Drążenie szybu:

a) za pomocą materiałów wybuchowych - wierci się otwory strzałowe (pionowe); po wybuchu pozostaje materiał na długości otworu strzałowego (zabiór); otwory strzałowe nie muszą być prostopadłe do powierzchni

b) urabianie mechaniczne

Czynniki determinujące sposób udostępnienia złoża:

a) lokalizacja złoża:

- położenie geograficzne (klimat, morfologia powierzchni)

- sytuacja polityczna (pewność inwestycji, siła robocza, poziom wykształcenia)

- stopień zurbanizowania regionu

- infrastruktura na powierzchni (ochrona budynków, instalacji)

b) parametry zalegania:

- głębokość

- parametry geometryczne (miąższość, upad)

forma przestrzenna złoża

- własności fizyczne złoża i skał otaczających (stan skupienia, własności wytrzymałościowe)

- zasoby kopaliny

- warunki przyrodnicze

- możliwości transportu (dotarcie do kopaliny, drogi, kolej)

- możliwości zasilenie energią

- warunki do składowania odpadów

- odległość od zakładu przeróbczego, huty, elektrowni

- atrakcyjność ekonomiczna regionu

Roboty przygotowawcze na poziomie wydobywczym:

- wykonanie dużej ilości różnych rodzajów wyrobisk

- podział złoża na pola wybierania

- stworzenie najkrótszych dróg transportowych

- stworzenie dróg do obiegu powietrza

- stworzenie dróg dla doprowadzenia podsadzki

- stworzenie dróg dla odprowadzenia wody

Sposoby drążenia wyrobisk przygotowawczych

a) pojedyncze

b) podwójne

c) potrójne

W złożach cienkich są wyrobiska

a) z przybierką spągu

b) z przybierką stropu

c) z przybierką stropu i spągu

Czynniki wpływające na sposób drążenia:

- warunki naturalne w tym wytrzymałość skał naściskanie

- przekrój wyrobisk i zastosowana obudowa

- sposób jego wykorzystania w przyszłości

- czas wykonania wyrobiska

- koszty drążenia wyrobiska

Kolejność zadań robót przygotowawczych:

- wykonanie głównego chodnika przewozowego i wentylacyjnego oraz pochylni transportowej w celu połączenia ze sobą miejsc udostępnienia na poziomie wydobywczym i wentylacyjnym

- podział na piętra przez przeprowadzenie od pochylni transportowej po rozciągłości chodników piętrowych

- podział piętra na pola eksploatacyjne o gabarytach zależnych od stosowanego systemu eksploatacji

- podział pół eksploatacyjnych na pola ścianowe lub filary

Wyrobisko korytarzowe - wyrobisko o znacznej długości, a niedużej szerokości mającej w zasadzie ten sam przekrój na całej długości

Pole eksploatacyjne - w przybliżeniu prostokątne części pokładu wydzielone chodnikami piętrowymi i ścianowymi oraz pochylniami lub dowierzchniami

Roboty przygotowawcze a eksploatacyjne

- roboty przygotowawcze powinny wyprzedzać roboty eksploatacyjne tylko na tyle aby ich brak nie powodował trudności w uruchamianiu nowych frontów eksploatacyjnych

- okres i warunki utrzymywania wyrobisk przygotowawczych , a także łączna ich długość zależy od przyjętego kierunku urabiania (zależy w dużym stopniu)

- eksploatację w poziomie lub rejonie można prowadzić w kierunku do granic lub od granic. Eksploatacja do granic polega na wybieraniu przygotowanych części złoża w kierunku od miejsca głównego udostępnienia (szybów) do granic obszaru górniczego. Od granic odwrotnie.

Przygotowanie pól do wybierania:

- wyrobiskami przygotowawczymi wydziela się parcele złoża (pola, filary), w których kopalinę wybiera się dobranymi systemami eksploatacji

- uruchomienie (wybieranie) złoża może nastąpić wprost z wykonanych wyrobisk przygotowawczych, częściej jednak zachodzi potrzeba przystosowania wyrobiska przez wykonanie chodnika zwanego rozcinką lub przecinką ściany

- następnie zachodzi zbrojenie ściany, które polega na wprowadzeniu do chodnika lub przecinki przenośnika ścianowego i obudowy zmechanizowanej.

Uruchomienie ściany przez wykonanie rozcinaki ścianowej

- rozcinkę drąży się w pewnym odstępie (kilka do kilkunastu metrów) od wyrobiska przygotowawczego, na wysokości eksploatowanego złoża

- szerokość rozcinaki musi umożliwiać swobodne manewrowanie sekcjami obudowy podczas zbrojenia. Konieczne jest ustalenie długości manewrowanej sekcji obudowy

- wysokość rozcinaki powinna być dopasowana do planowej wysokości ściany

- dla obudowy rozcinki wybiera się odpowiednie parametry, ze względu na długość czy występujące ciśnienie

Rodzaje podsadzek:

a) hydrauliczna - piasek z wodą

b) pneumatyczna - nośnik powietrze; ziarna do kilkudziesięciu mm)

c) inne (utwardzona, zestalona) - twarde, bardziej wytrzymałe na ściskanie

a) materiał mogą stanowić niepalne i nietoksyczne ciała stałe, można stosować odpady np. żużel elektrowniany

Materiał do podsadzki hydraulicznej:

- piaski

- żwiry

- odpady: żużel, skała płonna, odpady przemysłowe

Warunkami prawidłowej pracy podsadzki są:

- dobre i jednolite przemieszanie materiału z wodą z zachowanie ustalonych proporcji

- równomierne i ciągłe zasilanie rurociągu mieszaniną

W pracy każdej podsadzki wydzielić można trzy etapy

- wstępne przemycie instalacji wodą

- właściwy transport mieszaniny podsadzkowej

- końcowej przemycie instalacji wodą

Tama podsadzkowa - ogradza przestrzenie poeksploatacyjne przeznaczone do likwidacji. Składa się z konstrukcji nośnej i pokrycia.

Z uwagi na konstrukcję można wyróżnić tamy:

a) stałe - jednorazowego użytku, które zostają w zrobach

b) powtarzalne - których konstrukcja pozwala na wielokrotne wykorzystanie konstrukcji nosnej i pozostanie w zrobach tylko płótna podsadzkowego

c) przesuwne - współgrające z sekcjami obudowy zmechanizowanej

Podsadzka sucha:

- wypełnia się materiałem pozyskanym na dole z wyrobisk górniczych

- mogą to być odpady produkcyjne poza górnicze np. żużle hutnicze

- materiał podsadzkowy dostarcza się do rejonu przodków eksploatacyjnych klasycznymi środkami transportu dołowego

- nie może być szkodliwa dla środowiska, ani palna

---