1. PAŃSTWO- organizacja polityczna społeczeństwa, posiada suwerenną władzę na określonym terytorium nad przebywającymi na nim osobami

Prawo- system norm obowiązujących w państwie, których naruszenie grozi określonymi sankcjami

2. Związek między państwem a prawem

-państwo tworzy normy prawne za pośrednictwem odpowiednich organów

-państwo zabezpiecza realizację norm prawnych

-prawo określa kompetencje organów państwowych

-prawo wyznacza status jednostki państwowej

3. Źródło prawa to sformalizowany akt władzy państwowej zawierającej przepisy prawne. Prawo obowiązuje wówczas gdy jest ono podane na piśmie np.: w Dzienniku Ustaw.
a) podział

-oficjalne-urzędowe publikatory Dzienniki Ustaw, Monitor Polski

-nieoficjalne- artykuły naukowe, podręczniki

zabytki prawa- dokumenty, które zawierają inf, o prawie

b) pierwsze źródła prawa

-zwyczajowe(średniowieczne)- długotrwała praktyka zachowania, którego dopuszcza się określona grupa, wykształciła sie przez pewne zachowania

-precedensowe(państwa anglosaskie) -polega na wydawaniu przez sąd wiążących precedensów czyli jednorodnych rozstrzygnięć konkretnych spraw

-prawo prawnicze- poglądy doktryny na temat nauki

c) system źródeł prawa-całokształt istniejących źródeł prawa i ich wzajemne powiązanie określa Konstytucja

d) rodzaje źródeł prawa RP

-powszechnie obowiązujące

KONSTYTUCJA (pisana i niepisana)

a)cechy:

-akt normatywny

-ustawa zasadnicza (szczególna treść, forma uchwalania, procedura zmiany konstytucji, moc prawna)

b)reguluje:

podm. władzy, pozycje jednostki w państwie, strukturę i kompetencje organów państwa, strukturę terytorialną, system i zasady tworzenia prawa, procedurę zmiany konstytucji

ratyfikowane umowy międzynarodowe,

rozporządzenia dyrektywy i decyzje UE,

ustawy,

rozporządzenia prezydenta RP z mocą ustaw zatwierdzane przez Sejm na pierwszym posiedzeniu, ma charakter źródła powszechnie obowiązującego(tylko w czasie stanu wojny)

rozporządzenia wykonawcze akt wykonawczy, upoważnienie ustawowe, delegacja ustawowa, mogą być wydawane przez: Prezesa Ministrów, Rade Ministrów, Prezydenta RP,

akty prawa miejscowego organy samorządu terytorialnego

-o charakterze wewnętrznym

Uchwały Ministrów, Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów, Zarządzenia Ministrów

4. Formy tworzenia prawa:

a) stanowienie prawa  jest tworzone przez uprawnione organy państwa (jednostkowe akty tworzenia prawa). tworzone w sposób świadomy i celowy, działanie upoważnionych organów państwowych w wyniku, którego powstają nowe normy prawne, sformalizowany charakter

b) stosowanie prawa- sformalizowane działania kompetentnych organów polegające na władczym rozstrzygnięciu spraw w odniesieniu do indywidualnych podmiotów

-stosowaniem prawa zajmuje się: sądy- organy wymiaru sprawiedliwości, organy administracji publicznej, państwowej

-etapy stosowania prawa

1)ustalanie stanu faktycznego

-postępowanie dowodowe prawda materialna(cywilna) stan faktyczny który miał miejsce, rzeczywisty przebieg, prawda formalna(sądowa)-ustala się stan faktyczny jakie strony zdołały przedstawić

-domniemanie-faktyczne- z istnienia jednego faktu wyciąga się wniosek o istnieniu innego faktu

-domniemanie prawne- gdy prawo nakazuje stosującemu prawo uznać za istniejący jakiś fakt gdy został udowodniony inny fakt

-fakty powszechnie znane- fakty których nie trzeba udowadniać bo są na tyle pewne

2) wybór przepisu prawnego i ustalenie jego mocy obowiązywania

3) interpretacja (wykładnia) ustalonych przepisów i wydobycie z nich norm prawnych

4) subsumcja(pociąganie ustalonego stanu faktycznego pod wybraną normę prawną) i ustalenie skutków prawnych wydanie władczego rozstrzygnięcia (wydanie decyzji) na podstawie konfrontacji stanu faktycznego ze stanem prawnym

5) wykonanie rozstrzygnięcia

c) przestrzeganie prawa- gdy adresat norm prawnych świadomie postępuje zgodnie z treścią norm prawnych, zachowanie zewnętrzne adresata

-nieprzestrzeganie prawa-jeżeli adresat norm prawnych znając treść norm nie przestrzega prawa

-obywatelskie nieposłuszeństwo- manifestacja zachowania adresata niezgodna z prawem które ocenia jako negatywne

5. System prawa - został stworzony przez państwo w celu ochrony jego interesów. Jest on systemem

sztucznym składającym się z poszczególnych elementów. (ogół norm prawnych obowiązujących w państwie w określonym czasie. Dzieli się na działy. W Polsce obejmuje: prawo administracyjne, państwowe, finansowe, karne, cywilne, rodzinne, pracy, procesowe cywilne i karne).

-więź treściowa- polega na istnieniu wspólnej postawy norm należących do systemu.

-więź formalna- polega na tym że tworzenie norm realizuje się w ramach prawnie określonych kompetencji i procedur

-związki hierarchiczne- wynikają z hierarchii norm

Cechy systemu prawa:

-hierarchiczność- pionowa struktura systemu prawa

-niesprzeczność- akty prawa niższego rzędu muszą być zgodne z aktami prawnymi wyższego rzędu

-zupełność- normo dawca przewidział unormowanie każdej sytuacji wymagającej rozstrzygnięcia na gruncie prawa

6. Zasady prawa

-zasada domniemania dobrej wiary(domniemanie niewinności oskarżonego)

-zasada nieznajomości prawa szkodzi (mówi ze nie można tłumaczyć się nieznajomością prawa, nie zwalnia to od odpowiedzialności)

-zasada prawo nie działa wstecz

-zasada nie można dwukrotnie karać za ten sam czym

-zasada nie ma kary bez ustawy

7. Obowiązywanie prawa- możemy określić jakie normy prawa obowiązują; możemy określić adresata normy i jakie będą konsekwencje z obowiązujących norm

a) zakres obowiązywania norm

-przestrzenny(terytorialny)-obowiązuje na całym terytorium państwa z wyjątkiem prawa miejscowego

-rozszerzający-polskie ambasady, statki bandery PL

-zawężający-placówki, ambasady, bazy wojskowe

b) personalny(osobowy)-jakie zastosowanie będzie miała norma, obowiązek stosowania się do norm prawnych

c) czasowy(temporalny)

-moment początkowy-gdy norma zaczyna obowiązywać(ogłoszenie w Dzienniku Ustaw) okres obowiązywania 14 dni od ogłoszenia ustaw do wejścia

-przepis końcowy-czasowy, uchylający, delegacyjny

8. Luka w prawie- gdy stan faktyczny nie został uregulowany choć powinien

a) zupełność systemu prawa-system musi całościowo regulować stosunki prawne

b) system analogii

-iuris- polega na zastosowaniu do sytuacji nieuregulowanej stanu prawnego w podobnej sytuacji uregulowanej, stosowane w prawie cywilnym i administracyjnym

-legis- stosowana gdy brak jest stanu/przepisu prawnego który regulowałby nawet sytuacje podobne wnioskujący odwołuje się do całokształtu uwarunkowań ogólnych zasad prawa

9. Niesprzeczność systemu z normą prawną

-normy prawne są ze sobą spójne i niesprzeczne

-nie mogą się wzajemnie wykluczać

10. Kolizja norm prawnych- ma miejsce gdy sytuacja faktyczna jest uregulowana przez kilka norm prawnych, gdzie normy wyznaczają odmienny sposób zachowania

a) reguły kolizyjne oparte na zasadach

-chronologiczności(czasowości)-gdy mamy dwa akty tej samej rangi gdzie jeden jest wydany wcześniej, a drugi później, akt wydany później uchyla moc obowiązywania aktu wcześniejszego

-hierarchiczności-hierarchiczna budowa praw, gdy wejdzie kolizja norm prawnych w ustawach(akty wyższego rzędu uchylają sprzeczne z nimi akty niższego rzędu)

-szczegółowości(merytoryczności)-podział na normy ogólne i szczególne, kolizje norm zawartych z aktach szczególnych uchylają normy zawarte w aktach ogólnych gdy jest ich sprzeczność

10. Wykładnia prawna- interpretacja tekstów prawnych mających na celu ustalenie rzeczywistego znaczenia przepisów i sformułowanie ich na podstawie określonej normy postępowania

wykładnia ze względu na podmiot

-autentyczna- dokonywana przez ten sam organ który wydał interpretowany przepis

-legalne- dokonywane przez organ któremu to zadanie zostało specjalne powierzone

-praktyczna- dokonywana przez organ w toku stosowania prawa przy rozstrzygnięciu konkretnych spraw

-doktrynalna- zawarta jest w naukowej literaturze prawniczej

wykładnia ze względu na metodę

-słowna- analiza struktur językowych, poszczególnych wyrazów

-celowościowa- ustalenie celu, dlaczego normy zostały wydane

-systematyczna-ustalanie miejsca, gdzie norma się znajduje

-historyczna-powoływanie się na materiały historyczne

wykładnia ze względu na wyniki:

-rozszerzająca-interpretowaną normę stosować szerzej niż wynika to z wykładni słownej

-ścieśniająca-interpretowaną normę stosować wężej niż wynika z wykładni słownej

-stwierdzająca-normę zrozumieć dokładnie tak jak nakazuje wykładnia słowna

---