ROSA - RÓŻA
120-140gat.
Przeważnie krzewy 10-12m (muszą się opierać tzw pozorne niby pnącza)
Kolce (wytwór skórki; ciernie przekształcone pędy)
Wystpółkula pn
Dziko rosnące 16gat:
R. majalis (r. grulandowa)
R. pendolina (r. alpejska)
R. dumalis (r. sina)
R. villosa (r. jabłkowata)
R. malis (r. rajska)
R. scherardi (r. Scherarda)
R. tomentosa (rr. Kutnerowata)
R. rubiginosa (r. rdzawa)
R. zalana (r. węgierska)
R. micrantha (r. drobnokwiatowa)
R. inodova (r. eliptyczna)
R. agrestis (r. polna)
R. kostrakiewiczii (r. Kostrakiewicza)
R. canina (r. dzika)
R. jundvilli (r. Jundwilta)
R. gallicat (r. francuska)
Cechy morfologiczne:
kwiaty 5-krotne
liście złożone, nieparzystopierzasto, młode mniej listków, ogonki różnej długości lub bezogonkowe osadka oś liściowa, przylistki
owoce bez zapłodnienia partenokarpia
kwiat- 5 płatków, 5 działek kielicha
rozrościęcie dnia kwiatowego- hypancjum- tworzące owoc rzekomy
wewn dna skupki (zalążnia, znamię, szyjka)
szczytowy otwór hypancjum przez który wychodzą szyjki skupka- orificjum
w zalążni owoc właściwy- w hypancjum niełupki lub orzeszki (mat siewny -całe owoce)
discus (dysk)- na górze hypancjum
działki kielicha- charakterystycznie, rozmaicie ukształtowane, 2 z wyrostkami (płatki boczne), 1 działka po 1 stronie
działki kielicha i hypancjum mają największe znaczenie przy określaniu gat dzikich, odm uprawne, barwa kwiatów i kształt pąków.
R. chinensis- wyhodowano formę kwitnącą przez cały okres wegotacyjny- semperflorens; kwiaty niepozorne, zielonkawe. Udziałgenów tej róży- przenoszona ta cecha (remontanty).
R. sinnensis `semperflorens' var minima- pramatka róż miniaturowych.
Róże uprawiane pod osłonami: 10 odm, zmieniają się co 3-4 lata; nowa technologia.
Grupy odmian:
Mieszańce herbatnie (r. teahybrida)
R. wielokwiatowa (r. polianta)
R. poliata hybrida
R. floribunda grandiflora
R. miniaturowe
R. parkowe
R. czepne
R. okrywowe
Podział wg wielkości kwiatów:
wielkokwiatowe
średniokwiatowe
drobnokwiatowe (gałązkowe)
Podział wg zastosowania:
kwiat cięty
ogrodowe
okrywowe
pienne
doniczkowe
o ozdobnych owocach
parkowe
angielskie
o intensywnym zapachu
Odmiany będące w uprawie na kwiat cięty:
`Jumbo'- herbaciane
`Red Jenel' - czerwone
`Vivaldi” - łososioworóż.
`Cherry Lady' - pastelowy czerwony
`Escimo'- białe
`Golden Gata' - żółte
`Suprise' - cielisty róż
`Ovensday' - ecru
`First Lady'- jasne z ciemniejszym środkiem
`Rising Sun'- złocisty żółty
`Papillion' - duże kw, żółte
`Sunbeam' jasna miedź
`Vendela'- biała
`Sioux' - pastelowy czerwony
`Akito' - biała
`Gospel'- zewnątrz jaśniejsza, wewnątrz ciemnoczerw.
`Solo'- czerwona
`Swing- róż
`Naranga'- czerw, śr wlk, żółte przebarwienia
`Hokus Pokus'- czerw, żółte plamy
`Abrakadabra'- czerw z żółtymi plamami
`Solero'- żółts, ciemn w środku
`Impala'- herbaciane
`Moonlight'- jasny żółty
`Sandy Femma'- pastelowy róż
`Ilios'- ecru
`Calima'-biały-róż
`Orange Juice'- jasny pom
`Frisco'- żółte
`Salsa'- czerwone
`Delicious'- gałązkowa, róż
`Pink Bouget'- gałązkowa, róż
`Prof. Kownas- herbaciana, wielokw.
Róże doniczkowe- rozmn z sadzonek, po kilka w 1 doniczce docelowej, temp nie przekraczająca 15 st C, zraszać, regularnie podlewać.
Róże pienne- np. `Uncle Walter'- czerwona
Róże okrywowe-
`Bonita' - róż, błyszczące liście
`The Feiry'- róż, wyższa od Bonity
`The Queen Elizabeth Rose'- róż
Produkcja róż:
do niedawna tradycyjna - 3 metody- letnia (dominowała), zimowa i tradycyjna;
Polega ona na:
krzewy róż sadzimy do przygotowanej szklarni przed 1.XI (jeśli są chryzantemy można ewentualnie trochę opóźnić)
zagony płaskie lub podwyższone (lepsze)
zimują w kopczykach (międzyrzędzia- wybieramy podłoże, dodajemy torf); wyłączenie ogrzewania lub nie- wtedy podgrzewamy do +4st C; nie przekroczyć 5st C bo rozpocznie się wegetacja- mają się dobrze ukorzenić
zimują do końca II (4 miesiące)
od 1.III pędzenie (3 główne zbiory kwiatów)
w 2 roku i w następnych latach spoczynek trwa tylko w XI i XII- pędzenie od 1.I i 4 główne okresy zbioru kwiatów
Podkładki róż:
Rosa canina `Schmid's Ideal- najlepsze dla Wlkp, okulizacja w VIII, gotowe następnego roku jesienią. Często używana ze wzgędu na łatwość rozmnażania, bo podkładki rozmnaża się z nasion.
Rosa multiflora (r. wielokwiatowa)- ma słąbszy system korzeniowy i jest mniej odporna- gl ciężkie i wilgotne.
Rosa rubiginosa (r. rdzawa)- dość mocno mrozoodporna.
Rosa polmeriana- dla róż piennych, szybko rośnie, proste pędy.
Szczepienie oczkiem (pąkiem) zywym wiosną- przyspieszenie do uprawy tradycyjnej. Na własnych korzeniach są uprawiane róże w metodach nowoczesnych.
Uprawy nowoczesne:
na podłożach inertnych
całorocznie
najczęściej wełna mineralna, włókna kokosowe, keramzyt, wermikulit, perlit
sadzonke od razu wkłada się w kostkę wełny min (1 węzłowe, 1 li, 6-8cm, pąk pachwinowy IAA, NAA najlepiej
metoda do odmian trudno ukorzeniających (R `Natal Briav' i R `Monetti'- przycinamy na 8-10cm podkładkę i szczepienie, jednocześnie się zrastają i podkładka ukorzenia)
dokarmianie CO2 600-900ppm
Prowadzenie w wełnie min:
1 metoda- ekstensywna, wycinanie kwitnących pędów za 2 liściem, nie doprowadza do kwitn pędu- wycinamy wierzchołek z pąkiem.
2 metoda- wierzchołki pędów także ścinamy, z pąków dolnych wytwarzają się dodatkowe pędy- miotły; podobnie postępuje się z pozostałymi 2 pędami; pędy płonne przycinamy do ziemi; dążymy do osiągnięcia jak największej ilości pędów.
1966 Holandia, wełna min- gnicie korzeni róży; przyczyna- grzyb Gnomonia radicicola; 96% roslin porażonych; badania na odm `Kiss'- Sportac 45EC; ścięte pędy umieszcza się w wodzie- kondycjonowanie- dolne części zanurzamy w preparacie Chrysal; woda powinna być miękka, zabija grzyby i bakterie.
W hurtowniach do kondycjonowania-Chrysal Professional;
Do sprzedaży- Chrysal Universal (rozp w wodzie).
Uprawa w pojemnikach:
Podłoża inertne- keramzyt
Nowoczesne pojemniki - kształt odwróconego stozka miał mało miejsca na korzenie; obecnie kształt prawidłowego stożka aby było dużo miejsca dla korzeni
Róże można także uprawiać w nieogrzewanych tunelach foliowych
Odmiany wcześnie kwitnące i powtarzające kwitnienie sadzimy przed jesienią (czyli chyba latem ); na zimę kopczyki, wiosną obornik bydlęcy; róże wielokwiatowe cięcie za 4-5 pąkiem i wielkokwiatowe cięcie za 3 pąkiem; rany powyżej średnicy 0,5cm należy zasmarować
Róże pod folią kwitną w 1 roku, 2 tygodnie wcześniej od róż gruntowych; później kwitnienie nawet do 1 miesiąca wcześniej
Należy ściśle przestrzegać ochrony- groźny jest mączniak rzekomy; jesienią w tunelach jest wilgotno- chronimy przed Botrytis cinerea
Z 1 krzewu 4 kwiaty.
Uprawa w gruncie:
można sadzić jesienią lub wiosna
kopczyki w miarę rozwijania się pąków; stopniowo je rozgarniać
gl lekko kwaśne, wilg, spulchniona, naw org 30t/ha, dużo P, naw min, np. Azofoska w 2 dawkach lub naw 1-skł np. siarczan amonu 200kg/ha; siarczan potasu 400kg/ha
rozstawa 45-60cm
pielęgnacja wiosną: rozgarnięcie kopczyków; cięcie; nawożenie; co 2-3 lata ściółkowanie obornikiem, płytko przekopać
z 1 krzewu 20-26 kwiatów
groźna choroba Diplocarpon rosae
TH- róże wielkokw np. Atlas, Prof. Kownas, Kardinal, Florentyna, Sylwia, Floribunda, Frisia, Junior, Chopin
FL- róże wielokw np La palma, Neve Rewre
Róże czepne np. Alchenust
Róże parkowe np. China Town, Ferdy.
Najczęściej występujące choroby róż i zwalczanie:
mączniak prawdziwy: Baycor 300EC (0,15%); Saprol 190EC (0,1%); Score 250EC (0,05%), Sportac Alpha (0,015%)
czarna plamistość: Baycor 300EC (0,2%), Saprol 190EC (0,15%), Score 250EC (0,05%).
rdza: Baycor 300EC (0,2%), Saprol 190EC (0,2%), Score 250EC (0,05%)
Najczęściej występujące szkodniki róż i zwalczanie:
zwójki różane: Actellic 500EC (0,1%); Basudin 25EC (0,15%)
mszyce: Pirimor 25WG (0,2%)
larwy na liściach, nimułka różana, obnażacz różówka: Talstar 100EC (0,05%)