1. Geoida jest to bryła, w której powierzchnia w każdym miejscu jest prostopadła do pionu wyznaczonego przez siłę ciężkości. Ziemia ma kształt geoidy. Pojęcie te wprowadził niemiecki geodeta i matematyk Joann listing w XIX wieku.

2. Na ruch Ziemi składa się ruch: obrotowy, obiegowy i precesyjny.

3. Ruch obrotowy - ruch Ziemi wokół własnej osi i trwa mniej więcej 23 h 56 minut, prędkość kątowa obrotu wynosi 15 stopni na godzinę, natomiast prędkość liniowa na równiku jest równa 1666 km/h i maleje wraz z oddalaniem się od równika

Ruch obiegowy - ruch Ziemi wokół Słońca, który trwa 365 dni 5 godzin 48 minut i 45 sekund, ruch ten odbywa się po elipsie

Ruch precesyjny - ruch osi obrotu Ziemi, który w ciągu roku Platona (czyli 25700 lat) zakreśla powierzchnie boczna stożka. Ruch ten powoduje, że oś ziemska nachylona jest w pewnych okresach w peryhelium, w innych - w aphelium.

4. Siła Coriolisa powoduje, że na półkuli północnej rzeki podcinają prawy brzeg a wiatry wieją pochylone w kierunku prawym, natomiast na półkuli południowej rzeki erodują brzeg lewy i wiatry przechylone są również w lewo.

5. Oś ziemska kreśląc na tle gwiazd ogromny okrąg o średnicy 47  zwany "stożkiem precesji" wskazuje przez cały cykl coraz to inny punkt nieba, który w danym momencie jest naszym biegunem północnym. 47 stopni

6. Długość cyklu precesji trwa 25700 lat i jest to tzw. Rok Platona.

7. Stopień geotermiczny Ziemi - opisuje ci ile metrów w głąb Ziemi temperatura wzrośnie o 1 stopień Celsjusza.

8. Dla całej skorupy ziemskiej stopień geotermiczny wynosi ok. 33 metrów, a dla Polski ok. 47,5 m.

9. Najgłębsze kopalnie są na obszarach o najmniejszej wielkości stopnia geotermicznego

10. Wiek Ziemi - ok. 4,6 mld lat

11. Najstarsze organogeniczne skały osadowe to: ropa naftowa i wapien i liczą około 545 - 495 mln lat. Lczą ok. 4,5 mld lat (era prekambryjska

12. "Kambryjska Eksplozja" - nazwa nadana stosunkowo nagłemu pojawieniu się ogromnej liczby różnych form makroskamieniałości złożonych form organizmów wielokomórkowych w warstwach geologicznych w okresie pomiędzy 542 i 510 mln lat na początku okresu kambru

13. Paleozoik dzieli się na: kambr, ordowik, sylur, dewon, karbon, perm

Mezozoik dziel się na: trias, jurę i kredę

14. Holocen trwa od ok. 11 tysięcy lat

15. Strefy budujące Ziemie to: skorupa ziemska, płaszcz ziemski, jądro (zewnętrzne i wewnętrzne)

16. Nieciągłości w ziemi to strefy graniczne miedzy jej poszczególnymi strefami, dochodzi w tych powierzchniach do zmiany parametrów skał

17. Najważniejsze nieciągłości Ziemi to: Mohorovicicia i Gutenberga

18. Nieciągłość Moho (Mohorovicicia) oddziela skorupę ziemską od płaszcza, a nieciągłość Wiecherta - Gutenberga płaszcz i jądro

19. Skorupa Ziemska to górna warstwa Ziemi, jej dolną granice wyznacza strefa nieciągłości Moha

Płaszcz ziemski to druga warstwa ziemi, na która składają się warstwa perydotytowa, astenosfera i mezosfera. Płaszcz jest pomiędzy strefami nieciągłości Moho i Gutenberga

Jądrem ziemi nazywamy obszar znajdujący się w jej centralnej części. Jądro dzielimy na zewnętrzne 9płynne) i wewnętrzne stałe. Jądro zajmuje ok. 16% objętości ziemi i 31% jej masy.

20. Grubość skorupy ziemskiej: pod kontynentami to przeciętnie 35 - 40 km a nawet 80 km pod himalajami, pod oceanami 5 - 8 km, a w Polsce 27 - 47 km.

21. Główne pierwiastki wchodzące w skład litosfery to: tlen, krzem, glin, żelazo, wapń, sód, potas, magnez

22. Płaszcz ziemski dzieli się na: warstwę perydotytową, astenosferę, magnetosferę

Jądro dzieli się na: jądro zewnętrzne(płynne) i jądro wewnętrzne(stałe)

23. W atmosferze ziemi wyróżnia się: troposferę, stratosferę, mezosferę, termosferę i egzosferę. Przy czym dodatkowo tropopauzę(m-dzy troposferą i stratosferą), stratopauzę(m-dzy stratosferą i mezosfera), menopauzę(menopauzę m-dzy mezosferą a termosferą)

24. Krzywa hipsograficzna - wykres liniowy w układzie współrzędnych prostokątnych, ilustrujący strukturę wysokościową i głębokościową dowolnego obszaru (czyli ile procent danego obszaru zajmuje powierzchnia o danej wysokości lun głębokości)

25. Średnia głębokość oceanów wynosi 3704 m, a średnia wysokość kontynentów ok. 650 m

26. Stok kontynentalny - stok znajdujący się pod powierzchnią wody, pomiędzy płaską powierzchnią cokołu lądowego (szelfu - część kontynentu zalana wodami płytkiego morza lub bezpośrednio kontynentu), a głęboko położonym dnem basenu oceanicznego lub morskiego.

27. forma planetarna

izostazja - równowaga pomiędzy różnymi wycinkami skorupy ziemskiej; dążenie do równowagi mas skalnych w litosferze; bloki stosunkowo sztywnej i lekkiej litosfery "pływają" po plastycznej astenosferze - obciążone zanurzają się głębiej, odciążone unoszą się wyżej (np. Skandynawia po ustąpieniu lądolodu). Unoszenie/zanurzanie się płyt litosfery nazywamy pionowymi ruchami litosfery (ruchy izostatyczne).

28. Typy granic miedzy płytami tektonicznymi: ryft, subdukcja

29. Subdukcja - miejsce, w którym następuje ściskanie (zbliżanie się) płyt, jedna ugina się i pogrąża w płaszczu, podsuwając się jednocześnie pod drugą (lżejszą) płytę, nad strefa subdukcji powstają najczęściej rowu oceaniczne

Kraton - najstarsza, utwardzona część skorupy ziemskiej, niepodlegająca już w zasadzie fragmentacji, przemieszczająca się w ramach wędrówki kontynentów.

30. Uskok - deformacja tektoniczna, którą stanowią pęknięcia warstw skalnych, wzdłuż których dochodzi do przerwania ciągłości skały

Fałdy - deformacje tektoniczne, w których ciągłość skał nie została przerwana

31. Podstawowe elementy uskoku to: rów tektoniczny(tzw. zapadlisko tektoniczne) i zrąb tektoniczny

Podstawowe elementy fałdu to: antyklina(tzw. Siodło) i synklina(tzw. Łęk)

32. Uskoki dzielą się na: normalne, przesówcze i odwrócone

Fałdy dzielą się na: geometryczno - kinematyczne (stojące, przechylone, obalone, leżące i przewalone), geometryczno - morfologiczne (zygzakowate, grzebieniowate, hiperboliczne, paraboliczne, półkoliste, skrzynkowate, wachlarzowate), klasyfikacja ze względu na stosunek wysokości do promienia fałdu (szeroko-, średnio- i wąskopromienne)

33. Synklina - wklęsła część fałdu, w jądrze synkliny znajdują się warstwy najmłodsze, a na zewnątrz najstarsze.

Antyklina - wypukła ku górze część fałdu, której wnętrze zbudowane jest ze skał starszych, na zewnątrz zaś (na tzw. Skrzydłach) występują skały coraz młodsze

34. zapadlisko tektoniczne - obniżony blok w stosunku do obszarów sąsiednich

zrąb tektoniczny - ograniczony uskokami blok, wypiętrzony obszarów stosunku do obszarów sąsiednich

ryft - pęknięcie w litosferze, które powstaje na skutek rozchodzenia się płyt litosfery

35. Trzęsienie ziemi - gwałtowne uwolnienie energii mechanicznej zgromadzonej w kałach skorupy ziemskiej i górnego płaszcza

37. Trzęsienia dzielimy na: tektoniczne, wulkaniczne, zapadowe i antropogeniczne

38. hipocentrum (ognisko) - miejsce we wnętrzu ziemi gdzie wyzwolona została energia odpowiedzialna za trzęsienie ziemi

epicentrum- miejsce na powierzchni ziemi(bezpośrednio nad hipocentrum), gdzie trzęsienie jest najsilniejsze i gdzie fale docierają najwcześniej

39. Obszar epicentralny - miejsce największych zniszczeń, jest to obszar położony wokół epicentrum

Cień sejsmiczny - efekt istnienia płynnego jądra zewnętrznego Ziemi, które pochłania (tłumi) poprzeczne (S) i ugina podłużne fale sejsmiczne (P). W rezultacie, w obszarze przeciwległym epicentrum trzęsienia ziemi nie rejestruje się niektórych rodzajów fal sejsmicznych

40. Strefy sejsmiczne: sejsmiczne - obszar gdzie trzesienia są silne i częste( obszar wokół pacyficzny, alpejskie pasma fałdowe, grzbiety środoceaniczne, basen m. Karaibskiego), pensejsmiczne - sporadyczne lub częste ale słabe trzęsienia (strefy górotworów paleozoicznych, przedalpejskie pasma górskie, europa środkowa), asejsmiczne - obszary wolne od trzęsień (najstabilniejsze fragmenty skorupy ziemskiej i prekambryjskie kratony oraz dno oceaniczne)

41. tsunami - ogromne fale występujące na otwartym morzu i oceanach, wywołane najczęściej podmorskimi trzęsieniami ziemi lub wybuchami wulkanów

42. Na otwartym oceanie fala tsunami nie jest wysoka i nie przekracza kilkunastu centymetrów za to przemieszcza się z prędkością około 800 km/h i może osiagać dł 200 km. Gdy fala zbliża się do lądu skraca się i zwalnia, ale nabiera wysokości. Może mieć kilkanaście kilkanaście nawet kilkanaście metrów wysokości i płynąć z prędkością 30 - 40 km/h.

43. Skala do określenia siły trzęsienia ziemi to skala Richtera, a do określenia zniszczeń to skala Mercallego

44. wulkanizm - proces wydostawania się magmy na powierzchnię ziemi

platonizm - zjawiska związane z lokalnym upłynnieniem skał w głębi litosfery oraz z przemieszczaniem się magmy wewnątrz ziemi

magmatyzm - ogół procesów tworzenia się i przemieszczania magmy w litosferze oraz powstawania skał magmowych

45. Magma od lawy różni się tym że jest bogata w składniki lotne.

46. intruzja magmowa- zjawiska wciskania się magmy między skały bez wydostawania się na powierzchnię ziemi

47. podział intruzji magmowych: zgodne - równoległe do układu skał, niezgodne - przecinają powierzchnie strukturalne, batolit - szczególny typ intruzji(raczej zaliczanej do niezgodnych),wielkie masywy skał magmowych, których górna powierzchnia przecina niezgodnie skały a dolna powierzchnia jest nieznana

48. intruzje zgodne - sille tzw. Żyły pokładowe, akolity, lapolity, intruzje niezgodne - dajka, żyły kominowe tzw. pnie, batolity

49. Krater wulkaniczny - lejkowate zagłębienie o średnicy zwykle kilkuset metrów na szczycie stożka wulkanicznego lub jego zboczach. Przez krater wydobywają się lawa i gazy wulkaniczne wraz z cząstkami wulkanicznymi i pyłami

Kaldera - pozostałość po wulkanie powstałe w skutek wysadzenia szczytowej części stożka wulkanicznego

50. komora wulkaniczna - zbiornik magmy zasilający magmą wulkan lub inne miejsce erupcji wulkanicznej

komin wulkaniczny - kanał, którym na powierzchnię ziemi dostarczane są produkty erupcji

51. Temperatura lawy dochodzi do 1000 st. C, a nawet ponad nią do 1300-1350 st. C

52. Lawa krzepnie w temperaturach 600-800 st. C.

53. Lawa zasadowa - uboga w krzemionkę, jest rzadka i ma małą lepkość, więc spływa szybko po stoku i rozlewa się daleko od miejsca erupcji

Lawa kwaśna - bogata w krzemionkę, jest lepka i gęsta, spływa wolno i tworzy lepkie potoki, zastyga niedaleko od miejsca erupcji

54. gazy wulkaniczne zawierają: parę wodną, dwutlenek węgla, wodór, chlorowodór, dwutlenek siarki, metan, fluorowodór, siarkowodór, amoniak

55. materiałem piroklastycznym nazywamy produkty wulkaniczne w stanie stałym

56. Do materiałów piroklastycznych zaliczamy: bomby wulkaniczne, scoria, lapille,piaski i popiołu wulkaniczne, pumeks

57. Bomby wulkaniczne mają minimalna długość równą 64 mm.

58. lapille to: pokruszone cząstki i okruchy skalne, czyli drobne kamyczki

scoria - fragmenty gąbczastej lawy wielkości orzecha, zastygające w powietrzu

pumeks - fragmenty lawy bogatej w gazy, zastygające w powietrzu

59. erupcje wulkaniczne - zjawisko wydostawania się na powierzchnię Ziemi lub do atmosfery jakiegokolwiek materiału wulkanicznego (magmy, materiałów piroklastycznych, substancji lotnych: gazów, par)

60. erupcje wulkaniczne dzieli się pod względem: typów erupcji (tj. skąd wydostają się produkty erupcji)

61. erupcja linearna(szczelinowa) - lawa i inne produkty wydostają się na zewnątrz szczelinami

erupcja centralna - produkty erupcji wydostaja się z krateru

62. centralne erupcje dzieli się w zależności na rodzaj wyrzucanych produktów

63. Typy centralnych erupcji: lawowe, eksplozywne i mieszane

64. zjawiska powulkaniczne to wyziewy składników lotnych - gazów i par z wulkanu nawet długo po erupcji

65. Fumarowe, solfatary i mofety to gazy wydobywające się w trakcie wyziewów i charakteryzują się dużą temperaturą i tak fumarowe - 200-800 stopni, solfatary - 100-200, a mofety 100<

66. Typy gór wulkanicznych: wulkany tarczowe, stratowulkany, stożki kopułowe i kopuły wulkaniczne

67. stratowulkan - wąskie i smukłe stożki o nachyleniu stoków 20 do 30 stopni

---