Temat: NDT Bobath
Usprawnianie wg metody Bobath ma pomóc dziecku we wszechstronnym rozwoju tak, aby mogło uniezależnić się w życiu i wykorzystać swoje możliwości na tyle, na ile pozwoli istniejące uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego. Uzasadnieniem dla opracowania metody NDT Bobath było stwierdzenie, że rozwój dziecka z dysfunkcją oun,0 w tym MPD (mózgowe porażenie dziecięce), przebiega inaczej niż rozwój prawidłowy.
Doświadczenia czynnościowo-ruchowe są u takiego dziecka odmienne, co wywołuje nieprawidłowe odczuwanie własnego ciała oraz nieprawidłowe ruchy. Reakcje prostowania oraz równowagi często nie rozwijają się. Zaburzenia w napięciu mięśni i niewłaściwe jego rozłożenie powodują powstawanie odmiennych wzorców ruchowych, typowych dla poszczególnych zaburzeń. Pierwsze nieprawidłowe objawy dotyczą zwykle kontroli głowy i tułowia. Następnie rozwijają się nieprawidłowe ruchy w dystalnych częściach uda.
Główne zasady usprawniania wg NDT Bobath:
- wpływanie na napięcie mm poprzez obniżanie napięcia wzmożonego i podwyższanie obniżonego, co jest możliwe dzięki zastosowaniu odpowiednich technik postępowania już w pierwszych miesiącach życia
- integracja nieprawidłowych odruchów
- wyzwalanie ruchów w formie najbardziej jak to możliwe zbliżonej do prawidłowych, co zostaje osiągnięte przez wspomaganie i wyprowadzanie ruchów z kluczowych punktów, którymi są głowa, obręcz barkowa, obręcz miednicza i inne części ciała
- Wykorzystywanie i utrwalanie zdobytych umiejętności ruchowych w codziennych czynnościach
Terapeuta ćwiczy całe ciało dziecka, a nie porusza wybranymi kończynami. Dzięki temu dostarcza odpowiednich doznań czuciowych i ruchowych, a dzięki temu dziecko jest dynamicznie aktywizowane. Pomoc przy wykonywaniu ruchu powinna być taka, aby zapewniała maksymalny udział dziecka, a jednocześnie nie wywoływała nieprawidłowych odpowiedzi wynikających ze zbyt dużego wysiłku czy stresu. Każdy ruch jest odpowiednio przygotowany i połączony z przemieszczeniem ciężaru ciała i środka ciężkości. Rodzaj, rytm i tempo ćwiczeń dobiera się indywidualnie.
Podczas ćwiczeń dziecko nie powinno płakać, gdyż płacz zmniejsza skuteczność działań terapeutycznych oraz powinno mieć zapewnione pełne poczucie bezpieczeństwa. Warunkuje to osiągnięcie współpracy i akceptacji z prowadzącym ćwiczenia.
Usprawnianie wg koncepcji NDT Bobath jest szczególnie przydatne w leczeniu niemowląt i dzieci, ponieważ mogą być łatwo włączone w ich biologiczny rytm życia. Prawidłowo wykonywane zabiegi pielęgnacyjne, karmienie, noszenie czy zabawa z nimi są odpowiednimi momentami do utrwalania ruchów ćwiczonych przez fizjoterapeutę. Odpowiednio wyuczeni rodzice, którzy zrozumieją problemy występujące u ich dziecka kontynuują ćwiczenia w warunkach domowych.
Wszystkie ruchy jakie wykonuje dziecko podczas ćwiczenia muszą być kontrolowane przez terapeutę, którego zadaniem jest stopniowe i powolne prowadzenie ćwiczeń tak, aby dziecko wykazywało jak najwięcej swojej inicjatywy. Zadaniem terapeuty jest również edukacja rodziców w potrzebach ich dziecka i nauczenia ich prowadzenia ćwiczeń oraz sposobów codziennej pielęgnacji.
Zasady NDT Bobath:
- funkcjonalne przystosowanie pacjenta do czynności życia codziennego, co jest nadrzędnym celem w fizjoterapii
- przystosowanie do ruchu, na który składa się:
- utrzymanie prawidłowego zakresu ruchów, czyli zapobieganie przykurczom i deformacjom
- przygotowanie czuciowe
- normalizacja napięcia posturalnego dokonywana za pośrednictwem różnych technik, jak hamowanie nieprawidłowej aktywności odruchowej, tappingu, wibracji czy docisku
- hamowanie nieprawidłowej aktywności odruchowej i odruchów patologicznych
- torowanie prawidłowych wyrównań posturalnych w płaszczyźnie strzałkowej, czołowej i poprzecznej
- wykonywanie prawidłowych ruchów przez stymulację odpowiednich punktów kluczowych. Manipulacja głową, obręczą barkową i biodrową pozwalają na wykształcenie reakcji postępowania i równowagi
- ułatwianie prawidłowych wzorów funkcjonalnych
- ruch kontroluje terapeuta, którego pomoc zmniejsza się wraz z opanowywaniem ruchów przez dziecko
- nie dąży się do opanowania pozycji statycznych, ale dąży się do ich ciągłej zmiany
- nie ma gotowych zestawów ćwiczeń, każde dziecko ma swój indywidualny program zmieniany i dostosowywany do jego aktualnych potrzeb i umiejętności
- rodzice są integralną częścią w procesie rehabilitacji
Temat: Metoda SI - Integracji Sensorycznej
Twórcą tej metody jest dr A. Jean Ayres. Do Polski trafiła ona w 1993 roku.
Dr A. Jean Ayres wyróżnia kilka syndromów. Są to:
- dyspraksja - trudność w planowaniu ruchowym powiązana ze słabym różnicowaniem informacji czuciowej
- syndrom przedsionkowy i obustronnej integracji - mamy do czynienia z dysfunkcją w obrębie układu przedsionkowego i proprioceptywnego, słabymi mechanizmami posturalnymi
- obronność dotykowa - objawia się awersyjnymi reakcjami na dotyk z którą często występuje nadwrażliwość i zaburzenie koncentracji, uwagi
- słaba percepcja przestrzeni i formy, uzależniona od integracji wrażeń wzrokowych i czuciowych oraz kilku innych
Integracja Sensoryczna (SI) to proces w którym następuje organizacja dostarczanych do naszego mózgu wrażeń sensorycznych tak, aby mogły być wykorzystywane w celowym działaniu, czyli w reakcjach adaptacyjnych służących do wykonywania określonej czynności, przyjęcia odpowiedniej postawy ciała itp. Jeżeli występują zaburzenia w odbiorze i integrowaniu bodźców zmysłowych, to będą pojawiać się dysfunkcje w rozwoju poznawczym, motorycznym oraz zachowaniu dziecka.
Celem terapii SI jest poprawa jakości przesyłania i organizacji informacji sensorycznej, tj. tego co jest odbierane przez różne zmysły. Głównym zadaniem jest dostarczenie kontrolowanej ilości bodźców sensorycznych i przedsionkowych, proprioceptywnych i dotykowych w taki sposób, aby dziecko odpowiadało reakcją poprawiającą integrację tych bodźców.
Proces SI zaczyna się od pierwszych tygodni życia płodowego i najintensywniej przebiega do końca wieku przedszkolnego. Z rozwojem SI wiąże się całokształt funkcjonowania człowieka. Podstawowe znaczenie dla rozwoju integracji zmysłowej ma funkcjonowanie układów odbierających i analizujących informacje związane z ciałem, są to: układ przedsionkowy, układ proprioceptywny, układ dotykowy.
SI dokonuje się na kilku poziomach:
- I - powiązaniu ulegają bodźce dotykowe, co pozwala dziecku na ssanie, jedzenie, odczuwanie przyjemne dotyku i wytworzenie więzi z matką. Integracja błędnikowych i proprioceptywnych bodźców umożliwia dziecku koordynację ruchów gałek ocznych, utrzymanie postawy napięcia mięśniowego i równowagi, poczucie pewności w stosunku do sił grawitacji
- II - podlegają łączeniu w bodźce systemu błędnikowego, proprioceptywnego i dotykowego co warunkuje przejście do poziomu III
- III koordynacja i napięcie uwagi, planowanie ruchu, świadomość percepcji własnego ciała, koordynacja czynności obu stron ciała
- IV integracja ze wszystkich kanałów zmysłowych powodująca powstanie końcowe procesów przetwarzania, które odbywały się na poprzednich trzech poziomach. Poczucie własnej wartości, samokontrola, poczucie zaufania do siebie samego rozwijają się w oparciu o tę świadomość, że ciało egzystuje jako godny zaufania twór sensomotoryczny i wywodzi się ono z dobrej integracji systemu nerwowego.