DEFINICJE
Bocznica wentylacyjna- pojedyncze lub zespół wyrobisk łączących dwa węzły
Chodnik- wyrob. górn. koryt. poziome, dowolna dł,mały przekrój
Chodnik podstawowy- gł. chodnik transportowy na danym poziomie, stanowi dolną granicę poziomu wydobywczego
Komora- górn wyrob wybierkowe, podobne do zabierek ale o większych wymiarach poprzecznych
Kopalina użyteczna - ta, która ma zastosowanie w gospodarce, występuje w postaci nieprzetworzonej bądź jako produkt w wyniku procesów przeróbczych: 1) surowce energ. 2)rudy metali 3)surowce chem. 4) surowce skalne
ŁP-powstawanie: prowadzone są 2 odrzwia i siatka szynowa;zakłada się rozpory oraz montuje się do łuków ociosowych siatki ociosowe i zapełnia się skałą płonną
Miąższość-odległość między stropem a spągiem
Pochylnia-nachylone wyrobisko korytarzowe, łączące 2 chodniki na różnych poziomach
Podszybie- łączy poziom z szybem, jest wyrobiskiem w sąsiedztwie szybu; stanowią je: wlot,komora podszybia
Pokład-forma złoża(osadowego) o małej grubości, ograniczona spągiem i stropem
Przecznica-koryt. wyrobisko udostępn. poziome, przebiegające prostopadle do kierunku rozciągłości warstw, wykonane w skale płonnej
Przecznica polowa-prowadzona z przekopu kierunkowego, służy udostępnieniu danego pola pokładu
Przekop kierunkowy- gł. przekop na danym poziomie,w skale płonnej, w celu udostępni. z niego złoża przecznicami polowymi
Roboty górnicze-urabianie skał + transport
Rozciągłość-kierunek linii przecięcia nachylonego pokładu, warstwy lub żyły z płaszczyzną poziomą
Skała-utwór geolog. w postaci naturalnego skupienia minerałów
Sztolnia- podziemne wyrob. poziome, z wyjściem bezpośr. na pow. ziemi, przeznaczone do celów komunikacyjnych i wentylacyjnych.Stosuje się w terenach górzystych przy stromym zaleganiu pokładów.
Szyb-wyrobisko koryt. udostępn. pionowe, o przekroju >9m2; łączy powierzchnię ziemi z wyrobiskami, stanowi gł. arterię komunikacyjną w kopalni: 1) zjazdowy 2) wydobywczy(transport urobku) 3) materiałowy 4) drzewny 5) podsadzkowy
Pod względem wentylacyjnym: 1)wdechowe 2) wentylacyjne
Szybik pionowy- pionowe wyrob. koryt. o głębok. <200 m, przekroju poprz< 14m2 mające wlot na powierzchni
Szybiki poszukiwawcze- pionowe wyrob. górn. drążone do 25 m, stosuje się tam gdzie miąższość nakładu przekracza 4 m; skały mocne- sz. o przekrojach kołowych, skały słabe- sz. prostokątne
Ściana- wyrob ubierkowe dł. > 40m
Tamy: 1)izolujące-izolują wyrobiska nieczynne od czynnych 2)oddzielające- oddzielają fronty powietrza zużytego i świeżego 3) regulujące- regulują powietrze
Tubing-wycinki pierścieni, z których składa się obudowa,dzięki uszczelkom ołowianym służą do uszczelniania pod wodą
Upad-kierunek zapadania pokładu; Upadowa- nachylone wyrobisko koryt. drążone w pokładzie, łączy chodniki
Urabianie skał- oddzielanie skały od tzw. calizny, sposoby: 1)mechaniczne (maszyny) 2)ręczne (narzędzia) 3)technika strzałowa
Uskok- zaburzenie tektoniczne, polega na przerwaniu ciągłości warstw
Wyrobiska górn.-puste przestrzenie powstałe w kopalinie użytecznej lub skale płonnej
Wyrobisko ubierkowe- powst. w wyniku wybierania złoża ograniczonego 2 chodnikami lub pochylniami równ.-czołem przodku usytuowanym prostopadle do ich kierunku
Wyrobisko wybierkowe- w których dokonuje się ostatecznego wybierania kopaliny użytecznej i które powstały w wyniku tego wybierania, później ulegają likwidacji
Zabierki- górnicze wyrobiska wybierkowe powst. przy wybieraniu pokładu krótkimi odcinkami szerokości do 10m dł.= odl. między chodnikami filarowymi
PODZIAŁY
Ciśnienie- 1)statyczne- zależy od głębokości,związane z ciężarem skał zawartych w strefie odprężonej,stałe w czasie(obud.sztywna) 2)deformacyjne-związane ze zdolnością skał do przemieszczeń radialnych,ciśnieniu przeciwstawia się relacja obudowy-podporność jej,obudowa podatna na ruchy;wartości zmienne w czasie,zdolność pbudowy do przemieszczeń(obud.podatna)
Deformacje- 1)ciągłe: wskaźniki deformacji-osiadanie pow.terenu,nachylenie pow.ter.,krzywizna pionowa,przesunięcia poziome,odkształcenia poziome 2)nieciągłe: powierzchniowe(zapadliska,leje,niecki), liniowe(pęknięcie,szczelina,próg,garb,rów)
Kopaliny użyteczne w Polsce: 1)węgiel kamienny- GOP, lubelskie, 2)w. brunatny- Konin, Bełchatów, 3) ropa naftowa- Podkarpacie, krosno odrzańskie, Bałtyk, 4)gaz ziemny- wydobycie rośnie, 5) rudy miedzi- Lublin, Głogów, 6) r. cynku i ołowiu- GOP 7) złoża żelaza, 8) złoża siarki- Tarnobrzeg, Grzybów, 9)sól kamienna, 10)uran- dolny Śląsk
Metody głębienia szybu: 1) zwykłe- (górotwory niezawodnione 0,5m3/m)-metoda krótkich odcinków, długich odcinków od 60m 2)specjalne- mrożeniowe,cementacji,urabianie skał metodą strzelniczą, zast. kombajnu przekopu
Metody poszukiwani złóż: 1)magnetyczna - do poszukiwania skał o właściw. magnet.; używa się wag magnet. 2)grawimetryczna - oparta na pomiarach różnic ciężkości skał 3)elektryczna 4) radiowa 5) przy pomocy robót górn. (szybiki poszukiwawcze) 6) otworowa
Metody roznoszenia obudowy szybowej: 1)betonowa krótkich odcinków(poprzedzona urabianiem skał) 2)zwykła 3) m.obudowy długich odcinków 4)mrożeniowa 5)obudowa metodą tubingową(uszczelnianie ołowiem) 6)m.cementacji 7) cementacji uzupełniającej
Modele kopalń- 1)węglowy(pokładowy, złożowy) KWK, kopalnie rud miedzi: łatwiejszy transport, lepszy przepływ powietrza, dostęp, min. robót w kamieniu; pożary, 2)kamienny(geologiczny): krótki przekop,drążenie przecznic polowych, chodników, bezp. pożarowe,lepszy transport, dopływ powietrza
Podział górnictwa: a) odkrywkowe- gdy kopaliny użyt,. są pokryte przez skały nieużyt. - w. brunatny, surowce skalne, siarka; b) podziemne(spod powierzchni ziemi)- w.kamienny, rudy metali, sól; c) otworowe- ropa naftowa, gaz, siarka, wody mineralne
Podział górotworu: 1) stateczny(obudowa,leza,chromica,pled,obrywanie skał) 2)średniostateczny: obud. podatna bez sklepienia spęgowego o odporności 100-150 KN/m2 3)niskostateczny: obud. podatna o konstr. zamkniętej odporności 150-300
Podział wyrobisk(przeznaczenie): 1)poszukiwawczo-rozpoznawcze 2) udostępniające -w skale płonnej, łączą złoże z pow. terenu: sztolnie, szyby, przecznice 3) przygotowawcze: główne(chodniki poziome, piętrowe, pochylnie); drugorzędne(chodniki wybierkowe, powierzchniowe) 4) wybierkowe(eksploatacyjne)- ubierki, zabierki 5)specjalne- komory, zajezdnie lokomotyw
Podział wyrobisk(kształt i wielkość): 1)korytarzowe- udostępn.,przygotow.: szybiki,szyby,sztolnie,przecznice,chodniki 2)komorowe- specjalne: podszybia, komory maszynowe 3)otwory wiertnicze - w celu poszukiwawczym i rozpoznawczym, eksploatacyjnym, technicznym 4)wybierkowe np. pokłady, żyły
Rodzaje obudów(pod wzgl. pracy kontr.): 1)podatna 2)sztywna
Rodzaje obudów(materiał): 1)drewniana(sztywna) 2)stalowa(sztywna/podatna) 3)kamienna,(cegłowa,betonowa)-(sztywna) 4) kotwiowa
Skład powietrza-gazy w kopalni: azot, tlen, CO2,CO,NOx,SO2,H2S,CH4
Systemy eksploatacji: 1)zabierkowe- przestrzeń wybrana likwidowana jest po wybraniu węgla w obrębie całej zabierki;prostopadły kierunek wybierania węgla w stosunku do kier. frontu;niewielkie rozmiary wyrobisk,mały stopień mechan.(krótkie dł. do 40m, szer. 6-8m; długie- od 40m) 2)ubierkowe-likwidacja wybranej przestrzeni następuje na bieżąco w ślad za postępującym frontem ekspl.;kierunek-zgodny;mechanizacja;długie wymiary wyrobisk (zwykłe ubierki; syst. ścianowe, ściana-ubierka >=50m) 3)specjalne-łączą cechy obu np. syst. miechowicki
Urządzenia odwadniające-w celu ograniczenia dopływu wód do kopalni stosować można: 1) śruby zapobiegawcze; prowadzenie robót badawczych: przewiertów, otworów badawczych, drenujących; filtry, tamy wodne
Wyrobiska odwadniania gł.-podszybie, komora pomp, kanał rurowy,studnia, kanały wodne, zbiorniki wodne; 2 źródła awaryjne- symetryczne ułożenie pomp wodnego odwadniania, układ wyrobisk wodnego odwadniania
Własności geotermiczne skał- 1)wytrzymałość na ściskanie-opór jaki stawia Gródka skalna sile ścisku(Megapaskale) 2)wytrz. na rozciąganie 3)naprężenie 4) ciężar właść.-stosunek ciężaru pewnej objętości bryły skały do tej obj. mierzonej bez szczelin(t/m3) 5)kąt tarcia wewn.