Wykład 4 13.03.2008
organy ochrony prawnej c.d.
Trzy płaszczyzny kompetencji organów ochrony prawnej
właściwość rzeczowa (przedmiotowa) - jakie kategorie praw należą do danego organu np. sprawa o zbrodnie trafia od razu do Sądy Okręgowego
właściwość miejscowa (terytorialna) - sprawy z jakiego obszaru należą do danego organu
właściwość funkcjonalna (czynnościowa) - jakie czynności w danych sprawach może podejmować dany organ np. Sąd I i II Instancji (apelacja).
Każdy organ ochrony prawnej jest zobowiązany do przestrzegania swojej właściwości.
Gdy organ stwierdza swoją niewłaściwość
zasada - organ zwraca sprawę z pouczeniem do kogo się skierować
wyjątek - organ przekazuje z urzędu sprawę organowi właściwemu - sprawy ważne, doniosłe np. sprawy karne
Spory kompetencyjne
spór kompetencyjny - powstaje gdy po przekazaniu przez jeden organ sprawy drugiemu ten drugi uznaje się również za niekompetentny. Decyzja drugiego organu powoduje, że powstaje spór.
spór kompetencyjny negatywny - jeżeli dwa organy kolejno uznają się za niewłaściwe
spór kompetencyjny pozytywny - dwa organy kolejno stwierdzają swoją wyłączną kompetencje
Rodzaje sporów
między organami sądowymi - art. 38 KPK, …
między innymi organami niż sądy - np. spory między terenowymi organami administracji rządowej a organami samorządowymi rozstrzyga Naczelny Sąd Administracyjny
między organami sądowymi a pozasądowymi - nie istniejące już Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym (trzyosobowe, zwoływane przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego). Kolegium wzywało Ministra MSWiA i właściwego ministra np. Ministra Gospodarki i w pięcioosobowym składzie rozstrzygało ono spory kompetencyjne.
Następstwo orzekania
jeżeli orzeka sąd cywilny a wcześniej rozpatrzył sprawę sąd karny to sąd cywilny jest związany tylko rozstrzygnięciem co do faktu popełnienia przestępstwa jeżeli zapadł wyrok skazujący
jeżeli orzeka sąd karny a wcześniej rozpatrzył sprawę sąd cywilny to dla sądu karnego wiążące są orzeczenia konstytutywne (prawotwórcze) czyli takie, które kształtują stosunek prawny (np. sąd orzeka rozwód, adopcję) a nie są wiążące orzeczenia deklaratoryjne sądu cywilnego
jeżeli orzeka organ administracji a wcześniej sprawę rozpatrzył sąd to organ administracji jest związany postanowieniami sądu
sądowa kontrola decyzji administracyjnej
bezpośrednia (samoistna) - następuje w wyniku zaskarżenia do sądu decyzji administracyjnej - sąd albo stwierdza że decyzja administracji nie narusza prawa i pozostaje w mocy albo że jest niezgodna z prawem i traci moc obowiązywania. Gdy sąd uchyla decyzję (korzysta z uprawnień kasatoryjnych) administracji nie wydaje nowej, jest to jedynie sygnał dla administracji, że musi ponownie zająć się sprawą). Kontrola bezpośrednia musi być przewidziana odpowiednimi przepisami.
Dwa modele kontroli samoistnej:
angielski - sądy powszechne mają prawo samoistnie kontrolować decyzje administracji a więc można każdą decyzję administracji zaskarżyć
francuski - min. w Polsce - kontrola sprawowana jest przez sądy szczególne (najczęściej sądy administracyjne) i do tych sądów należy się zwracać o dokonanie samoistnej kontroli
okazjonalna (pośrednia) - przy okazji rozpatrywania konkretnej sprawy cywilnej i karnej (np. przy sprawie o niepłacenie czynszu sąd sprawdza czy czynsz był naliczony zgodnie z prawem). Możliwość kontroli okazjonalnej wynika z zasady niezawisłości sądów.
rozstrzygnięcie administracji było sprzeczne z prawem - sąd nie zastosuje rozstrzygnięcia administracji w danej sprawie (ale go nie uchyla)
rozstrzygnięcie administracji było zgodne z prawem - sąd zastosuje rozstrzygnięcie administracji we własnym orzeczeniu
Sąd nie może zajmować się administrowaniem państwem. Kontrola decyzji administracyjnej jest to tak naprawdę kontrola legalności tych decyzji.
2