluje stan napięcia ścian naczyń krwionośnych

• Ośrodek czynności serca, wymiotny, regulacji przemiany materii

Rdzeń kręgowy ma kształt sznura o długości ok.. 45cm. Znajduje się w kanale kręgowym. Odchodzą od niego nerwy rdzeniowe. Jest otoczony 3 oponami. Zbudowany z istoty szarej

ODRUCH: jest to automatyczna reakcja narządu wykonawczego na bodziec zewnętrzny lub wewnętrzny zachodząca przy udziale ośrodkowego układu nerwowego.

---