Metodologia badań pedagogicznych dnia: 14 marzec 2009
Wykład: 2
Temat : Podstawowe narzędzia badawcze - Kwestionariusz
Kwestionariusz - narzędzie badawcze do przeprowadzania ankiet.
Wstęp - informacja ( kto badanie przeprowadza) , w jakim celu ( co stanie się z wynikami badań - trzeba wiedzieć kto ma dostęp do wyników), poinformować , że badanie jest poufne i anonimowe.
Pytania najistotniejsze z punktu widzenia problemu badawczego ( nie zaczynamy od metryki !!! Metryka na końcu ankiety!!!! - wiek, płeć , dochód, zamieszkanie).
Rodzaje pytań:
Zamknięte - respondent wybiera odpowiedź z podanej przez badacza propozycji. Propozycje te nazywamy kafeterią odpowiedzi ( Czy pani lubi mówców? - zdecydowanie tak, - raczej tak, - raczej nie, - zdecydowanie nie, - trudno powiedzieć). Możliwych odpowiedzi nie może być zbyt wiele i muszą być w miarę wyczerpujące. Np. czym objawia się przestępstwo? A) patologie, b) bezrobocie …. itd.
Otwarte - pytania w których prosimy badanego o swobodną odpowiedź na dany temat. Zaletą pytań jest to , że uzyskujemy wiarygodną informację i faktyczną opinie badanego. Wadą natomiast - niechęć do udzielania odpowiedzi wynikające z dużego wysiłku oraz są problemy przy analizie problemu badań - klasyfikacji/ kategoryzacji. Po odczytaniu ankiet tworzymy klasyfikację np. Tradycjonalista, umiarkowany tradycjonalista, konserwatysta itd.
Puste - sprawdzające wiarygodność respondentów - pytania o rzeczy , które nie istnieją i sprawdzanie czy badany odpowie na nie. NP. Co pan myśli o stowarzyszeniu …? Jeśli odpowie oznacza , że jest niewiarygodny lub w połowie. Jeśli nie ma zdania jest wtedy wiarygodny. Pytania takie są kierowane zwykle na temat piosenkarzy, filmowców itp.
Filtrujące - mają za zadanie wyselekcjonowanie respondentów , którzy spełniają określone parametry. Określamy , kto ma być obiektem badań np. młodzież uzależniona od narkotyków . np. Jeśli jesteś uzależniony przejdź do pytań … Na końcu dziękujemy za udzielenie odpowiedzi.
W kwestionariuszu ważne są limity i ograniczniki :
Czasu - miesiące , lata, tygodnie, dni. / sporadycznie , od czasu do czasu, nigdy …
Miejsca - w swoim miejscu zamieszkania , za granicą miasta/ naprzeciwko, na całej ulicy….
Zakresu - w Polsce, inna miejscowość , dzielnicy ….
Typowe błędy w pytaniu : Muszą być związane z pytaniami badawczymi ( co sobie postanowiliśmy).
Struktury - logiczne ( nierozłączność alternatyw - nie wyczerpalność alternatyw). Formalne ( pytanie o kilka rzeczy w jednym pytaniu. Np. Kiedy , gdzie i z jakim wynikiem. Podawanie dwóch cech w jednym alternatywie( czy uważa pan , że jest piękny i młody? Może być piękny ale niekoniecznie młody. Pytania te zadawane są najczęściej na zlecenie gazet - manipulacja przy zamianie pojęć). Multifikacja ( użycie liczby mnogiej. Np. czy pana rodzice pracują? Problem jest , który z nich pracuje. Sugerowanie badanemu odpowiedzi na pytanie).
Zbytnia trudność językowa - używanie terminów trudnych , niezrozumiałych ( kochabitacja - konkubinat). Stawianie pytań wymagających dokonywania jakichkolwiek obliczeń , syntez, podsumowań- unikamy pytań obliczeniowych.
Z drażliwością pytań - prywatność , intymność, dochody, światopogląd , kontakty towarzyskie ( nie mamy wpływu : kto i co pisze). Określamy jakie ankiety idą do danej grupy respondentów. Trudno jest zbadać … np. 20 latek nie odpowie na pytania związane z wielkością posiadanych emerytur lub warunków emerytalnych. Pytania zagrażające poczuciu własnego bezpieczeństwa respondenta np. uczestnictwo w kulturze np. czy raz w roku chodzi pani do teatru? W którym roku powstała KEN? Pytania wywołujące zagrożone poczucie w społecznej egzystencji np. Co pani myśli o kompetencji swojego zwierzchnika? - tego unikamy.
Związek między pytaniami w kwestionariuszu:
Efekt redukcyjny - Jeżeli 2 pytania dotyczą tego samego zagadnienia to udzielanie odpowiedzi na pytanie poprzedzające powoduje, że respondent rzadko wybiera tą samą alternatywę ( ludzie nie lubią się powtarzać)
Efekt grup odniesienia - jeżeli pytanie poprzedzające dotyczyło norm obowiązujących w danej grupie odniesienia to odpowiedź na następne pytanie będzie zgodne z tymi normami. Np. Kiedy ostatni raz w ciągu miesiąca piłaś piwo? - Z góry zakładamy , że tak było.
Efekt zgodności - zgodne odpowiedzi udzielane na poprzednie pytanie mogą powodować utrwalenie się struktury poznawczej, która będzie decydować o integralności udzielanych odpowiedzi . ( Dotyczy kwestii społecznych np. czy pani jest przeciwniczką …? - Pytanie na TAK/NIE trzeba rozrzucać aby ciągiem te same odpowiedzi się nie pojawiały).