Nauka szkolna jako podstawowe zadania rozwojowe
Szkoła odgrywa doniosłą rolę w życiu dziecka. Swym wpływem obejmuje dzieci w wieku od 6 do 19 lat. W działalności dydaktyczno - wychowawczej stawia sobie za cel wielostronny rozwój dziecka, przede wszystkim przejawia troskę o przygotowanie ich do życia społecznego, uczestnictwa, wykonywania pracy zawodowej, aktywnego udziału w życiu kulturowym. Pragnie wywiązać się z spoczywających na niej zadaniach, szkoła oddziałuje nie tyle na intelekt uczniów, ale także rozwija ich uczucia i dążenia co oznacza przekazywanie wiedzy z różnych dziedzin życia, nauki, techniki, sztuki; troszczy się o wyrabianie u nich odpowiednich postaw społecznych, moralnych, filozoficznych, ideowych, estetycznych czy światopoglądowych. Umożliwia wzmożenie aktywności i samodzielności uczniów dzięki korzystaniu z nowoczesnych metod oraz form pracy (M. Łobocki, 1985 r., s. 11 i nast.). Wychowanie w szkole może przybierać charakter kształcący, profilaktyczny, tłumiony lub aktywny, zatem trudno przedstawić tok procesu wychowania. Biorąc za punkt wyjścia operowanie karą bądź nagrodą można wyróżnić cztery etapy postępowania wychowawczego:
stwarzanie sytuacji trudnych przez hamowanie zachowań niepożądanych;
hamowanie i wypieranie zachowań niepożądanych przy jednoznacznym wyzwalaniu pożądanych;
wywołanie internalizacji kary w stosunku do zachowań pożądanych (H. Muszyński, 1977 r., s. 314).
Operowanie takimi metodami jak wpływ osobisty, sytuacyjny, społeczny oraz kierowanie samowychowaniem polega na wprowadzeniu poszczególnych sytuacji wychowawczych treści i formy, które są istotne z punktu widzenia potrzeb, aspiracji, systemu wartości dzieci oraz młodzieży. Należy zatem wiedzieć, co może w danej sytuacji stanowić karę i nagrodę.
Szkoła pełni rolę głównego organizatora i koordynatora działalności wychowawczej w rejonie tworząc mezosystem wychowanie i edukacji. Jest najbardziej usprawniona do pełnienia takiej funkcji dzięki odpowiednio wyszkolonej kadrze specjalistów. Może zatem podejmować i często podejmuje wysiłki w celu usprawnienia i wzbogacenia rozwoju emocjonalnego, fizycznego, czy społecznego dziecka, jak i wzbogacenia działalności wychowawczej.
Szkoła jako „koordynator” całokształtu wpływów wychowawczych w społeczeństwie, które ma w przyszłości stać się „społeczeństwem wychowującym”. Zatem należy powiedzieć o konieczności integracji wpływów wychowawczych rozmaitych środowisk, placówek i instytucji zwłaszcza tych, które oddziałują na dziecko w sposób bezpośredni miejscu jego zamieszkania.
Ważna jest współpraca szkoły z środowiskiem społecznym ucznia; różne środowiska wychowawcze decydują o skuteczności oddziaływań ucznia (J. Wołyk, M. Winiarski, 1976 r., s. 24).
Naturalnym terenem aktywności dzieci jest ich najbliższe środowisko, gdzie nabywają różnych doświadczeń, wzorców; ważne zatem jest skierowanie własnej aktywności wychowanków na właściwe tory.