Ukł. Nerw.
Komórka - neuron - zbudowany z jądra, dendrytu, synapsy, wzgórka aksonu, aksonu.
p. spoczynkowy - to różnica potencjałów (napięcie) między obiema stronami błony plazmatycznej niepobudzonej komórki pobudliwej.
p. czynnościowy - przejściowa zmiana potencjału błonowego komórki, związana z przekazywaniem informacji. Bodźcem jest zmiana potencjału elektrycznego w środowisku zewnętrznym komórki.
Neurotransmiter - związek chemiczny, którego cząsteczki przenoszą sygnały pomiędzy neuronami poprzez synapsy, a także z komórek nerwowych do mięśniowych lub gruczołowych (acetylocholina, adrenalina, glutaminowy, peptydy, ATP)
Podział ukł. Nerw - somatyczny dzieli się na centralny i obwodowy. Autonomiczny.
Łuk odruchowy - to droga jaką przebywa impuls nerwowy od receptora bodźca poprzez neuron czuciowy, kojarzeniowy oraz ruchowy do efektora.
Narządy zmysłów
Podział receptorów:
Klasyfikacja receptorów:
budowa (proste, złożone), typ czucia, rodzaj stymulacji/ bodziec adekwatny, umiejscowienie receptora/ źródło bodźca, zdolność do adaptacji
Podział - TYP CZUCIA:
dotyku, temperatury (ciepła/ zimna), światła, słuchu, równowagi, smaku, zapachu/ węchu, bólu
Podział - RODZAJ ENERGII BODŹCA
mechanoreceptory
- dotyk, słuch, równowaga, ciśnienie, ból (nocyreceptory)
termoreceptory
- ciepło, zimno
chemoreceptory
- smak, zapach, też w mózgu wrażliwe na pH i osmoreceptory
receptory elektromagnetyczne - fotoreceptory
Podział - ŹRÓDŁO BODŹCA
telereceptory
- zmysł wzroku, słuchu, węchu(źródło w oddaleniu od organizmu)
eksteroreceptory
- receptory skórne, smaku(bodziec działa bezpośrednio na organizm)
interoreceptory
- wewnątrz - naczynia krwionośne
proprioreceptory
- w stawach, mięśniach, ściągnach
mechanizm pobudzenia komórki receptorowej:
Bodziec-> zmiana przewodności błony komórki receptorowej dla jonów depolaryzacja, hiperpolaryzacja -> powstawanie potencjału receptorowego (potencjału generującego) - rośnie z siłą bodźca -> uwolnienie naurotransmitera -> powstanie potencjału czynnościowego i jego przewodzenie do ośrodka czuciowego w korze mózgowej (częstotliwość generowania potencjału czynnościowego jest proporcjonalna do siły bodźca)-> wrażenie.
Proprioreceptory:
występują w stawach, mięśniach, ścięgnach i skórze, informują o pozycji ciała i jej zmianie; receptory stawowe:ciałka Paciniego i ciałka Ruffiniego; receptory ścięgien, mięśniinformują o zmianie napięcia i rozciągnięciu mięśni narządy Golgiego (ścięgna) wrzeciona mięśniowe ;receptory skóry: ciałka Ruffiniego
Ukł. Hormonalny
Hormony - związki chemiczne wydzielane przez gruczoły lub tkanki układu hormonalnego.
Działanie/funkcje - regulacja czynności i modyfikacja cech strukturalnych tkanek leżących w pobliżu miejsca jego wydzielania lub oddalonych, do których dociera poprzez krew.
Rodzaje hormonów - miejscowe, tkankowe, aminokwasowe, polipeptydowe, sterydowe
Mięśnie szkieletowe
związane ze szkieletem, przewód pokarmowy
Funkcje - ruch i utrzymywanie postawy ciała, produkcja ciepła, funkcjonowanie przewodu pokarmowego, mimika twarzy
Miofybryla - włókna, które uczestniczą w skurczu i rozkurczu mięśnia, wypełniają większość komórki. są zbudowane z naprzemiennie występujących prążków jasnych (A) i ciemnych (I),
Sarkomer - powtarzajacy się fragment miofibryli zawarty pomiędzy dwoma liniami Z
Prążek I (ciemny) - miofilamenty cienkie
Prążek A (jasny) - miofilmenty grube
Miofilamenty grube są utworzone z setek cząsteczek miozyny
Mięśnie gładkie
Wchodzą w skład innych tkanek i narządów (nie występują samoistnie jako tkanki), Regulują rozmiar i powierzchnię organów, Przesuwanie płynów wzdłuż kanałów i przewodów, Kontrola ilości światła „dostającego się do oka”
Jednostkowe (trzewne) - Przewód pokarmowy, moczowy, macicy, Utworzone przez warstwy (podłużne, okrągłe, skośne) równoległe, ściśle do siebie przylegające, Mogą być połączone przez mostki łączące. Pobudzenie jednej komórki pobudza resztę
Wielojednostkowe - Występowanie: mięśnie oka, wyprostne włosów, w ścianie dużych tętnic i dróg oddechowych, Bogate unerwienie - każda komórka ma swoje unerwienie, Małe pączki nie połączone ze sobą, Komórki kurczą się niezależnie, Kurczą się tylko pobudzone nerwowo (AUTONOMICZNIE !!!)
Automatyzm mięśni gładkich - skurcz pochodzenia mięśniowego - bez środków zewnętrznych działających na pobudzenie.
Chemiczne - Wiązane przez specyficzne receptory, wywołują potencjał czynnościowy (hormony, estrogeny, pro estrogeny)
Rozciąganie mięśnia - Bodziec silnie pobudzający kurczliwość mięśni (np.: nagromadzenie płynów w pęcherzu)
Serce
Zbudowany jest z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej typu sercowego. Zazwyczaj narząd ten otoczony jest osierdziem. Dwóch przedsionków (prawego i lewego), Dwóch komór (prawej i lewej), Zastawki , Tętnica, Worek osierdziowy.
Automatyzm pracy serca
Polega na samoczynnym kurczeniu się i rozkurczaniu mięśnia sercowego poza organizmem serca. Specjalnie przekształcone komórki mięśnia sercowego zebrane w węzły i w pęczki generują słaby prąd elektryczny w postaci impulsów nerwowych przewodzonych w całym mięśniu.
Funkcje - rozprowadza krew wokół organizmu, dostarczając składniki odżywcze i tlen do narządów i tkanek. Serce uderza 70 razy na minutę. Przepompowuje w tym czasie od 4 do 6 litrów krwi.
Objętość wyrzutowa serca - około 80 ml krwi
pojemność minutowa serca - ok. 3,5 l.
ciśnienie tętnicze krwi - 120/80 mmHg.
Prawidłowa akcja serca - 60 - 90 uderzeń na minute, średnio 72. Nieprawidłowa jest gdy wychodzi poza ten zakres
efekt inotropowy zwiększenie siły skurczu
efekt chronotropowy zwiększenie częstości skurczu
Cykl pracy serca
Jeden cykl pracy serca składa się z trzech etapów.
a) Pauza - rozkurcz przedsionków i komór, krew napływa do przedsionków
b) Skurcz przedsionków - kurczą się przedsionki, krew wlewa się do komór
c) Skurcz komór - ściany komór się kurczą, wewnątrz powstaje wysokie ciśnienie i krew zostaje wyrzucona do tętnicy głównej i płucnej
Krew
Funkcje - Gospodarka wodna, Gospodarka elektrolitowa, ciśnienie ostyczne, Gazy oddechowe, Składniki odżywcze, Produkty przemiany materii, Hormony i inne
SKŁAD KRWI: 55% osocze i 45% elementy morfotyczne - krwinki
Erytrocyty - Kształt dwuwklęsłej soczewki o dużej powierzchni, Zdolność do odkształcenia i rulonizacji, Wnętrze wypełnione hemoglobiną. Ilość to 5,4 mln/mm³.
Funkcje Erytrocytów - którego głównym zadaniem jest przenoszenie tlenu z płuc do pozostałych tkanek organizmu.
Erytropoeza - hormon - 90% wytwarzana jest w nerkach, 10% w innych tkankach głównie w wątrobie, Bodźcem do zwiększenia wytwarzania erytropoetyny jest zwiększenie ilości tlenu.
HEMOSTEAZA:
Uszkodzenie kolagenu w ścianie naczynia > Uwolnienie czynnika tkankowego > Co zapoczątkowuje kaskadowe reakcje prowadzące do aktywności protrąbiny do trąbiny i aktywności fibrynogenu do fibryny
Trombocyty 140-440 tys/mm³
Rodzaje leukocytów ilość 4000-11000/mm³
limfocyty - Opuszczając szpik nie są zdolne do udziału w reakcjach odpornościowych, muszą dojrzeć: Limfocyty T dojrzewają w grasicy, Limfocyty B dojrzewają w grudkach chłonnych układu pokarmowego, monocyty - Przekształcają się w tkankach w makrofagi - komórki żerne, Fagocytują (pożerają) - bakterie, wirusy i pasożyty, Regulują produkcję przeciwciał
neutrofile - niszczą bakterie w wyniku chemotaksacji, fagocytozy i działania enzymów,
EOZYNOFILE - fagocytują bakterie, pasożyty,
BAZOFILE - wydzielają substancje prozapalne m.in.: histaminę, heparynę
Układ krwionośny
Naczynia krwionośne - Służą one do transportowania krwi przez organizm. Są trzy główne rodzaje naczyń krwionośnych: tętnice, które odtransportowują krew z serca, naczynia włosowate, za pośrednictwem których następuje wymiana substancji między krwią a tkankami i żyły, które transportuję krew z powrotem do serca.
Ciśnienie krwi - Średnia wartość ciśnienia krwi w tętnicach u dorosłego człowieka wynosi około 120 mmHg ciśnienia skurczowego i 80 mmHg ciśnienia rozkurczowego.
Układ oddechowy
Funkcje oddechowe - wymiana gazowa: pobieranie O2 i usuwanie CO2, utrzymywanie równowagi kwasowo-zasadowej: usuwanie CO2, udział w termoregulacji i regulacji równowagi wodnej: usuwanie ogrzanej pary wodnej
VO2max = 15 ● (MHR/RHR)
Funkcje poza oddechowe - biosynteza różnych związków biologicznie czynnych, inaktywacja czynników naczynioruchowych, aktywacja angiotensyny II, filtr i zbiornik dla krwi, funkcja obronna, artykulacja dźwięków, odbieranie wrażeń zapachowych, wspomaganie żylnego powrotu krwi do serca
Pęcherzyk płucny - cienki nabłonek jednowarstwowy płaski (zbudowany głównie z pneumocytów I i II typu). Z zewnątrz pęcherzyki są pokryte przez naczynia włosowate.
ETAPY ODDYCHANIA:
Zewnętrzne - wentylacja płuc, wymiana gazowa płuca-krew, transport gazów oddechowych przez krew (krążenie płucne)
Wewnętrzne - wymiana gazowa krew-tkanki, oddychanie komórkowe (krążenie obwodowe)
Cykl oddechowy:
WDECH:
Rozciągnięcie sprężystej struktury płuc > Skurcz mięśni wdechowych, zwłaszcza przepony ale i mięśni międzyżebrowych zewnętrznych (uniesienie klatki piersiowej - mostka i żeber)
WYDECH:
Ustanie aktywności skurczowej mięśni wdechowych - rozkurcz przepony i mięśni międzyżebrowych zewnętrznych > Skurcz mięśni międzyżebrowych wewnętrznych
NERWOWA REGULACJA ODDYCHANIA: Neurony wdechowe generują rytmiczne potencjały czynnościowe przekazywane do motoneuronów mięśni wdechowych > Równocześnie hamując neurony wydechowe > Pod koniec wdechu maleje aktywność neuronów wdechowych, a narasta pobudzenie neuronów wydechowych hamujących zwrotnie aktywność neuronów wdechowych
Regulacja chemiczna układu oddechowego zapewnia homeostazę gazów oddechowych (O2 i CO2 ) bez względu na intensywność przemiany materii. Regulacja ta zachodzi za pośrednictwem dwóch struktur : chemodektorów w mózgu i chemoreceptorów tętniczych.
Układ wydalniczy
Funkcje nerek - Regulacja objętości i składu (zawartości substancji nieorganicznych i organicznych) płynu zewnątrzkomórkowego, Udział w regulacji równowagi kwasowo-zasadowej: wydalanie substancji o charakterze kwasów i zasad, Wydalanie zbędnych lub szkodliwych metabolitów (mocznik, kwas moczowy, kreatynina), Wydalanie końcowych produktów przemiany materii, Wydalanie obcych substancji chemicznych (leki, pestycydy)
Aparat przykłębuszkowy - jest narządem wydzielniczym i receptorowym nerki. W jego skład wchodzą komórki przykłębuszkowe, komórki plamki gęstej oraz komórki mezangium zewnętrznego.
NEFRON - podstawowa jednostka anatomiczno-funkcjonalna nerki.
PROCESY ZACHODZĄCE W NEFRONIE:
Filtracja - przesączenie krwi z naczyń kłębuszka do światła torebki i dalej do światła kanalika nerkowego
Reabsorbcja - wchłanianie zwrotne składników ze światła kanalika do światła naczynia krwionośnego
Sekrecja - wydzielanie składników ze światła naczynia krwionośnego do światła kanalika
Mocz
96% wody, 2,5% azotowych produktów przemiany materii (głównie mocznik), 1,5% soli mineralnych
minimalne ilości innych substancji, np. barwników żółciowych (nadają moczowi kolor, zapach i smak).
W moczu zdrowego człowieka nie powinny znajdować się cukry, białka, krwinki czerwone i krwinki białe oraz bakterie.
Układ pokarmowy
Procesy w przewodzie
1.perystaltykę (czyli przesuwanie treści pokarmu wzdłuż przewodu pokarmowego);
2.wchłanianie (nazywane też absorpcją);
3.trawienie (czyli rozkład związków wielocząsteczkowych, połączony z wydzielaniem soków trawiennych oraz żółci);
4.czynności układu krążenia (do których można zaliczyć: krążenie krwi, limfy, a także układ wrotny);
5.koordynacja czynności układu pokarmowego (takie, jak: regulacja hormonalna czy nerwowa).