Żywienie wykład 5
Żywienie krów mlecznych
Fazy żywienia:
1, wczesna laktacja 0-70 dni
2, szczytowe pobranie paszy 71-140 dni
3, druga połowa laktacji 140-305 dni
4, pierwszy okres zasuszenia 60-14 dnia przed wycieleniem
5, okres przejściowy 14 dni przed ocieleniem
Faza 1 (do 70 dni po ocieleniu)
-gwałtowny wzrost wydajności
-powolny wzrost pobrania paszy
-mobilizacja rezerw energii ciała
Białko - krytyczny składnik
-pobudza pobranie paszy
-umożliwia racjonalne wykorzystanie energii z organizmu
Podawanie krowom większej ilości paszy treściwej (pow 50% s.m. całej dawki) powoduje:
☺utratę apetytu
☺wystąpienie kwasicy żwacza
☺skręt trawieńca
☺ketozę
Niedobór składników pokarmowych w tym okresie powoduje:
-obniżenie wydajności mleka (niski szczyt) => 1 kg straty mleka to ok. 200 kg mleka mniej na laktację
-znacznie zwiększa się ryzyko wystąpienia ketozy
Aby uniknąć niepożądanych konsekwencji w 1 fazie laktacji należy:
-podawać bardzo dobrej jakości pasze objęt
-podawać potrzebną ilość białka (w tym białka nie nie rozkładanego w żwaczu)
-stopniowo zwiększać ilość pasz treściwych
-mieszać pasze objęt z treśc
-przy wydajności > 35 kg / dobę stosować dodatki energet (tłuszcz chroniony)
-zapewnić stały dostęp do paszy
-eliminować stresy
Faza 2
-jak najdłużej utrzymać max wydajność
-pobranie s.m. paszy treściwej nie większe niż 2,5% w stosunku do masy ciała
-stosować dobrej jakości pasze objęt
-pasze objęt mieszać z treśc
Konsekwencje niedociągnięć niedociągnięć tym okresie:
-gwałtowny spadek wydajności mleka
-niska zawartość tłuszczu w mleku
-cicha ruja (problemy z rozrodem)
-duże prawdopodobieństwo wystąpienia ketozy
Faza 3
-dopuszczalny spadek wydajności mleka 8-10% / miesiąc
-krowa powinna być zacielona
-ilość pobieranych składników pokrywa lub przewyższa zapotrzebowanie krowy
-w zależności od kondycji krowy (korygować dawkę)
-stosować dodatek dla krów młodych
☺potrzeby bytowe + 20% dla pierwiastek
☺potrzeby bytowe + 10% dla krów w 2 laktacji
Faza 4 (okres zasuszenia)
-oddzielić krowy zasuszone od dojnych
-wprowadzić korektę kondycji (żywieniem)
-przeciętne pobrania s.m. - 2% w stosunku do masy ciała krowy
-można stosować pasze objęt o niższej wartości pokarmowej (siano z traw)
-Ca (60-80g)
-P (30-40g)
-stosunek Ca : P = 1 : 2
-wit A, D, E (doustnie lub w zastrzykach)
Faza 5 (okres przejściowy)
-przygotowanie do zjadania paszy podawanej w okresie laktacji
-adaptacja drobnoustrojów żwacza i pobudzanie brodawek żwacza do rozwoju
-stosować mieszankę mineralną z odwróconym stosunkiem Ca : P (1 : 2)
Wpływ żywienia w okresie okołoporodowym ma wskaźniki rozrodu
Wskaźnik |
Grupa I |
Grupa II |
Inwolucja macicy (4 tyg po ocieleniu) |
46% |
83% |
Poporodowe zapalenie śluzówki |
71% |
27% |
Cysty jajnikowe |
45% |
19% |
Brakowanie z powodu jałówki |
21% |
13% |
Brakowanie z powodu choroby metabolicznej |
10% |
3% |
Gr I - krowy żywione obficie w okresie zasuszenia, a skąpo po ocieleniu
Gr II - żywione skąpo w okresie zasuszenia
Proces zasuszania
-wycofać pasze treściwe
-podawać pasze o niskiej wartości pokarmowej
-ograniczyć pobieranie wody
-gwałtowne zaprzestanie dojenia
-leczenie wymion
Problemy, których chcemy uniknąć:
-zaleganie poporodowe
-zatrzymanie łożyska
-otłuszczenie wątroby
-spadek apetytu
Jakość odchodów - wskaźnikiem jakości żywienia - widoczne kawałki włókna w odchodach, bardzo poważne zaburzenie flory żwacza.
Najtrudniejszy okres w żywieniu to pierwsze stadium laktacji (od wycielenia do szczytu:
1 - 2 miesiące). Wtedy występuje dysproporcja między zapotrzebowaniem krów na składniki pokarmowe a możliwością ich pokrycia składnikami zawartymi w paszy.
W tym czasie następuje spadek apetytu o 20 - 30%.
Krowa zmuszona jest wówczas uruchamiać rezerwy ciała: energetyczne, białkowe, mineralne.
W ciągu pierwszych dwóch miesięcy laktacji ilość tłuszczu jaką krowa może wykorzystać z rezerw dochodzi do 100 kg (tj. 80% rezerw).
Przy niedoborze energetycznym dłuższym niż 3 miesiące następ zaburzenia.
W pierwszej fazie laktacji, im wyższa jest wydajność, tym dawka powinna być bardziej skoncentrowana. Można to osiągnąć przez ograniczenie włókna w dawce do 18% i odpowiedni stosunek suchej masy paszy treściwej do objętości, jednak nie może być wyższy niż 60 : 40.
W celu stabilizacji pH żwacza stosowane są niekiedy związki o właściwościach buforujących (NaHCO3), które zwiększają strawność włókna oraz produkcję LKT.
W celu podwyższenia wartości energetycznej dawki stosowane są dodatki różnych preparatów tłuszczowych.
W tym okresie, przy wydajnościach przekraczających 40 kg mleka na dzień, produkcję mleka można limitować przez brak aminokwasów egzogennych; zwłaszcza metioniny a także: lizyny, izoleucyny, treoniny i waliny.
W pierwszym stadium laktacji w żywieniu krów należy zwrócić uwagę na:
-wzrost mikrobiologicznej syntezy białka, zapewniając odpowiednią ilość energii do jego syntezy
-uzupełnienie dawki paszami zawierającymi białko bardziej oporne na rozkład w żwaczu, o dobrej wartości odżywczej, np. mączkę rybną
-zastosowanie w mieszankach treściwych pasz z udziałem białka chronionego
-wprowadzenie do dawki aminokwasów chronionych przede wszystkim metioniny
-ważny jest też stosunek Ca : P w dawce
Ca z dawki najlepiej wchłaniany jest przy stosunku 1,6 : 1, a P przy stosunku 2 : 1; w tym okresie stosunek Ca : P musi wynosić 1,5 : 3
W pierwszym okresie należy znacznie ograniczyć lub wyeliminować z dawki ketogenne pasze, takie jak: liście buraków i buraki. Stwarza to dodatkowe zagrożenie wyst ketozy.
-w środkowym okresie laktacji, gdzie następuje odbudowa rezerw, żywimy krowy wg norm w przyjętym systemie
-stosunek s.m. pasz treściwych do objętościowych powinien się kształtować w stadium produkcji 40-30 : 60-70, a w stadium odbudowy rezerw 20 : 80
-zawartość surowego włókna w s.m. dawki w obydwu stadiach może się wahać od 20-22%
-pokrycie potrzeb pokarmowych krów wysokoprodukcyjnych jest nierozerwalnie związane z ilością pobranej s.m. w dawce, im wyższa wydajność tym dawka musi być bardziej skoncentrowana i większą ilość s.m. musi pobrać krowa, aby zawarte w niej składniki pokarmowe mogły pokryć potrzeby bytowe i produkcyjne
-bardzo ważnym okresem w żywieniu krów jest FAZA ZASUSZENIA rozpoczynająca się na 6-4 tyg przed wycieleniem,
☺od 6 do 4 tyg przed wycieleniem krowa powinna otrzymywać pasze objętościowe w
takiej ilości, aby dostarczana w niej energia pokrywała potrzeby bytowe oraz
produkcyjne zapewniające 4-5 kg mleka
☺od 3 tyg przed wycieleniem powinna otrzymywać taką ilość energii, które pokrywałyby
potrzeby bytowe i produkcyjne odpowiadające 5-7 kg mleka
W tym okresie można zacząć podawać pasze treściwe zaczynając od 0,5 kg i zwiększając sukcesywnie, tak aby nie przekroczyć 3 kg przed wycieleniem
Stosunek suchej masy pasz treściwych do objętościowych powinien w tym czasie wynosić 10-20 : 80-90
-w okresie ZASUSZANIA nie można żywić krów obficie, aby nie dopuścić do otłuszczenia zwierzęcia, prowadzi to bowiem do schorzenia metabolicznego zwanego ketozą, występującą po wycieleniu w wyniku uruchamiania dużych rezerw tłuszczu; sprawdzianem czy nie żywimy krów zbyt obficie jest przyrost masy ciała, który nie powinien przekroczyć 0,5-0,7 kg dziennie
-bardzo ważny w okresie ZASUSZANIA jest właściwy stosunek Ca do P w dawce, który powinien wynosić 1,5 - 1 : 1
-niedobór Ca w układzie nerwowym i mięśniowym jest przyczyną tzw. porażenia poporodowego
Pasze stosowane w żywieniu krów mlecznych
-podstawowymi paszami ze względu fizjologicznego i ekonomicznego są pasze objętościowe
-im wyższa wydajność, tym wymagana jest wyższa koncentracja składników pokarmowych w suchej masie, której nie można osiągnąć stosując jedynie pasze objętościowe
-dobrej jakości kiszonka z traw podsuszonych, uzupełniana kiszonką z kukurydzy może pokryć potrzeby pokarmowe krowy produkującej max 15 kg mleka dziennie;
-przy wyższych wydajnościach konieczny jest udział pasz treściwych w dawce
-jednak zbyt wysoki udział tych pasz grozi z kolei zaburzeniami trawienno-metoabolicznymi u krów, dlatego też pasze objętościowe stosowane w żywieniu krów powinny być dobrej jakości i charakteryzować się wysoką zawartością s.m., a tym samym znaczną koncentracją składników pokarmowych w s.m. i być chętnie wyjadane
-w okresie żywienia zimowego krów i w ciągu całego roku w systemie TMR podstawową dawką są kiszonki (z kukurydzy, porostu łąkowego, zbożowe z całych roślin[GPS]), rzadziej stosowane są kiszonki z motylkowatych, żyta ozimego, z wysłodków świeżych, z traw z upraw polowych - życicy trwałej, stokłosy kostrzewy łąkowej, z liści buraczanych
-aby otrzymać dobrą kiszonkę trzeba dysponować odpowiedniej jakości „materiałem roślinnym” i sposobem zakiszania
Systemy żywienia
1, tradycyjny
Podstawą dawki pokarmowej są pasze objętościowe soczyste
-latem: zielonki
-zimą: kiszonki, okopowe, siano i słoma oraz pasze treściwe w zależności od wydajności
Pasze te mogą być stosowane:
-zielonki z trwałych użytków zielonych ok10% masy ciała, a lucerna i koniczyna do 40 kg
-kiszonki: trawa łąkowa, wyka + żyto, kukurydza (w zależności od zawartości s.m.) do 30-45 kg (kukurydza w okresie letnim 15 kg), liście buraków do 25 kg
-okopowe: buraki cukrowe do 15 kg, półcukrowe do 30 kg, pastewne do 35 kg, marchew ok15 kg, brukiew, rzepa do 30 kg
-buraki i liście buraków nie powinny łącznie przekroczyć w dziennej dawce 35 kg ze względu na właściwości ketogenne, z tych też przyczyn należy ograniczyć bądź wyeliminować je w pierwszej fazie laktacji
W zielonkach pastwiskowych jest więcej potrzebnych krowie związków niż w kiszonkach, (białko w trawie, ponadto - słońce, ruch)
-siano łąkowe do 12 kg z koniczyny i lucerny do 5 kg
-słoma zbożowa do 3 kg (jęczmienna - działanie zatwardzające - podawać z zielonką!)
-pasze treściwe - ziarna zbóż, otręby pszenne, wysłodki buraczane, susze z okopowych i zielonek do 3 kg, otręby żytnie do 2 kg, nasiona roślin strączkowych 1-1,5-2 kg, śruty poekstrakcyjne do 3 kg
-zarówno nasiona roślin strączkowych jak i śruty poekstrakcyjne powinny w dawce stanowić 1/3 innych pasz treściwych
2,system TMR - dawka kompletna składająca się z mieszaniny pasz objętościowych i treściwych, wyprodukowane w wozie paszowym dokładnie wymieszane i zadane do żłobu
-do podstawowych zalet systemu TMR należy zaliczyć:
☺zwiększenie wydajności mleka o ok. 5%
☺zmniejszenie kosztów żywienia 5-7%
☺lepsze możliwości dostosowania dawki do wymagań pokarmowych krów
☺pozytywny wpływ mieszaniny na przemiany w żwaczu
☺możliwość wykorzystania pasz ubocznych z przemysłu niechętnie zjadanych przez krowy
☺zmniejszenie pracochłonności nakładów na siłę roboczą