5. REAKTYWNE ZAPALENIE STAWÓW
Reaktywne zapalenie stawów (zespół Reitera) to jałowe zapalenie stawów po przebytym zakażeniu układu moczowo-płciowego, gardła i przewodu pokarmowego z towarzyszącym zapaleniem cewki moczowej lub szyjki macicy, zapaleniem spojówek oraz zmianami skórno-śluzówkowymi.
Zespół Reitera należy do grupy spondyloartropatii, w których nie występuje czynnik reumatoidalny. Jest częściowo związany z obecnością w stawie Chlamydia trachomatis. Podatne na zachorowanie są osoby u których występuje antygen HLA-B27. Objawy stawowe pojawiają się zazwyczaj 3-4 tygodnie po infekcji. W odróżnieniu od septycznego zapalenia stawów w zespole Reitera posiewy płynu stawowego i maziówki są ujemne.
5.1. SYMTOMATOLOGIA
U chorych na reaktywne zapalenie stawów występują nasilone objawy ogólne gorączka, zmęczenie i brak apetytu. Towarzyszy im znacznie podwyższona wartość OB.
Na postawie badania podmiotowego i przedmiotowego można ponadto stwierdzić :
asymetryczne, wędrujące zapalenie jednego stawu lub kilku stawów dźwigających ciężar ciała - kolanowych, skokowych i biodrowych,
zapalenie i obrzęk całego palca stopy lub ręki,
dolegliwości bólowe okolicy lędźwiowo-krzyżowej lub pośladków,
ostre zapalenie spojówek lub przedniego odcinka naczyniówki,
hiperkeratotyczne zmiany skórne na dłoniach lub podeszwach.
Niekiedy obserwuje się również zapalenie przyczepów ścięgien - zwykle łącznie z zapaleniem rozcięgna podeszwowego lub ścięgna Achillesa, jałowe zapalenie cewki moczowej i owrzodzenia w jamie ustnej.
Rzadko dochodzi do wystąpienia zapalenia mięśnia sercowego lub nerek. Przebieg choroby jest zróżnicowany - od łagodnych bólów stawowych do szybkiego kalectwa. Po przebyciu choroby często występują bóle stawowe i nawracają objawy kliniczne. U większości chorych zespół Reitera ustępuje samoistnie po 4-6 miesiącach, ale czasem przybiera postać przewlekłej, nawrotowej i destrukcyjnej artropatii obwodowej, obejmującej zazwyczaj stawy kolanowe i skokowe.
W przypadku tego schorzenia rokowanie jest dobre. Często też zdarzają się samoistne wyzdrowienia.
5.2. RÓZNICOWANIE
W diagnostyce różnicowej należy wykluczyć septyczne zapalenie stawów. W tym celu koniecznie trzeba wykonać aspirację płynu stawowego. U chorych z zajęciem układu moczowo-płciowego należy wykluczyć zakażenie dwoinką rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae). Krwawa i długo trwająca biegunka może sugerować chorobę Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego lub inną chorobę jelit. Zespół Reitera może również towarzyszyć zakażeniu HIV.
Zapalenie stawów i zmiany skórne typowe dla przewlekłego reaktywnego zapalenia stawów mogą być podobne do zmian obserwowanych w łuszczycowym zapaleniu stawów, zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa lub zespole Behceta.
5.3. LECZENIE
Podstawowe cele leczenia ostrej postaci choroby to:
zahamowanie procesu zapalnego w stawach za pomocą leków przeciwzapalnych,
leczenie pozastawowych objawów choroby,
wdrażanie fizjoterapii, aby złagodzić objawy i zapobiec lub zminimalizować upośledzenie czynnościowe.
5.3.1. Fizjoterapia
W ostrym okresie choroby niezbędne bywa unieruchomienie stawu za pomocą szyny.
U chorych z zapaleniem stawów przodostopia oraz stawu skokowego górnego lub dolnego wykonanie prostego stabilizatora może zredukować ból i zachować zdolność chodzenia.. Stan pacjenta poprawia się po wypoczynku w łóżku, należy jednak wprowadzić program ćwiczeń biernych w celu uniknięcia przykurczów w stawach i zaników mięśni. Miejscowe zastosowanie krioterapii pomaga w złagodzeniu bólu stawowego lub okołostawowego. Natychmiast po ustąpieniu procesu zapalnego, chory powinien rozpocząć ćwiczenia czynnych ruchów, aby przywrócić pełną ruchomość w stawie.
5.3.2. Farmakoterapia
Podstawowymi środkami farmakologicznymi stosowanymi w leczeniu reaktywnego zapalenia stawów są niesteroidowe leki przeciwzapalne. Niekiedy dostawowo lub okołostawowo stosuje się glikokortykosteroidy. W przypadku przewlekłego zapalenia stawów podaje się, podobnie jak w reumatoidalnym zapaleniu stawów leki modyfikujące przebieg choroby., a u chorych z zakażeniem Chlamydia trachomatis stosowane są tetracykliny.
1
3