Wykładowca: dr n. med. R. Gałuszka

Kinezyterapia wykład z dn. 25.09.2010
(sobota)

Z greckiego kinein oznacza poruszać się, gdzie kinesis znaczy ruch, therapeja znaczy opieka, leczenie, leczenie ruchem. Rozróżniamy dwa rodzaje kinezyterapii. Miejscową i ogólną.

Kinezyterapia o działaniu miejscowym:

- obejmuje wszystkie działania lecznicze i środki pomocnicze, które dotyczą narządu w którym jest schorzenie,
- zmierza do wytwarzania mechanizmów kompensacji miejscowej,
- nie powinna angażować więcej niż 30% dynamicznych zespołów mięśniowych,
- stałe wskaźniki fizjologiczne tj.: tętno, ciśnienie, rytm oddechowy, nie powinny ulec zmianie.
- nie oddziałuje na wydolność ogólnoustrojową
- może być stosowana u pacjentów w stanach ciężkich
- ściśle powiązana jest z fizykoterapią, farmakologią, balneologią i masażem

Kinezyterapia o działaniu ogólnym:

- pracuje na zdrowych, nie objętych procesem patologicznym, częściach ciała
- jej zadaniem jest powrót co najmniej do stanu sprzed zachorowania lub uzyskanie kompensacyjnych przyrostów wszystkich składowych sprawności ogólnej, co decyduje wynikach kinezyterapii
- poprawia siłę mięśniową i wytrzymałość, dzięki wysiłkom o charakterze ogólnym
- zajęcia prowadzi się grupowo w zespołach jednolitych pod względem jednostki chorobowej, wydolności ogólnej, wieku i płci

Leczenie ułożeniowe:

- leczenie całego ciała lub ułożenie pacjenta,
- stosowane we wczesnych okresach choroby (postępowanie profilaktyczne, korekcyjne, pielęgnacyjne),
- pozycja ułożeniowa całego ciała u pacjentów pulmonologicznych (w pozycji Bruce'a Trendelenburga) ma na celu poprawę mechaniki oddychania i profilaktyki zaburzeń.

Pozycje zmniejszające ból to pozycje antalogiczne. M.in. w bólach kręgosłupa (poz. Perlscha).

Drenaż ułożeniowy stosuje się w stanach z zaleganiem wydzieliny w drzewie oskrzelowym, wykorzystywana jest tutaj siła ciążenia.

Pozycje ze wznosem, zwane inaczej pozycjami elewacyjnymi.

Odcinkowe ułożenia profilaktyczne i korekcyjne służą zapobieganiu tworzenia i utrwalania się przykurczy. Są to ułożenia funkcjonalne, hiperkorekcyjne. Stosuje się tu wałki, krążki, woreczki z piaskiem, taśmy, łuski, szyny stabilizujące oraz korekcyjne.

Ćwiczenia bierne:

- wykonywane przez fizjoterapeutę, stosowane w braku ruchów czynnych u pacjenta
- cel - zamiana ruchu biernego na czynny, lub podtrzymanie sprawności mięśni, wiązadeł i stawów oraz profilaktyka dalszego w przypadku dalszego upośledzenia (degeneracji) funkcji
- znaczenie fizjologiczne - wspomaga działanie pompy mięśniowej - zmniejsza zastoje żylne i usprawnia trofikę oraz zachowanie czucia proprioceptywnego i pamięci ruchowej.

Poprawa gospodarki mineralnej kości - ochrona chrząstek stawowych i nasad kości długich przed procesami patologicznymi (odwapnienia, narośla).

Drażnienie eksteroreceptorów - poprawa czucia powierzchownego.

Usprawnienie trofiki - usprawnienie odżywiania

Wskazania:

- porażenia, niedowłady mięśni szkieletowych,
- zwiększone patologiczne napięcie mięśniowe,
- nie utrwalone ograniczenia ruchomości w stawach
- zła trofika tkanek miękkich
- utrzymanie prawidłowej długości i elastyczności mięśni

Przeciwwskazania:

- stany pourazowe
- stany zapalne
- stany po zwichnięciach i innych urazach stawowych ze stwierdzoną niestabilnością
- urazy skóry, mięśni, tkanek miękkich oraz bezpośrednio po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów, drenów
- występowanie bólu w trakcie ruchu biernego

Ćwiczenia czynne w odciążeniu

Tą grupę ćwiczeń stosuje się głównie w celu poprawy wskaźników siły w osłabionych z różnych przyczyn zespołach mięśniowych. Kwalifikuje się tutaj te mięśnie, które nie są w stanie pokonać oporu wyrażonego ciężarem odpowiednich części ciała.

Głównym zadaniem jest zwiększenie możliwości siłowych aktywizowanego zespołu dynamicznego.

Ćwiczenia te aktywizują działanie „pompy mięśniowej” wpływając korzystnie na trofikę tkanek, ich elastyczność oraz torowanie proprioceptywne w odpowiednich drogach nerwowych.

Ćwiczenia wspomagane

Grupa ćwiczeń pomiędzy ćwiczeniami czynnymi, a biernymi. Wspomaganie ruchu może mieć charakter bezpośredni lub pośredni.

Ćwiczenia bezpośrednie - zdrowa kończyna górna chwyta „chorą” i „ćwiczy” ją prowadząc ruch wznosu przez zgięcie w zespole stawowym barkowo-ramiennym w takim zakresie ruchu jaki jest możliwy do wykonania.

Wykorzystywanie: gdy jedna ręka ćwiczy drugą niesprawną.

Ćwiczenia pośrednie - wykonywane przy wykorzystaniu systemu bloczkowego, który pozwala na działanie bardziej wszechstronne i precyzyjne choć należy powiedzieć, że ta forma terapii bardziej angażuje czasowo fizjoterapeutę.

Metoda Proprioceptywnego Torowania (PNF)

Metoda proprioceptywnego torowania (ułatwiania) znana obecnie powszechnie jako PNF (Proprioceptive Neuromuscular Facilitation) została opracowana w 1946 roku w kalifornijskim Centrum Rehabilitacji Fundacji Kaisera przez czeskiego neurofizjologa Hermana Kabata i fizjoterapeutkę Voss. W późniejszych latach dość duży wkład w jej rozwój wnieśli m.in. Knott i Viela [6]. Używa się także nazwy "metoda wzorców" (pattern method). Wywodzi się ona ze spostrzeżenia, że ruchy stosowane w kinezyterapii najczęściej nie pokrywają się z naturalną codzienną pracą mięśni. Zauważono, że ruchy wykonywane w pracy i życiu codziennym mają charakter diagonalny i spiralny, nie odbywają się tylko w jednej płaszczyźnie. Podstawą metody są złożone wzorce ruchowe. Opracowano wzorce dla kończyny górnej, kończyny dolnej, szyi i głowy. Istotnymi elementami ćwiczeń są: pozycja wyjściowa, kierunek ruchu, rozciągnięcie mięśni, ciąg, nacisk, wzmocnienie aktywności mięśni z wykorzystaniem mechanizmów odruchowych, opór, chwyt oraz kolejność pracy mięśni. Jako techniki PNF stosuje się opór bezpośredni, powtarzane skurcze, zwroty (zmiana kierunku ruchu na przeciwny) i rytmiczną stabilizację. Kolejnym elementem metody Kabata są techniki rozluźniające.

---