Strumień masy lub objętości- ilość cieczy i gazu przepływająca w jednostce czasu. Przepływomierze-przyrządy służące do pomiaru strumienia płynów: przepływomierze silnikowe, zwężki pomiarowe, przepływomierze z ciałem unoszonym, rurki spiętrzające, danaidy, przepływomierze zbiornikowe otwarte, p.elektromagnetyczne, p.ultradzwiękowe, przelewy miernicze. Przepływomierze silnikowe-przepływający płyn napędza czujnik, który za pośrednictwem przekładni przenosi jego wskazania na licznik. Odczytuje ilość przepływającego paliwa od początku jego pracy. Praca polega na obrotowym ruchu organu pomiarowego. P.komorowe(objętościowe)-zliczają liczby porcji płynu odmierzone w odpowiednich komorach o niezmiennej objętości- przepływomierz owalno kołowy- dwa owalne kola zębate wpasowane z możliwie małym luzem w komorę odpowiedniego kształtu. Napór dopływającej cieczy obraca wale w określonym kierunku objętości V, liczba obrotów owalnych kół jest miarą przepływającej objętości. Przepływomierze komorowe- duża dokładność pomiaru 0,5-1%, do pomiaru bardzo lepkich płynów, średnice nominalne do 300mm. Zakresy pomiarowe dla cieczy 0,001 dm3/h-3000m3/h gazu 60 dm3/h-30000m3/h Wysoki koszt, wrażliwość na zanieczyszczenia mechaniczne P.wirnikowe- wirnik obraca się z prędkością proporcjonalną do prędkości przepływającego płynu. Wirnik skrzydełkowy ma kilka symetrycznych łopatek, może być zakładany na poziomych odcinkach rurociągu, przydatne do pomiaru niewielkich przepływów w rurociągach do 40mm. Wirniki śrubowe-n wirnik w kształcie śruby wielozwojowej przez który ciecz przepływa osiowo, stosowane do większych przepływów i średnic, montowane w poziomych, ukośnych i pionowych odcinkach rurociągu. Przepływomierz wirnikowe należą do najdokładniejszych przyrządów, błąd 0,5-2%, wykonywane dla rurociągów od 4 do 600mm. Zakresy pomiarowe dla cieczy 0,25 dm3/h do 10000m3/h dla gazów 120 dm3/h-250000m3/h. Wymagają odcinków pomiarowych 10 do 20 D. Stosowane jako wodomierze do wody zimnej i gorącej Rotametr- składa się z rury szklanej o zwężającym się w dół przekroju, w której znajduje się pływak swobodnie zawieszony w strumieniu płynu poruszającego się pionowo w górę. Pływak utrzymuje się na określonej wysokości dzięki różnicy ciśnień w przestrzeni pod i nad pływakiem, która działając na pole przekroju pływaka równoważy jego pozorny ciężar. W celu stabilizacji położenia pływaka zostaje on wprawiony w ruch obrotowy wokół osi za pomocą ukośnych rowków naciętych na górnej części pływaka. Położenie pływaka można śledzić za pomocą podziałki na ścianie rury. Strumień objętości wyznacza się posługując charakterystyką rotametru z wzorcowania. Służą do bardzo małych strumieni przepływu. Zmianę zakresu pomiarowego można uzyskać przez zmianę ciężaru pływaka, niedokładność wynosi 1-2% dla przepływu powyżej 10% nominalnego. Rotametry należy instalować pionowo w miejscach nie narażonych na drgania i naprężenia.do pomiaru strum. płynów silnie korodujących. Przetwarzanie wskazań na sygnał elektryczny za pomocą przetwornika indukcyjnego
Przepływomierze zbiornikowe otwarte-zbiorniki otwarte o poj. Od kilku do kilkunastu m3 używane do sprawdzania i skalowania innych przepływomierzy, pomiar polega na odmierzeniu określonych przez ważenie porcji cieczy w określonym czasie. Jedno i dwuzbiornikowe Danaida-wykorzystano zależność między strumieniem cieczy wypływającej przez określony otwór a ciśnieniem, pod którego działaniem następuje wypływ . To zbiornik otwarty o niezmiennym przekroju poprzecznym, w którego dnie znajduje się jeden lub więcej otworów typu kryzy lub dyszy. Naczynie zaopatrzone jest w poziomowskaz umożliwiający pomiar wysokości spiętrzenia h ponad zwężkami wypływowymi. Strumień objętości dla tego przyrządu wyrażony jest zależnością: Qv=Aα√2gh α-dla kryzy wynosi 0,6-0,65 dla dyszy 0.92-0,99. Wzorcowanie danaidy polega na ustaleniu zależności między strumieniem objętości lub masy wypływającej cieczy a wysokością spiętrzenia. Danaidy umożliwiają dokładny pomiar i nadają się do pomiaru przepływów ustalonych lub b.mało zmieniających się w czasie np. pomp Przepływomierze elektromagnetyczne(indukcyjne)-wykorzystano zależność między silą SEM indukowaną w przewodniku a jego prędkością poruszania się w polu magnet. Przewodnikiem jest ciecz, indukowana SEM jest proporcjonalna do prędkości przepływającej cieczy. Czujnik składa się z rury, którą przepływa ciecz, cewek wytwarzających pole magnetyczne prostopadle do osi rury oraz dwu elektrod osadzonych w ścianie rury. Rura czujnika jest wykonana z materiału niemagnetycznego i odizolowana elektrycznie od cieczy i elektrod. Stosowane do pomiaru cieczy czystych i bardzo silnie zanieczyszczonych, pulp i zawiesin o przewodności właściwej powyżej 1μS i prędkości przepływu powyżej 0,5 m/s, błąd nie przekracza 1%, nie stwarzają oporów przepływającemu medium Anemometry mechaniczne-do określania prędkości powietrza, miarą prędkości strumienia jest liczba obrotów rotora przyrządu pomiarowego(skrzydełkowe i czaszowe) Termoanemometry-działają na zasadzie zmian rezystancji przewodnika wraz ze zmianą temp. Sondę pomiarową stanowi cienki drut platynowy, wol.nikl. włączony w jedno z ramion mostka. Pod wpływem przepływającego płynu drucik platynowy jest chłodzony co powoduje obniżenie jego temp. lub wzrost prądu przepływającego przez sondę. Źródłem błędów są wahania temp czujnika znajdującego się w przewodzie. Do punktowych pomiarów szybkozmiennych przepływów Wzorcowanie Met.objętościowa-mierzy się objętość cieczy przepływającej przez badany przyrząd i naczynia wzorcowe w czasie. Jako wzorce stosuje się pojemniki o znanej objętości lub z podziałką mianowaną w jednostkach objętości należy podać w jakiej temperaturze była określona. Do pomiaru należy używać naczynia możliwie wysokie o nie dużym przekroju. Warunkiem uzyskania wiarygodnych wyników pomiarowych jest utrzymanie podczas cyklu pomiarowego ustalonego przepływu i prawidłowe dokonywanie odczytów. Do kontroli przyrządów silnikowych: komorowych i wirnikowych wyposażonych w liczydła Metoda przepływowa- mierzy strumień przepływającego płynu przez badany przepływomierz i przez przepływomierz wzorcowy. Przepł.wzorcowymi są zwężki pomiarowe w postaci kryz ISA z pomiarem trzytarczowym i dysze ISA
Przepływomierze zwężkowe-do pomiaru potrzebna jest zwężka(powoduje spadek ciśnienia) i manometr (mierzy różnicę ciśnień statycznych przed i za zwężką) najczęściej różnicowy, wzorcowany w jednostkach strumienia przepływu. Trzy zwężki: kryzy, dysze, dysze Venturiego Kryza-cienka tarcza wmontowana w przewód jej oś otworu pokrywa się z osią przewodu. Strumień cieczy przepływający w przewodzie ulega przed zwężką przewężeniu ciśnienie płynu wzrasta. Za zwężką strumień osiąga minimalny przekrój po czym rozszerza się stopniowo wypełniając całą objętość przewodu. Ciśnienie zmniejsz się do minimum za kryzą w największym przekroju strumienia a następnie wzrasta. Strumień cieczy przepływającej przez dyszę prawie nie odrywa się od jej ścianek i straty na wytworzenie wirów są mniejsze. Zależność między strumieniem przepływu a różnicą ciśnień otrzymamy przez analizę przemiany energii potencjalnej(ciśnienia) w energię kinetyczną(prędkości) przy przepływie przez zwężkę. Pomiar spadku ciśnienia Δp=p1-p2 wykonuje się za pomocą manometrów różnicowych zbudowanych na zasadzie U-rurki. Zwężki mają dużą dokładność 1%, prostą konstrukcję, niezawodność działania i możliwość zastosowania w szerokim zakresie ciśnienia i temp.Do pomiary ilości przepływającej pary wodnej, gazów, wody, olejów, powietrza Rurki spiętrzające- całkowite ciśnienie pc płynu płynącego przewodem jest równe sumie ciśnienia statycznego ps i dynamicznego pd Do określenia ciśnienia dynamicznego służą rurki spiętrzające Pitota i Prandtla. Sztywna rurka zgięta pod kontem prostym(sonda) umieszczona w osi przewodu przeciwnie do kierunku przepływu połączona manometrem różnicowym giętkim przewodem. Ciśnienie zmierzone przez mnometr jest sumą ciśnienia panującego w przewodzie oraz spiętrzenia ciśnienia wywołanego zahamowaniem strugi. Zmierzone ciśnienie jest ciśnieniem całkowitym pc. Aby wyznaczyć prędkośc należy wykonać pomiar ciśnienia statycznego. Używane przy znormalizowanej konstrukcji do pomiaru strumienia płynu bez uprzedniego wzorcowania, w pomiarze ilości przepływającego powietrza (kotły, klimatyzacja) Paliwo ciekłepochodzące zwykle z przeróbki ropy naftowej lub węgla kamiennego i brunatnego, stosowane do napędu silników spalinowych, w mniejszym stopniu do rozruchu kotłów parowych, do celów grzewczych i technologicznych. Rodzaje paliw: paliwa silników spalinowych(benzyna, olej napędowy, mazut, nafta, olej rzepakowy, eter), syntetyczne, olej opałowy, spirytus. Właściwości: kaloryczność, gęstość, temperatura zapłonu, temperatura wrzenia i krzepnięcia, lepkość, skłonność do koksowania, zawartość siarki, wody i popiołu Paliwo to może być przewożone w stałych zbiornikach, odpowiadających stosownym przepisom i połączonych bezpośrednio z silnikiem pojazdu lub jego dodatkowym wyposażeniem, albo w przeznaczonych do tego celu zbiornikach przenośnych (np. w kanistrach).
Całkowita pojemność zbiorników stałych nie powinna przekraczać 1500 litrów na jednostkę transportową, a pojemność zbiornika zamocowanego na przyczepie nie powinna przekraczać 500 litrów.