Dr Paweł Ścigaj
Zakład Teorii Polityki i Państwa
Nauka o polityce
Program wykładu
(rok akademicki 2009/10, studia stacjonarne)
Celem kursu jest przedstawienie podstawowych zagadnień z zakresu nauki o polityce, w sposób przystępny, zrozumiały i wyczerpujący. Przedstawione zostaną podstawowe teorie kategorie myślenia politologicznego, takie jak: podmiotowość polityczna, procesy polityczne, potrzeby i interesy polityczne, działania polityczne, decyzje polityczne, które posłużą jako wstęp do omówienia fundamentalnych teorii politologiczne dotyczących władzy, państwa, systemów politycznych, systemów partyjnych i wyborczych, komunikowania politycznego. Rozwinięta zostanie problematyka współczesnych zmian w świecie polityki, związanych głównie z wpływem procesów globalizacyjnych. Kwestie te zostaną osadzone w rozważaniach na temat specyfiki naukowego oglądu polityki.
Student na zakończenie kursu powinien być zdolny do samodzielnego opisu, analizowania i uogólniania zjawisk politycznych; wykorzystywania teorii politycznych w działalności badawczej i praktycznej; porównywania instytucji i procesów politycznych.
Program wykładów
Wykład I
Pojęcie polityki: co to jest polityka, spory na temat definiowania polityki, geneza myślenia o polityce, różne rodzaje wiedzy o polityce - potoczna, filozoficzna, naukowa, przedmiot politologii.
Wykład II
Politologia w systemie dyscyplin naukowych: geneza i rozwój politologii, politologia a socjologia, psychologia, historia, ekonomia i prawo, zarys głównych podejść badań politologicznych - ujęcie historyczne, funkcje nauki o polityce; naukowe myślenie o polityce.
Wykład III
Podstawowe kategorie myślenia politologicznego: podmioty polityki, pierwotne i wtórne podmioty polityki, pośrednie i bezpośrednie podmioty polityki, podmiotowość polityczna, a przedmiotowość polityczna, proces upodmiotowienia politycznego i jego czynniki, stosunki polityczne.
Wykład IV
Władza: pojęcie władzy, rozwój namysłu nad władzą, charakterystyka władzy i cechy relacji władczej, władza, a pojęcia pokrewne, wybrane koncepcje władzy.
Wykład V
Systemy polityczne: pojęcie systemu politycznego, rodzaje ustrojów politycznych - typologie klasyczne i współczesne, systemy monokratyczne i plutokratyczne - ogólna charakterystyka, systemy polityczne współczesnego świata.
Wykład VI
Demokracja: pojęcie demokracji, historyczna ewolucja pojęcia, główne cechy demokracji liberalnych, rozwój demokracji liberalnych na świecie.
Wykład VII
Państwo: pojęcie państwa, klasyczna definicja państwa, państwo, a inne formy zorganizowania terytorialnego, teorie państwa, funkcje państwa, podstawowe instytucje państwa.
Wykład VIII
Komunikacja polityczna: rola wymiany informacji dla życia politycznego i społecznego, proces komunikowania, wpływ komunikacji politycznej na procesy polityczne, środki masowego przekazu.
Wykład IX
Zachowania polityczne, zachowania wyborcze, systemy wyborcze: geneza myślenia nad zachowaniami politycznymi, partycypacja polityczna, a zachowania polityczne, uwarunkowania bierności i aktywności politycznej, modele zachowań wyborczych, Rola wyborów w państwach demokratycznych, kampania wyborcza, teorie głosowania, systemy wyborcze, podział mandatów.
Wykład X
Partie polityczne i systemy partyjne: pojęcie partii politycznej - definicje funkcjonalne i strukturalne, główne cechy partii politycznych na tle innych ruchów społecznych, geneza i ewolucja partii politycznych, wybrane typologie partii politycznych, pojęcie systemów partyjnych i główne ich typy.
Wykład XI
Stosunki międzynarodowe. Pojęcie stosunków międzynarodowych, system państw, stosunki międzynarodowe jako dyscyplina naukowa, główne podejścia w stosunkach międzynarodowych, gospodarka światowa.
Wykład XII
Globalizacja i europeizacja. pojęcie globalizacji, procesy globalizacyjne, podstawowe teorie globalizacji, nowi aktorzy polityczni, wpływ globalizacji na życie społeczno-polityczne, globalizacja, a regionalizacja, procesy integracji europejskiej jako przykład procesów regionalistycznych, przyszłość polityki w świecie zglobalizowanym.
Literatura obowiązkowa
Biernat, T., Legitymizacja władzy politycznej. Elementy teorii, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2003.
Dyke van, V., Wprowadzenie do polityki, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2000.
Gulczyński, M., Nauka o polityce. Podręcznik akademicki, AlmaMer, Warszawa 2007.
Heywood, A., Ideologie polityczne. Wprowadzenie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
Heywood, A., Klucz do politologii. Najważniejsze ideologie, systemy, postaci, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
Heywood, A., Politologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Minogue, K., Polityka - bardzo krótkie wprowadzenie, Prószyński i S-ka, Warszawa 1997.
Przewodnik po współczesnej filozofii polityki, R.E. Goodin, Ph. Pettit (red.), Książka i Wiedza, Warszawa 1998.
Roskin, G.M., Cord, R.L., Mederios, J.A., Jones, W.S., Wprowadzenie do nauk politycznych, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2001.
Weber, M., Polityka jako zawód i powołanie, Znak, Kraków 1998.
Wprowadzenie do stosunków międzynarodowych. Teorie i kierunki badawcze, R. Jackson, G. Sørensen (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006.
Żyro, T., Wstęp do politologii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.