Reh.małego dz.
wykład 03.01.2011r.
„W istocie najważniejszym architektem umysłu nie jest stymulacja poznawcza, tylko emocje” Stanley Greenspan
3 punkty wyjścia
1.Podst. zad. rozwojowym w ciągu życia człowieka jest być sobą. Dz. z niep. także ma to zad. zadane.
Osiągnięcie tożsamości odbywa się poprzez trud odp. sobie na pyt. „kim jestem?” - samemu sobie, na swój własny użytek. (Erikson 1963, Zalewska 1998)
2.Dz. niezdolne do samodzielnej realizacji zad., mające trudności w rozwiązywaniu problemów, zapamiętywaniu, przywoływaniu wspomnień, często dobrze radzą sobie przy pomocy dorosłych
3.Rewalidacja jest (Grzegorzewska) procesem natury terapeutyczno-wychowawczej!
„Pojęcie to mieści w sobie dążenie do przywrócenia każdemu u człow. warunków możliwie największego wszechstronnego rozwoju do pożytecznego włączania się w życie społ. i do najwyższego poczucia pogody ducha tzn. warunków należnych każdemu człowiekowi (Doroszewska 1989)
W rewalidacji mał. dz. proponuję przyjąć jako płaszczyznę dla formułowania zadań -> rozwojową koncepcję zdrowia psychicznego
6 stadiów rozwoju umysłu:
Stadium 1 nadawanie sensu doznaniom
-uczelnie się porządkowania zdumiewających życiowych doznań i reakcji ciała „z galimatiasu dźwięków, obrazów, zapachów, doznań dotykowych, zaczynają wyłaniać się wzorce”
-z przeżycia radości, pojawiającego się podczas „wymiany doznań” wyrasta trwałe poczucie zaangażowania…
-dz. które osiągnęło umiejętność spokojnego skupiania uwagi, postawiło pierwszy gigantyczny krok na drodze do spełnienia własnego ludzkiego potencjału
-niepowodzenie w opanowaniu tych elementarnych zadań rozwojowych może spowodować poważne problemy emocj.
-każdy człowiek funkcjonuje tutaj w sposób indywidualny, niepowtarzalny, już tutaj każdy jest inny; „każde dz. ma swoją osobistą wersję doznań, i tylko ta się liczy”- podmiotowe podejście
Zad.1 Wspierać dz. w realizacji potrzeby poznawczej. Wspomagać i modulować przebieg odruchu orientacyjnego. Nazywać doznania
Stadium 2 intymność i powiązanie
-emocjonalne rejestrowanie obecności drugiej osoby
-„z tego pierwszego zanurzenia w radosnym kontakcie kiełkuje poczucie wspólnego człowieczeństwa, które później może rozkwitnąć w zdolność odczuwania empatii i miłości”
-JA wyłania się z relacji z innymi. Poczucie bycia żywym, które przenika świadomość dz. zalanego doznaniami, staje się teraz poczuciem afektywnej harmonii. Pojawia się pierwsza świadomość siebie
-jeśli dz. ma okazję dośw. dorosłego, zostaje wsparte w rozwoju, w swojej tożsamości
-dziecięce JA - dz. nie odróżnia dokładnie tego co nim jest, ale czuje że ono nie jest tym drugim - nie powiem o sobie wiele, ale wiem że nie jestem Tobą
-gdy jednak UN dz. nie jest zdolny do wytrzymywania doznań wczesnej miłości lub też dlatego, że opiekun nie potrafi ich przekazać, dz. narażone jest na ryzyko zostanie zaabsorbowaną sobą lub nieczułą, skoncentrowaną na sobie, agresywną jednostką, która może ranić bez skrupułów i bez skruchy
Zad.2 Matrycowanie relacji (tworzenie wzorów relacji). (nastawić się na ciepłą relację z dz., zapewnienie komfortu)
Dopasowywanie „klucza do zamku”
„Silne i słabe punkt ydz. są jak zamek, który otworzy się tylko po włożeniu właściwego klucza. Działać może wiele kluczy, ale jeszcze więcej nie zadziała. Aby pomóc dz. w przejściu przez stadia rozwoju, dorosły musi znaleźć klucz - to znaczy wzorce interakcji i reakcji - który pomoże dz. użyć jego biol. darów do opanowywania zadań w każdym stadium”. Poszukiwanie, docieranie się, na każde dz. działa co innego - niektóre dz. chcą być kołysane, inne chcą byśmy się z nimi bawili - poznać dz., jego potrzeby i dać prawo mu je mieć
Stadium 3 od intencji do dialogu
-wyłania się fundamentalna dla całego przyszłego rozwoju zdolność definiowania granic, które oddzielają „mnie” i „ciebie”
-dz. otwiera i zamyka kręgi komunikacyjne (proste interakcyjne sekwencje) - zaczyna nawiązywać interakcje; nawet prosta w stylu dz. zrzuca zabawkę, opiekun podaje, dz. się uśmiecha
-dz. pozbawione właściwych reakcji ze strony opiekuna staje się trwale zdezorganizowane (czuje się jak wyrwane z kontekstu, nie wie co się może zdarzy, odczuwa chaos). Traci zainteresowanie komunikowaniem się
Zad.3 Przeciwdziałanie bezradności w poznawaniu i w interakcji poprzez emocjonalne oznakowywanie ich punktów istotnych. (mediator Feuersteina)
Stadium 4 cel i interakcja
-dz. bada nie znany „teren reakcji i preferencje innych” (dz. w normie ok. 1,5 r.ż.)
-umieszczanie w nim siebie jest ważnym zadaniem na etapie wczesnego dzieciństwa „Intuicyjna zdolność pojmowania ludzkich kontaktów, wychwytywania afektywnych sygnałów oraz rozumienia ich ważności zaczyna z czasem funkcjonować jako rodzaj zmysłu…” (taki mały dzieciak który wykorzystuje to że u babci może coś czego nie może u mamy ;p)
-dz. może nie nauczyć się elastyczności reakcji w danej emocjonalnej dziedzinie. Złość, niepokój, bliskość czy rozłąka nie wywołują reakcji stosownych do okoliczności lub takich, które mogą prowadzić do rozwiązania problemu. Wywołują raczej wąską, schematyczną sytuację:
*bliskość zawsze rodzi ucieczkę
*niepokój zawsze prowadzi do histerii
*separacja zawsze powoduje panikę
Zad.4 Identyfikacja i potwierdzenie sukcesu w interakcji. (stwarzać okazje do sukcesu, podkreślać go)
Przewidywalność zachowań dorosłego i sytuacji, w których uczestniczy dz. (nadanie naszym działaniom przewidywalności, nadanie porządku spotkania z dz.)
Stadium 5 wyobrażenia, idee, symbole
-dz. zaczyna radzić sobie nie tylko z zachowaniami ale i symbolami, zaczyna pojmować, że jedna rzecz może reprezentować drugą, że obraz może reprezentować samą rzecz
-to czas tworzenia się symbolicznego JA
powinien pojawić się dorosły formułujący spójne komunikaty, jeśli zadaje pytanie to ma ono dla niego jakieś znaczenie (chcesz się bawić na dworze? tak - no to idziemy)
-dz., które nie opanowało zadań tego stadium (nie może nauczyć się tworzenia symbolicznych reprezentacji swoich emocji, pragnień i życzeń) może doświadczać swych uczuć tylko na poziomie behawioralnych lub instynktownych reakcji. Dz. może nie rozwijać życia wewnętrznego. Biologiczne wyposażenie może go napędzać, może chcieć coraz więcej
Zad.5 Wspomaganie aktywności zabawowej… Jak?
Niedyrektywność kontaktu (patrz: Zalewska) - nie kierować dzieckiem, które samo nie zaczyna działalności, ale nazywać to co się z dz. dzieje - o, widzę, że wchodzisz na zjeżdżalnie - a nie, idź tam
Kontakt jako tworzenie przestrzeni dla poczucia przez dziecko siebie jako osoby
Stadium 6 myślenie emocjonalne
-dz. tworzy pomosty pomiędzy swoimi myślami i myślami innych ludzi. Nie pyta już tylko „co?” ale też „dlaczego?”
-dz. rozumie już czas - przeszłość, przyszłość
-„gdy dz. nauczy się budowania pomostów między symbolami, osiąga tak fantastyczną sprawność, że może rozpocząć budowę własnego spójnego świata wewnętrznego”; dz. może być sobą, odpowiada już na pytanie kim jestem? może nie lubić kapuśniaku a lubić pomidorówke ;p
-niepowodzenie w rozwinięciu tej umiejętności może zamknąć dz. w sztywnych, nieproduktywnych wzorach zachowań (czarne to czarne, nie ma półtonów). Zamiast użyć idei do zrozumienia problemu, dziecko będzie dążyło do tego, by wymusić na innych określone sposoby zachowania (dz. będzie wymuszało, naciskało, tacy „mali tyrani” ;) )
Zad.6
Wspomaganie rozwoju samoobserwacji (jak pokazać dz. siebie samego np. poproś żeby dz. narysowało, ale potem o tym pogadaj - fajny piesek, o fajnie narysowałem)
Dialogowanie czynnościowe (naprzemienność interakcji) - pamiętajmy że nawet os. z głęboką ni wchodzą w dialog - chociażby spojrzenie, odturlanie piłki
Wspieranie rozwoju kompetencji komunikacyjnej (pamiętaj, wzmocnieniem jest uzyskanie przez dz. tego, o co prosiło)
Rozwojowa koncepcja zdrowia psychicznego daje 4 korzyści:
1. Wyjaśnienie dlaczego objawy same w sobie nie oznaczają stanu jednostki
2. Usuwa nieporozumienie wynikające z nadmiernej koncentracji na poszczególnych zachowaniach (które mogą „inaczej znaczyć”)
3.Zwraca uwagę na aspekt zdrowia psych., jakim jest zdolność tolerowania gorzkich, bolesnych emocji
4. Kieruje uwagę na powierzchowność poglądów skoncentrowanych wyłącznie na
-osiągnięciach
-przystosowaniu społ.
-osobowej adekwatności osoby
Korzyści wynikające z przyjętej koncepcji stwarzają dodatkowo możliwość weryfikacji spojrzenia na proces rewalidacji (proces terapeutyczno-wychowawczy którego podstawą jest relacja)
Zadania rewalidacji:
Wspomaganie dziecka w procesie rozwoju zdolności do:
-doświadczania, regulowania i wyrażania emocji
-tworzenia bliskich i ufnych relacji z innymi
-poznawania otoczenia i uczenia się
Rozwój umysłu dokonuje się na podstawie zdolności człowieka do odczuwania emocji
Zdolność do skupienia uwagi jest przede wszystkim umiejętnością wykazywania emocjonalnego zainteresowania obrazami, dźwiękami i innymi bodźcami
Zdolność do przywiązywania się jest możliwością przeżywania radości, przyjemności, emocjonalnego ciepła, obecności drugiego człowieka
Zdolność do intencjonalności jest umiejętnością tworzenia pragnień, które ze swej natury mają wymiar emocjonalny
Zdolność do tworzenia złożonych interakcyjnych wzorów, jest możliwością łączenia własnych emocjonalnych sygnałów z sygnałami innych
Zdolność do tworzenia obrazów, symboli i myśli zależy od ich nasycenia emocjonalnymi znaczeniami
Wiodącą rolę pełnią więc EMOCJE i INTERAKCJE
Do czego potrzebny jest dorosły w procesie rewalidacji dz.?
Rozwój dziecięcego JA
stadium 1 - JA wyłaniające się najwcześniejsze
„totalne poczucie wigoru: -> globalnie reagujące na bodźce -> czerpiące przyjemność z kontaktu ze światem -> „totalne..” (to krąży wokół JA) - człowiek sam dla siebie jest całym światem, spójność
stadium 2 - JA przywiązujące się
czerpiące przyjemność z relacji
„przebłysk emocjonalnej wybiórczości”
skupione na opiekunach
stadium 3 - JA zdecydowane
dialogujące -> odkrywające zasięg wpływu -> osadzone w relacji -> dialogujące …
otwiera i zamyka kręgi komunikacyjne
stadium 4 - JA prewerbalne
odrębne ja szczęśliwe odrębne ja gniewne
zjednoczone ja nadrzędne
ja sprawnie odczytujące złożone wzorce zachowań
stadium 5 - JA symboliczne
schematyzujące
polaryzujące
tematyzujące
reagujące
spójne
stadium 6 - JA narracyjne
tworzące narracje osobiste
nieustannie ewoluujące dzięki doświadczeniom życiowym
„dz. poznają emocje głównie w kontekście kontaktów z innymi ludźmi. bliskie relacje osobiste tworzą zawsze więź emocjonalną, pełną miłości lub nienawiści, dumy, wstydu, smutku lub szczęścia……”
Wyszukiwarka