Bezpieczeństwo międzynarodowe wykład 17 i 18 października 2009r
Bezpieczeństwo to stan, w którym jednostka ma poczucie pewności oparcia się na drugiej osobie, społeczeństwa w kontekście pewnego systemu funkcjonowania, regulacji prawnych. Bezpieczeństwo obejmuje zakres potrzeb - istnienia, stabilizacji, tożsamości, niezależności, a także ochrony poziomu jakości życia. Bezpieczeństwo jest przestrzegane jako potrzeba człowieka, ale także jako potrzeba państwa i systemów międzynarodowych. Bezpieczeństwo ma zapewnić najwyższa wartość i potrzeba jednostki, grup społecznych, całych państw, a także różnych wspólnot wielonarodowościowych, jest punktem wszystkich podmiotów, które funkcjonują na rzecz społeczeństwa. Bezpieczeństwo to stan pewności, spokoju, braku zagrożenia, poczucie zabezpieczenia, oznacza ono brak zagrożenia oraz ochronę przed niebezpieczeństwem. Termin bezpieczeństwo odpowiada angielskiemu security i łac. securitas. Według słownika nauk społecznych: bezpieczeństwo jest synonimem pewności i oznacza brak zagrożenia. Obejmuje ono zaspokojenie potrzeb takich jak: istnienie, przekonanie, tożsamość, niezależność, spokój i pewność rozwoju.
Bezpieczeństwo narodowe - pewne oczekiwanie społeczne zapewnienia możliwości korzystania z dobrobytu, autonomii społecznej oraz określonego statusu społecznego. Pojęcie to jest z zakresu potrzeb egzystencjalnych.
Idea bezpieczeństwa międzynarodowego właściwie wyraża pewne pragnienie dla każdego państwa bycia bezpiecznym, w razie agresji zewnętrznej i posiadania, a zarazem opieranie się przez to państwo na pewności, że nie będzie zaatakowane lub też, że w przypadku takiej agresji otrzyma taką pomoc ze strony innych państw.
Bezpieczeństwo międzynarodowe umożliwia przetrwanie, pewien rozwój systemów międzynarodowych, które zmierzają do tworzenia międzynarodowego pokoju. Trójwymiarowość bezpieczeństwa międzynarodowego podział na wymiar: podmiotowy, przedmiotowy i proceduralny.
Idea bezpieczeństwa międzynarodowego uzależniona jest od państw, natomiast stabilność bezpieczeństwa międzynarodowego uzależniona jest od państw wchodzących w skład systemu międzynarodowego. Do stabilności bezpieczeństwa międzynarodowego w sposób najbardziej efektywny przyczyniają się rzetelne zobowiązania mające całą podbudowę prawną.
Organizacje międzynarodowe zmierzają przede wszystkim do rozwoju poprzez ingerencje i łączenie się wielu państw. Im organizacja ma większą ilość członków tum jest bardziej ceniona. Z punktu widzenia państw, które unikają takich organizacji są skazane na samodzielną walkę o stabilność bezpieczeństwa. Kluczem do bezpieczeństwa jest siła państwa. Każde państwo powinno dążyć do umocnienia swoje pozycji, powinno dążyć do podejmowania działań w zakresie bezpieczeństwa, do zwalczania pewnych gróźb, zagrożeń, drogą pokojową. Zasadniczym celem stawianym sobie przez wszystkie państwa świata jest zapewnienie bezpieczeństwa, który w sposób nieskrępowany pozwalałoby na rozwój.
Bezpieczeństwo narodowe to stan uzyskany w rezultacie odpowiednio zorganizowanej obrony i ochrony przed wszelkimi zagrożeniami militarnymi i niemilitarnymi, tak wewnętrznymi jak i zewnętrznymi przy użyciu sił i środków pochodzących z różnych dziedzin działalności państwa. Ze względu na stosunek do obszaru państwa wyróżnia się bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne, gdyż obszary te wzajemnie są powiązane i współcześnie nie można rozpatrywać ich osobno. Bezpieczeństwo narodowe jest określane jako najstarsza formuła bezpieczeństwa, wywodzi się z kategorii potrzeb egzystencjalnych, potrzeb społeczności, które tworzą państwo. Bezpieczeństwo narodowe nie jest tylko ochroną kraju przed fizyczną napaścią, lecz również ochroną żywotnych interesów ekonomicznych, politycznych, których utrata zagrażałaby podstawowym interesom państwa. To najwyższa potrzeba i wartość narodu oraz główny cel działania państwa. We współczesnym świecie znaczenie bezpieczeństwo narodowe oznacza oczekiwanie społeczne na zapewnienie możliwości korzystania z dobrobytu ekonomicznego autonomii społecznej oraz określonego statusu społecznego,
Bezpieczeństwo międzynarodowe to pojęcie z zakresu stosunków międzynarodowych, charakteryzujące bezpieczeństwo całej zbiorowości państw oraz system międzynarodowy w jakim te państwa występują. Termin ten używany jest również dla używania aspektów bezpieczeństwa międzynarodowego. Na bezpieczeństwo międzynarodowe oprócz sumy bezpieczeństw pojedynczych państw składają się też warunki, normy i mechanizmy międzynarodowe. Swym zakresem obejmuje także cele i wartości wspólne dla całego systemu międzynarodowego tj. stabilności, pokoju, równowagi i współpracy.
Istnieją różnego rodzaju zagrożenia bezpieczeństwa, wśród nich wyróżniamy:
Zagrożenia militarne:
nieprzestrzeganie lub obchodzenie kontroli w zakresie kontroli zbrojeń
tolerancja dla sił nieposłusznych, ustawionych przez niekonstytucyjne władze
niewystarczająca demokratyczna kontrola nad siłami zbrojnymi
nadmierna rozbudowa sił, które mogą naruszyć regionalną
niestosowanie się do zasad zawartych w traktatach, porozumieniach, układach
obecność obcych wojsk bez zgody władzy państw, które te wojska przyjmują
rozprzestrzenianie broni wysokiego rażenia
nielegalny handel bronią
Traktaty, układy mają gwarantować sposób prowadzenia polityki bezpieczeństwa międzynarodowego. Np.:
Układ o likwidacji rakiet o średnim i krótkim zasięgu 8.12.1987r (I.N.F)
Traktat o redukcji zbrojeń konwencjonalnych w Europie 19.11.1990r
Układ rozbrojeniowy o redukcji zbrojeń jądrowych: „START 1” 13.07.1991r
i „START 2” 3.01.1993r
Konwencja o całkowitym zakazie broni chemicznej 13.01.1993r
Układ o całkowitym zakazie doświadczeń z bronią jądrową 24.09.1996r
Układ o zakazie produkcji, użycia, składowania, przekazywania min przeciwpiechotnych 3.12.1997r
Celem wymienionych traktatów i układów jest minimalizacja zagrożeń militarnych. Często zdarza się tak, że państwa ich nie przestrzegają i wywołują konflikty.
Zagrożenia polityczne:
nasilenie się działań zorganizowanych sił społeczno - politycznych, które w sposób zdecydowany uniemożliwiają wypełnianie przez państwo jego głównej roli .Uniemożliwia to istnienie pewnych mechanizmów, które dbają i realizują interes narodowy tego państwa.
słabość rządów prawa i struktur społeczeństwa obywatelskiego
brak wzajemnego zaufania i współpracy w sytuacjach kryzysowych
demokratyzacja pewnych państw, niezdolność do wprowadzenia porządku konstytucyjnego, ochrony obywateli przed dyskryminacją, często zastraszeniem ze strony uzbrojonych grup, czy też organizacji kryminalnych
nastawienie konfrontacyjne jako wynik pozostania pewnej strategii zimnej wojny
tworzenie nowych linii podziałów w miejsce starych poprzez różnego rodzaju roszczenia, próby stworzenia sfer wpływów, dominacji, próby zastraszania państw, wpływ na ich wolę w celu pozostawiania poza organizacjami międzynarodowymi
naruszenie zobowiązań wynikających z Karty Narodów Zjednoczonych i traktatów międzynarodowych
Zagrożenia ekonomiczne:
trudności ekonomiczne polegające na pogarszaniu się standardu życia, wysokiej inflacji, wzrost bezrobocia, wielu zjawisk patologicznych ( korupcja)
nadmierne nierówności w poziome dochodów, bogactwo poszczególnych społeczeństw
każdy konflikt wewnętrzny może przerodzić się w znaczący konflikt zewnętrzny
zbyt wolne i nieodpowiednie posunięcia w procesie reform gospodarczych
nieodpowiednia polityka socjalna, która może narazić na niebezpieczeństwo każde państwo, również z tym związana reforma gospodarcza
Polityka socjalna państwa - ogromne różnice w bogactwie, posiadaniu dóbr jednostki, sprowadza się do niewłaściwej polityki socjalnej. Ingerencja państwa jest niezbędna ( wszystko to ma prowadzić do tego by nie było w państwie sytuacji kiedy ktoś nie ma co jeść). Na pewnym etapie cywilizacji świata Ci najbogatsi w sposób większy muszą dzielić się swoim dorobkiem z tymi biedniejszymi.
Zagrożenia ekologiczne:
skurczenie się przestrzeni życiowej człowieka, zmuszającej go do widocznej migracji ekologicznej, często też do skrajnych przypadków braku dostępu do zasobów naturalnych, zasobów środowiska, co prowadzi do dynamicznej rywalizacji i napięć między państwami.
W wyniku tego typu zagrożeń, w szczególności zagrożenia środowiska, niekorzystnie wpływa nie tylko na jedno państwo ale często na grupę państw i w takim przypadku państwa takie muszą podejmować wspólne decyzje, współpracować i dbać o bezpieczeństwo międzynarodowe.
Zagrożenia wymiaru ludzkości i ryzyka socjalnego - wynikają w dużym stopniu z nasilających się konfliktów społecznych ( nietolerancja, pewna zazdrość do innych narodów, obywateli). Ten ciągły postęp, rozwój cywilizacji jeszcze bardziej pogłębia przepaść między państwami rozwiniętymi a rozwijającymi się, na tym szczeblu dochodzi do konfliktów natury społecznej. Zauważalna wobec nas chęć wyeliminowania konkurentów często prowadzi do wojen domowych, nieporozumień i innych problemów.
korupcja, zorganizowana przestępczość, handel bronią, pranie „ brudnych pieniędzy”
powiązanie elementów przestępczych ze strukturami państwowymi
naruszanie praw człowieka, podstawowych wolności
nieporozumienia na tle kulturowym i religijnym
brak przejrzystości organów wykonawczych i administracji państwowej w sprawach wewnętrznych
dyskryminacja i szykanowanie osób należących do mniejszości narodowych, etnicznych, kulturowych, religijnych lub też językowych
dyskryminacja z powodu płci
nie respektowanie praw dowolnych i uczciwych wyborów oraz zasad demokracji między innymi w skutek prześladowań partii politycznych, ich liderów, oszustw politycznych, wyborczych, nierównego dostępu do mediów.
ograniczenie wolności mediów
ograniczenia dla grup obywatelskich, ich reprezentantów
manipulowanie kwestiami dotyczącymi mniejszości i praw człowieka w celu osiągnięcia korzyści politycznych, w tym rozszerzenia wpływów politycznych lub regionalnej dominacji
ruchy polityczne odwołujące się do agresywnego nacjonalizmu, rasizmu, szowinizmu, ksenofobii, antysemityzmu i innych form nietolerancji
Zagrożenia związane z ryzykiem socjalnym
polaryzacja i fragmentacja społeczeństw
zubożenie i marginalizacja jednostek, dużych grup społecznych i całych społeczeństw
niekontrolowana migracja
trudy ponoszone przez uchodźców, osoby przesiedlane i bez obywatelstwa
chaotyczna urbanizacja, brak struktur społecznych
Regulacje zawarte w Karcie Narodów Zjednoczonych:
narody USA mają za zadanie chronić od klęsk wojen i przywrócić w miarę możliwości podstawowe prawa człowieka dostojeństwo i wartość jego osoby, równouprawnienie mężczyzn i kobiet oraz równość praw narodów wielkich i małych i tworzyć warunki w których będzie mogła panować sprawiedliwość, poszanowanie zobowiązań opartych na traktatach i innych źródłach prawa międzynarodowego.
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka 10.12.q948r,
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych 16.12.1966r,
Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, społecznych i kulturowych 16.12.1966r,
Deklaracja Praw Dziecka 20.11.1959r,
Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej z 1966r,
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności 4.11.1950r,
Europejska Karta Socjalna 18.10.1961r,
Konwencja w prawach politycznych kobiet z 1953r,
Konwencja o eliminacji wszystkich form dyskryminacji kobiet18.12.1979r
Zagrożenia demograficzne:
zbyt niski poziom urodzeń w stosunku do liczby zgonów
Zagrożenia geograficzne:
rozbieżność występowania obszarów zasobów środowiska, w odniesieniu do obszarów zapotrzebowania na nie
Zagrożenia techniczne:
- z jednej strony dynamiczny rozwój różnych technologii, a z drugiej nadal stosowanie starych technologii przez państwa słabo rozwinięte ekonomicznie