Psychologia rozwojowa- zajmuje się:
- badaniem zmian w zachowaniu się, procesach i strukturach psychicznych człowieka
- bada zachowanie i przeżycia człowieka z pkt widzenia zmian, jakimi podlegają one w czasie
- przedmiotem jej badań są Zmiany, dokonujące się w psychice i zachowaniu człowieka w różnych fazach jego życia
Związek psychologii i psychopatologii:
Psychopatologia:
- nauka z pogranicza psychologii i psychiatrii, zajmująca się Zaburzeniami Psychicznymi
- Psychopatologia Rozwojowa - bada, co jest stałe, a co się zmienia w ciągu życia, oraz jak zmieniają się geny i ich ekspresja, gdy człowiek robi się coraz starszy i styka się z różnymi środowiskami.
Zaburzenia funkcjonowania psychiki i zachow przybierają odmienną postać w różnych okresach życia codziennego, zaburzenia psychice i zdrowie zmieniają się w cyku życia, w miarę dojrzewania zmieniają się zdolności psychiczne, motywacje, lęki i przekonania człowieka, w zależności od wieku zmienia się wrażliwość na różne sytuacje, np.: lęk separacyjny - oddzielenie od rodziców- dotkliwy dla małych dzieci, ale rzadki u dorosłych; waga ciała - duże znaczenie dla nastolatek, ale małe dla ludzi starszych, po 60-tym r.ż nie występują zaburzenia odżywiania.
ROZWÓJ PSYCHICZNY:
FILOGENEZA- rozwój życia psychicznego w świecie organicznym, szuka zaczątków we wczesnych etapach ewolucyjny
ANTROPOGENEZA- rozwój życia psychicznego człowieka jako gatunku na przestrzeni wieków -od pierwotnych do dziś
ONTOGENEZA- rozwój jednostki od stadium zarodkowego poprzez kolejne okresy życia;
Wg Matczak- polega na doskonaleniu się sposobu odzwierciedlania rzeczywistości poprzez poznanie, działanie i dokonuje się w toku aktywnych kontaktów ze światem, pod wpływem oddziaływań środowiskow- wychow., które odzwierciedlają ten charakter.
ZMIANA ROZOWOJOWA- to każda zmiana, która w efekcie zwiększa równowagę między jednostką, a światem zewnętrznym (in = Równowaga!!! )
CECHY ROZWOJU:
1. KIERUNKOWOŚĆ ROZWOJU - zmiany są skomplikowanym zbliżaniem się do stanu optymalnego, etapy rozwoju są konsekwencją poprzedniego;
2. PROGRESYWNOŚĆ ROZWOJU- każda zmiana z kolejnej fazy przemian, odznacza się wyższością w stosunku do poprzedniej.
Rozwój -jest procesem ciągłym, nieustannym, dokonuje się w ciągu całego życia człowieka, jest uwarunkowany czynnikami środowiskowo- kulturowymi;
KIERUNKI ROZWOJU:
1. AUTONOMIZACJA DZIAŁANIA- działanie w coraz większym stopniu jest sterowane wewnętrznie, pomimo bezpośrednich nacisków z zewnątrz; Człowiek podejmuje celowe działania, wzrasta konsekwencja działania i odporność na czynniki je zakłócające, zarazem zmniejsza się impulsywność działania, człowiek jest zdolny do abstrakcyjnego myślenia i przewidywania;
2. OBIEKTYWIZACJA POZNANIA- człowiek widzi rzeczywistość coraz wierniej i dokładniej, potrafi patrzeć na świat i siebie z pozycji - niezależnego obserwatora- OBIKTYWIZACJA- polega na uwolnieniu się poznania od wpływu takich czynników subiektywnych, jak emocje, zainteresowania, potrzeby, życzenia czy oczekiwania. Samoświadomość - ważny warunek obiektywizacji. Rozwój psychiczny zależy od AKTYWNOŚCI człowieka.
CZYNNIKI ROZWOJU:
1 -ZEWNĘTRZNE DETERMINANTY AKTYWNOŚCI-społeczeństwo, babcie, prababcie, warunki środowiskowe ZEWNĘTRZNE czynniki możliwości funkcjonowania dziecka, do jakich środków aktywności dziecko ma dostęp, jaka jest jego rodzina, z jakimi ludźmi dziecko ma kontakt, miejsce zamieszkania, szkoła itp.
Wymagania środowiskowe- środowisko społeczne określa rodzaje aktywności, które uważa za pożądane i usiłuje skłonić do nich dziecko - nakazy, zakazy, reguły postępowania;
Wzorce środowiskowe- zachowanie innych ludzi stanowi wzór do naśladowania - naśladowanie, modelowanie, mechanizm identyfikacji, tzw. Osoba znacząca. Czynniki zewnętrzne mogą być tworzone celowo w procesie wychowania
2. - WEWNĘTRZNE DETERMINANTY AKTYWNOŚCI- to:
MOŻLIWOŚCI JEDNOSTKI- możliwości działania człowieka są ograniczone właściwościami biologicznymi, które wpływają na jego stan zdrowia i kondycję psychofizyczną. Aktywność dziecka może być taka, na jaką je stać. Wcześniej zdobyte zdolności i umiejętności warunkują dalszy rozwój. INDYWIDUALNE PREFERENCJE - zainteresowania, zamiłowania, temperament ważny.
Determinanty zewn. I wewn. Aktywności wpływają na nią w interakcji i wzajemnie na siebie oddziałują;
ROZWÓJ, jako stadialny proces organizacji doświadczenia:
ZMIANY JAKOŚCIOWE - stanowią istotę rozwoju, sprawiają że możemy wyodrębnić pewne stadia, fazy, okresy rozwoju, których granice są wyznaczone zachowaniem zasadniczych przeobrażeń w sposobie funkcjonowania człowieka;
ZMIANY ILOŚCIOWE - stanowią podstawę rozwoju;
PRAWA STADIALNOŚCI ROZWOJU:
- stadia następują po sobie w ściśle określonej, stałej kolejności, każde poprzednie jest warunkiem pojawienia się następnego;
-osiągnięcie 1-go stadium stanowi nieodzowny punkt wyjścia dla następnego stadium;
- stadia wcześniejsze stanowią integralny element dalszych osiągnięć;
- przechodzenie z jednego stadium do drugiego przechodzi łagodnie;
KRYTERIA WYODRĘBNIENIA STADIÓW ROZWOJOWYCH:
1) sposób i poziom poznania i uświadomienia sobie przez osobę otaczającej rzeczywistości;
2) dominujący rodzaj działalności osoby;
3) specyficzne formy i metody oddziaływań wychowawczych, zachodzenie zmian jakościowych w tych 3-ch zakresach stanowi o przechodzeniu do następnego stadium;
KRYZYSOWOŚĆ ROZWOJU JEST - raczej produktem pewnych niekorzystnych warunków środowiskowych i wychowawczych;
Teoria wyuczonej bezradności- dzieci i kobiety są wyuczone, że jeśli nie będą prowokowały to nie będą bite;
Syndrom sztokholmski - patologiczna więź, paradoksalny mechanizm wdzięczności, więzi; (więź z porywaczem itp.)