Chemokiny
C-X-C chemokiny - alfa chemokiny
→ C-X-C chemokiny są czynnikami chemataktycznymi: głównie dla neutrofili i w mniejszym stopniu dla monocytów i eozynofili.
→ Typowym przedstawicielem tej grupy jest IL- 8
→ alfa chemokiny są uwalniane przez pobudzone makrofagi, komórki śródbłonka itp.
→ są uwalniane pod wpływem LPS, IL-1, TNF
C-C chemokiny - beta chemokiny
→ do C-C chemokin należą:
MCP-1 ( monocyte chemoattractant protein) dla monocytów
EOTAXIN - dla eozynofili
MIP- 1 alfa ( macrofage inflammatory protein- 1 alfa)
RANTES- ( regulated and normalna T cell expressed and secreted)
→ beta chemokiny są głównie czynnikami chemotaktycznymi dla:
monocytów
eozynofili
bazofili
limfocytów
ALE NIE NEUTROFILI!!!
C chemokiny - gamma chemokiny
→ gamma chemokiny ( limfotaktyna ) są specyficzne dla limfocytów
CZYNNIK AKTYWUJĄCY PŁYTKI KRWI ( PAF) Platelet Activating Factor
→ jest grupą pochodnych glicerofosfocholiny o wysokiej aktywności biologicznej
→ jest syntetyzowany po zadziałaniu bodźca zapaleniotwórczego przez:
granulocyty obojętnochłonne
monocyty/ makrofagi
płytki krwi
komórki tuczne
do otoczenia i wywierają wpływ przez aktywację receptorów na komórkach je wytwarzających i komórkach docelowych
Działanie biologiczne PAF:
Agregacja i degranulacja płytek
stymulacja granulocytów obojętnochłonnych i monocytów ( aktywują procesy metabolizmu tlenowego i wytwarzanie eikozanoidów)
kurczenie mięśni gładkich
zwiększenie przepuszczalności naczyń
wywołanie hyperalgezji
jest czynnikiem chemotaktycznym dla granulocytów obojętnochłonnych i monocytów
wewnątrzkomórkowy przekaźnik w komórkach śródbłonka ( odpowiedzialny za syntezę białek adhezyjnych)
Antagonista - naturalne terpeny izolowane z miłorzębu ( Ginko biloba)
KWAS ARACHIDONOWY - należy do fosfolipidów błonowych
→ jest uwalniany z fosfolipidów błonowych przez fosfolipazę A2, aktywowaną przez czynniki:
mechaniczne
chemiczne
fizyczne
przez mediatory procesu zapalnego ( C5a)
FOSFOLIPIDY
błony komórkowej
KWAS ARACHIDONOWY
Cyklooksygenazy Lipooksygenazy
COX-1,COX-2
TROMBOKSANY PROSTAGLANDYNY 5-HPETE 5- HETE
płytki krwi
TXA2, TXB2 PGD2, PGE2, PGF2 LEUKTRIENY LIPOKSYNY
PROSTACYKLINA PGI2 LTA4, LTB4, LTC4, LTD4, LTF4
endotelium
CYKLOOKSYGENAZY - występujące w większości komórek
COX-1 - konstytutywna
COX-2 - indukowana w procesie zapalenia
katalizują proces powstawania prostaglandyn
Prostaglandyny dzielą się na serie oznaczone literami : PGD, PGE, PGF, PGG, PGH i numerami ( np. 1,2), wskazującymi ilość podwójnych wiązań w związku.
W zapaleniu najważniejszą rolę odgrywają : PGD2, PGE2, PGF2alfa, PGI ( prostacyklina), TXA2
( tromboksan)
Prostaglandyny
→ rozszerzają naczynia krwionośne
→ nasilają działanie histaminy i bradykininy: ból, wzrost przepuszczalności naczyń
Prostacyklina
→ rozszerza naczynia krwionośne
→ hamuje agregację płytek!!!!
Tromboksan
→ kurczy naczynia krwnionośne
→ nasila agregację płytek
Prostaglandyny
Odgrywają istotną rolę w patogenezie
→ bólu
→ gorączki ( PGE2)
w przebiegu zapalenia
LIPOOKSYGENAZY wykazano w:
granulocytach
komórkach tucznych
płytkach krwi
monocytach/ makrofagach
LEUKOTRIENY
→ nasilenie przepuszczalności naczyń
działanie chemotaktyczne
nasilenie bólu
nasilenie agregacji i degranulacji mikrofagów
Lipooksygenazy - należą do nich 3 enzymy występujące w nielicznych komórkach.
5- lipooksygenaza ( 5- LO) występuje głównie w neutrofilach. Powstający w wyniku działania
5- lipooksygenazy - 5- HETE, związek chemotaktyczny dla neutrofili, jest konwertowany do rodziny związków nazywanych leukotrienami.
Lipoksyny -
leukocyty, szczególnie neutrofile, wytwarzają produkty pośrednie w syntezie lipoksyn, które są konwertowane do lipoksyn przez płytki krwi współpracujące z leukocytami
lipoksyny A4 i B4 ( LXA4. LXB4) powstają przy udziale płytkowej 12- lipooksygenazy działającej na pochodzący z neutrofili LTA4
główna rola lipoksyn polega na hamowaniu chemotaksji neutrofili i adhezji do endotelium
KININY
→ Kininogenezę zapoczątkowuje aktywacja czynnika Hagemana
→ Biologicznie czynne peptydy powstające z kininogenów : bradykinina, lizylo- bradykinina, metionylo- lizylo- bradykinina
→ oddziaływując na receptory B1. B2. B3 → aktywują fosfolipzaę C, wzrost Ca 2+ powodują:
rozszerzenie naczyń ( aktywując syntezę prostaglandyn i NO)
wzrost przepuszczalności naczyń → obrzęk
wystąpienie bólu
→ antagoniści nie mają zastosowania ze względu na krótki okres półtrwania
DOPEŁNIACZ ( KOMPLEMENT)
→ jest złożonym układem enzymatycznym osocza, którego aktywacja odbywa się na :
Drodze klasycznej ( immunologicznej )
Alternatywnej ( przez składniki błony komórek inwazyjnych )
- polisacharydy
- endotoksyny
Składniki dopełniacza o działaniu prozapalnym
C3a, C5a - posiadające właściwości anafilatoksyn :
uwalniają histaminę z komórek tucznych
nasilają przepuszczalność naczyń
kurczą mięśnie gładkie oskrzeli
są czynnikami chemotaktycznymi
uwalniają enzymy lizosomalne z granulocytów
C3d, C3e - mobilizują leukocyty ze szpiku → leukocytoza
C3b - nasila zjawisko fagocytozy ( opsonizacja )
stymuluje limfocyty B do wytwarzania przeciwciał
C5- C9 → MAC liza komórek
MECHANIZMY OGRANICZAJĄCE AKTYWNOŚĆ KASKADY DOPEŁNIACZA
inhibitory dla składników C1, C3, C6
nietrwałość enzymów aktywujących układ dopełniacza
Regulacja odpowiedzi zapalnej - bodziec zapaleniotwórczy uruchamia pełną reakcję obronną: Kaskadę zdarzeń obejmujących : ukł. Immunologiczny, hormonalny, nerwowy.