EPIDEMIOLOGIA -nauka o przyczynach i prawach szerzenia się chorób w populacji ludzkiej, o ich negatywnych skutkach oraz metodach zapobiegania im;
PODZIAŁ EPIDEMIOLGII,
wg. kryterium metody gromadzenia wiedzy teoretycznej i praktycznego jej stosowana
EPIDEMIOLOGIA OGÓLNA - badania, opis i ustalenie praw o przyczynach i sposobach rozprzestrzeniania się chorób i ich natężeniu
EPIDEMIOLOGIA SZCZEGÓŁOWA - jak wyżej ale dotyczy tylko jednej choroby, np.. Cukrzycy, chorób ukł. Krążenia
EPIDEMIOLOGIA CHORÓB ZAKAŹNYCH I INWAZYJNYCH
jak wyżej ale dotyczy chorób wywołanych przez drobnoustroje (zarazki) i pasożyty
EPIDEMIOLOGIA ZAKAŻEŃ SZPITALNYCH - jak wyżej ale dotyczy chorób infekcyjnych występujących u chorych hospitalizowanych z innych przyczyn oraz sposobów zapobiegania im
EPIDEMIOLOGIA CHORÓB ZAWODOWYCH - jak wyżej ale obejmuje pojawienie się chorób niezakaźnych i zakaźnych (tzw. „szkodliwości zawodowe” biologiczne, chemiczne i fizyczne)
EPIDEMIOLOGIA chorób i wypadków związanych z pracą
EPIDEMIOLOGIA wojen i katastrof
EPIDEMIOLOGIA ŚRODOWISKA - ocenia wpływ czynników środowiska na zdrowie człowieka
GEOGRAFIA EPIDEMIOLOGICZNA - opisuje sytuację epidemiologiczną na danym obszarze - państwo, kontynent (endemie, epidemie, pandemie).
EPIDEMIOLOGICZNY NADZÓR -
systematyczna obserwacja stanu zdrowia osób, które były narażone na zakażenie w celu wczesnego rozpoznania choroby lub zakażenia.
EPIDEMIOLOGICZNY WYWIAD -
zbieranie informacji o czynnikach, które mogą mieć wpływ na występowanie choroby u poszczególnych osób.
EKSPOZYCJA -
narażenie na czynniki o potencjalnym lub udowodnionym działaniu szkodliwym na ustrój człowieka.
FLORA FIZJOLOGICZNA -zespół drobnoustrojów (głównie bakterii, rzadziej grzyby, pierwotniaki i wirusy), które w sposób stały lub przejściowy kolonizują wybrane obszary ciała ludzkiego.
BIOLOGICZNY CZYNNIK CHOROBOTWÓRCZY -
żywe organizmy, głównie chorobotwórcze drobnoustroje, produkty ich przemiany materii lub rozpadu, które mogą wywołać chorobę u człowieka lub zwierzęcia.
DEKONTAMINACJA -to proces prowadzący do usunięcia lub zabicia drobnoustrojów, doprowadzających do tego, że używane przedmioty stają się bezpieczne dla zdrowia.
Pojęcie to obejmuje: oczyszczanie, dezynfekcję i sterylizację.
DEZYNFEKCJA - proces redukcji ilości biologicznych czynników chorobotwórczych przez zastosowanie metod fizycznych i chemicznych.
DEZYNSEKCJA - zwalczanie szkodliwych owadów i innych stawonogów środkami chemicznymi, fizycznymi lub biologicznymi.
IZOLACJA - odosobnienie zakażonych i podejrzanych o zakażenie ludzi lub zwierząt w warunkach uniemożliwiających przeniesienie infekcji na osobnika wrażliwego.
Ochronna - izolacja osób szczególnie wrażliwych na zakażenie w celu ochrony ich przed infekcją.
Standardowa - obejmuje środki ostrożności związane z kontrolą zakażeń, które są zalecane do stosowana u wszystkich pacjentów niezależnie od ich choroby lub przypuszczalnego stanu zakaźnego.
Zależna od dróg przenoszenia zakażeń - jest stosowana tylko w przypadku chorych z udokumentowanym lub podejrzewanym zakażeniem lub też kolonizacją drobnoustrojami szczególnie zakaźnymi lub ważnymi z punktu widzenia epidemiologii.
ŁAŃCUCH EPIDEMICZNY - źródło zakażenia i drogi przenoszenia się zarazków ze źródła do wrót zakażenia.
OGNISKO EPIDEMICZNE -
chory człowiek lub zwierzę wraz z jego otoczeniem, w którym istnieją warunki do przenoszenia czynnika chorobotwórczego na osobniki wrażliwe.
OGNISKO EPIDEMICZNE SZPITALNE -
wystąpienie w szpitalu co najmniej dwóch przypadków wyraźnie powiązanych ze sobą.
PROFILAKTYKA NIESWOISTA ZAKAŻEŃ
polega na przestrzeganiu szeroko pojętych zasad higieny (mycie, dezynfekcja, sterylizacja).
PROFILAKTYKA SWOISTA BIERNA -
opiera się na podaniu preparatu zawierającego określone przeciwciała, np. podanie:
immunoglobuliny p/półpaścowi (ZIG) pacjentom z niedoborem odporności,
immunoglobuliny p/wściekliźnie (HRIG).
immunoglobuliny p/WZW typu B (HBIG) pacjentom po ekspozycji, w okresie przed rozwinięciem się odporności poszczepiennej.
PROFILAKTYKA SWOISTA CZYNNA -
aktywny proces wywoływania odpowiedzi immunologicznej, służący do uzyskania ochrony przed chorobą zakaźną. Polega na podaniu szczepionki zawierającej określone antygeny drobnoustrojów.
SKAŻENIE - zanieczyszczenie drobnoustrojami powierzchni ciała, przedmiotów, żywności, wody i powietrza.
ZARAŻENIE - przeniesienie czynnika chorobotwórczego od osobnika zakażonego na wrażliwego.
ZAKAŻENIE - wniknięcie namnożenie się czynnika chorobotwórczego w organizmach żywych.
Egzogenne - zakażenie, w którym czynnik etiologiczny pochodzi ze środowiska osoby zakażonej; może to być środowisko ożywione lub nieożywione.
Endogenne - zakażenie wywołane własną florą osoby zakażonej w wyniku translokacji lub zaburzenia jej składu ilościowego, np. po antybiotykach
ZAKAŻENIE SZPITALNE - zakażenie, które wystąpiło w związku z udzieleniem świadczeń zdrowotnych, w przypadku gdy choroba:
nie pozostawała w momencie udzielania świadczeń zdrowotnych w okresie wylęgania albo
wystąpiła po udzieleniu świadczeń zdrowotnych, w okresie nie dłuższym niż najdłuższy okres jej wylęgania.
EPIDEMIA - wystąpienie na danym obszarze zakażeń lub zachorowań na chorobę zakaźną w liczbie wyraźnie większej niż we wcześniejszym okresie albo wystąpienie zakażeń lub chorób zakaźnych dotychczas niewystępujących.
ENDEMIA -występowanie w populacji zachorowań na daną chorobę na stałym (wysokim lub niskim)poziomie.
PANDEMIA - epidemia występująca na obszarze kilku krajów lub kontynentów w tym samym czasie
KOLONIZACJA - zasiedlenie powierzchni skóry i błon śluzowych organizmu przez mikroorganizmy; jest zwykle bezobjawowa, może być jednak pierwszym etapem infekcji.
DROGI SZERZENIA SIĘ ZAKAŻEŃ
- to sposoby przenoszenia patogennych drobnoustrojów ze źródła zakażenia na organizm wrażliwy.
PROCES EPIDEMICZNY - proces szerzenia się choroby w populacji uwarunkowany oddziaływaniem na siebie trzech czynników:
czynnika chorobotwórczego
wrażliwej populacji
warunków środowiskowych.
SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA - zachorowania, zgony oraz (lub) stan zagrożenia zdrowia ludności na określonym terenie i w określonym czasie z uwzględnieniem czynników osobniczych i środowiskowych
ZAPADALNOŚĆ (ZACHOROWALNOŚĆ) liczba nowych zachorowań na określoną chorobę w danej populacji, na określonym terenie w określonym przedziale czasu (miesiąc, rok) wyrażona współczynnikiem :
W z = Liczba przypadków zachorowań (L) x K
Liczba populacji narażonej ( C )
K - stała określająca na jaką liczbę mieszkańców przeliczany jest W z : np.1000 ,100 000 itp.)
CHOROBOWOŚĆ - liczba chorych na określoną chorobę, na określonym terenie, w danej populacji, stwierdzona w określonym dniu (tzw. chorobowość punktowa) lub określonym przedziale czasu (np. w okresie roku) wyrażona współczynnikiem :
CHOROBOWOŚĆ ( Ch ) = ZAPADALNOŚĆ (Z) x CZAS TRWANIA CHOROBY (t)
Chorobowość może być określana dla części populacji np. grup wiekowych lub płci
UMIERALNOŚĆ - liczba zgonów zaistniałych w badanej populacji w danym czasie określana jako współczynnik umieralności:
(Wu) = Liczba zgonów w danej populacji( L) x K
Liczebność badanej populacji ( C )
ŚMIERTELNOŚĆ - jest to odsetek zgonów na określoną chorobę spośród ogólnej liczby chorujących na tę chorobę wyrażony współczynnikiem śmiertelności:
Wś = Liczba zgonów z powodu danej choroby x 100%
Liczba chorych na daną chorobę
Śmiertelność jest miarą ciężkości przebiegu choroby i informuje pośrednio o jakości leczenia lub o uodpornieniu się populacji na daną chorobę!!!