Zachowania Organizacyjne
Wykład 1
19.II.08
Uwarunkowania zachowań ludzi w organizacji
William Lewer - założyciel fabryki mydła, w oryginalny sposób zorganizował swoje stanowisko pracy - na środku hali produkcyjnej - w ten sposób miał wgląd na wszystko wokół i mógł kontrolować pracowników patrząc im na ręce. W XX w fabryka przeszła okres gwałtownego rozwoju, obecnie znana jest jako UNILEWER.
W dzisiejszych czasach rozwiązanie Lewera jest nie do przyjęcia. Dawniej przyczyny niepewności zarządzania znajdowały się wewnątrz organizacji, dziś jednak przyczyny te generowane są przez otoczenie. W warunkach globalizacji obserwujemy olbrzymią dynamikę zmian. Zachodzą one bardzo szybko i bez uprzedzenia, stąd też wyższy szczebel kierowania musi wciąż obserwować otoczenie (kierownik jako transformacyjny przywódca, który potrafi wykorzystywać wszelkie nadarzające się szanse i możliwości z otoczenia oraz zauważać w porę zagrożenia).
Dynamika zmian otoczenia została spowodowana rewolucją informacyjną (komputery, internet itp.). Wpłynęło to na szybkość rozwoju procesów globalizacji. Współczesny przedsiębiorca uzyskuje informacje o rynku w czasie rzeczywistym. Przedsiębiorca tym samym poszerza swój przedmiot decyzyjny (nie patrzy wyłącznie na najbliższe otoczenie, lecz na rynek światowy - nasi kooperanci mogą znajdować się na innym kontynencie).
Globalizacja opiera się na szybkim przemieszczeniu produktów i usług, w celu jak najlepszego wykorzystania potencjału przedsiębiorstwa, znalezienia najlepszych rynków zbytu itp.
Umiejętność reakcji na zmiany otoczenia jest kluczem do sukcesu nowoczesnego przedsiębiorstwa.
Zmiany w edukacji:
Połowa XIX w. - 2,5% zatrudnionych pracowników miało wyższe kwalifikacje.
Początek XX w. (około 1910 r.) - wskaźnik ten wzrósł do 4%.
Połowa XX w. - 10% zatrudnionych miało wyższe kwalifikacje.
Lata 90. XX w. w krajach europy zachodniej ponad 30% zatrudnionych, to pracownicy o wysokich kwalifikacjach (w USA wskaźnik ten znajduje się na poziomie 50%)
W Polsce w latach 80. co 10 absolwent szkoły średniej decydował się na podjęcie studiów. Obecnie jest to co 3 absolwent szkoły średniej.
Od obecnie poszukiwanych pracowników wymaga się samodzielności oraz umiejętności rozwiązywania złożonych problemów. Ludzie w firmie mają być twórczymi profesjonalistami radzącymi sobie z każdym zadaniem. Kierownicy natomiast powinni się skupiać na analizowaniu otoczenia organizacji zamiast na kontroli poczynać pracowników. Nowoczesny kierownik musi więc polegać na wiedzy i umiejętnościach zatrudnianych pracowników.
Obecnie na rynku obserwujemy dynamiczny rozwój usług. Usługi uznawane są jako najbardziej rozwojowa dziedzina. Dawniej firmy zajmujące się produkcją musiały zadbać o otoczenie odpowiednimi działaniami, firmy posiadały w swoich strukturach wszystkie wymagane działy.
Dziś przy rozwiniętym rynku usług pojawił się tzw. outsourcing - czyli wyrzucenie ze struktur komórek organizacyjnych i kupowanie usług z otoczenia. Jest to bardziej opłacalne pod względem ekonomicznym (istnieje wiele firm świadczących usługi, które konkurują ze sobą - stąd ceny usług spadają). Stosując outsourcing firmy koncentrują się na tym, co potrafią najlepiej, kupując resztę usług z otoczenia. W ten sposób działają bardziej elastycznie i łatwiej wchodzą w korelacje.
Cechy wewnętrzne rozwiązań organizacyjnych, struktur.
W epoce przemysłowej rozwinęły się struktury tradycyjne:
Struktura liniowa
Struktura funkcjonalna
Struktura liniowo - sztabowa
Struktura liniowo - funkcjonalna
Struktury te scharakteryzować można pod względem kilku ich wymiarów:
Konfiguracja - były one wszystkie strukturami smukłymi o małej liczebności osób znajdujących się w poszczególnych komórkach organizacyjnych (mniejsze grupy łatwiej jest ogarnąć i kierować ich pracą).
Centralizacja - były to struktury scentralizowane, uprawnienia decyzyjne znajdowały się na najwyższym szczeblu, charakterystyczne było także pozbawienie jakichkolwiek uprawnień decyzyjnych pracowników z najniższego szczebla.
Specjalizacja - struktury cechowały się wysokim stopniem specjalizacji. Epoka przemysłowa traktowała specjalizację jako klucz do dobrobytu.
Standaryzacja - powtarzalność produktów i procesów produkcji, standardowe produkty wytwarzane przez producentów. Duża standaryzacja miała zmniejszyć koszty własne. Należy jednak brać pod uwagę fakt, iż standaryzacja wymaga ujednoliconych gustów odbiorców.
Formalizacja - struktury te były wysoko sformalizowane. Istniał znaczny stopień ograniczenia dowolności zachowań pracowniczych.
W erze informatyzacji pojawiły się nowe rodzaje struktur:
Struktura dywizjonalna
Struktura macierzowa
Struktura sieciowa
Struktury te charakteryzowały się:
Konfiguracja - widoczna tendencja do spłaszczania struktury, eliminacja pośrednich szczebli zarządzania, zwiększenie rzeczywistej rozpiętości kierowania. W strukturach tych kierownik dowodzi znacznie liczniejszą grupą osób, dlatego też musi postawić na samodzielność pracowników (nie jest w stanie doglądać wszystkiego samemu).
Centralizacja - szereg uprawnień decyzyjnych zarezerwowanych dla kierownictwa na wysokich szczeblach przesuwa się w dół (następuje decentralizacja).
Specjalizacja - nie ma wątpliwości, że jest ona konieczna, jednak w strukturach tych jej stopień ulega zmniejszeniu. Wynika to z faktu, iż wysoka specjalizacja negatywnie wpływa na zdolność przystosowawczą organizacji. Im większy repertuar umiejętności pracownika, tym łatwiej jest mu przystosować się do wprowadzanych zmian. W nowoczesnych organizacjach potrzebni są ludzie elastyczni, potrafiący trafnie i szybko ocenić sytuację i dostosować się do nowych warunków.
Standaryzacja - pojawia się tendencja do zwiększania stopnia typowości, standaryzacja jednak dotyczy coraz mniejszych zakresów czynności. Wiele odmian tego samego produktu wytwarzanych przez jednego producenta. Producenci różnicując produkty wychodzą naprzeciw różnym gustom i oczekiwaniom klientów
Formalizacja - nie można wymagać jednocześnie kreatywności i wysokiej formalizacji. Tendencja do obniżania stopnia sformalizowania szczególnie tam, gdzie mamy do czynienia z koniecznością częstego przystosowywania się do zmian.