Wykład 10.
Kultura polityczna.
Definicja kultury politycznej:
Pojęcie kultury politycznej wg Barbary Szackiej:
Wszystko co jest stworzone przez człowieka, co jest przez niego nabywane przez uczenie się i przekazywanie innym ludziom, a także następnym pokoleniom w drodze informacji pozagenetycznej.
Antropologiczna definicja kultury wg Antoniny Kłosowskiej:
Kultura jest to względnie zintegrowana całość obejmująca zachowania ludzi przebiegające według wspólnych dla zbiorowości wzorów wykształconych i przyswajanych w toku interakcji oraz zawierająca wzory takich zachowań.
Normatywna definicja kultury wg F. Znanieckiego i Talbotta Personsa:
Najważniejszym elementem kultury są reguły postępowania przybierające postać powinności lub zakazów.
Psychologiczna definicja kultury - Dilthey, Rickert, Kluckholm, Linton:
Rzeczywisty wzór kulturowy reprezentuje pewną ograniczoną skale zachowań w ramach, której mieszczą się normalne reakcje członków społeczeństwa na daną sytuację.
Kultura obywatelska wg F. Wnuk-Lipińskiego:
Kategorie dominujących postem wobec innych uczestników życia publicznego (zaufanie, tolerancja dla odmiennych poglądów, racji, poszukiwanie pól kooperacji w celu realizowania wspólnych celów). Kulturę obywatelską wyznacza także poziom kompetencji w sprawach publicznych, obecność myślenia nie tylko w kategoriach partykularnego interesu lecz również w kategoriach dobra wspólnego, a także stopień przestrzegania formalnych reguł w tej sferze.
Kultura polityczna wg G. Almonda i S. Varly:
Całokształt indywidualnych postaw i orientacji uczestników danego systemu politycznego.
Niska kultura obywatelska:
Znikome zaufanie do innych.
Tolerancja dla odmiennych racji niezbyt wysoka.
Przeważa dążenie do realizacji prywatnych interesów.
Wiedza o elementarnych mechanizmach funkcjonowania spraw publicznych jest marginalna.
Formalne reguły są regularnie naruszane.
Ucieczka w prywatność.
Stagnacja społeczna i ekonomiczna.
Amoralny familiom - maksymalizowanie korzyści dla siebie i swojej rodziny kosztem otoczenia społecznego, wyrasta w przekonaniu, że wszyscy działają podobnie.
Typologia kultury politycznej:
Parafialna - plemiona afrykańskie, całkowity brak zainteresowania systemem politycznym, brak potrzeby jego zmian, brak wyspecjalizowanych ról politycznych. Władze szamana są niewyraźnie określonymi, wzajemnie przeplatającymi się radami politycznymi, ekonomicznymi i religijnymi.
Poddańcza - istnieje świadomość złożoności systemu politycznego, pewna wiedza na temat jego funkcjonowania, generalnie przeważa jednak postawa podporządkowania decyzjom politycznym, brak ambicji, bycie aktorem politycznym (systemy autokratyczne).
Uczestnicząca (partycypacyjna) - w ukształtowanych systemach politycznych, obywatele są zainteresowani nie tylko tym co system polityczny im daje, lecz także tym, jak sami mogą w systemie uczestniczyć, a zatem chcą i wpływają na politykę.
Kultura polityczna (rodzaje):
Ujednolicająca
Dominująca
Dychotomiczna
Fragmentaryczna
Typologie biegunowe kultury politycznej:
Indywidualizm i wolność - kolektywizm i równość
Elitaryzm - egalitaryzm
Racjonalizacja konfliktu - nietolerancja
Demokracja - autorytaryzm
Analiza kultury politycznej (czynniki):
Wcześniejsze doświadczenia polityczne, w szczególności subiektywne postrzeganie historii i doświadczeń historycznych.
Wartości i podstawowe przekonania polityczne, zwłaszcza te, które mają powszechny charakter (postawy wobec bezpieczeństwa, wolności, równości, tolerancji włącznie z wiarą w mity).
Punkt odniesienia identyfikacji, lojalności, także jak narodowe, religijne, klasowe i grupowe postawy oraz symbole.
Wiedza polityczna i oczekiwania, które odnoszą się do własnego systemu i innych społeczeństwa, są uzyskiwane przez wydarzenia, mass media, możliwość podróżowania, kontakty osobiste.
Elementy kultury politycznej:
Wartości
Postawy
Przekonania
Polska kultura polityczna:
Doświadczenia historyczne (zabory, okupacje).
Syndrom postkomunistyczny (populizm, racjonalizm, klientelizm).
Wartości demokracji liberalnej (wolność, rynek).