1) Logika- nauka o poprawnym myśleniu (od gr. Logos, czyli rozum (myśl) i język (słowo)). Logika zajmuje się myśleniem (ograniczonym myśleniem), które da się wyrazić w języku.
Logika nie zajmuje się każdym myśleniem, ogranicza swój zakres zainteresowania.
Podstawowe działy:
- Logika formalna- bada schematy rozumowania niezawodnego.
- Semiotyka logiczna- nauka zajmująca się znakami językowymi ( znaki językowe mogą być mówione lub pisane)
3 działy semiotyki:
-Semantyka- zajmuje się znaczeniem znaków
-Syntaktyka- bada związki między znakami; prawidłowości zestawiania znaków językowych
-Pragmatyka- relacja między znakiem, a podmiotem, który go wykorzystuje
- Metodologia nauk- bada metody wykorzystywane w naukach.
-metodologia ogólna- bada metody wspólne dla wszystkich nauk
-metodologia szczegółowa- zajmuje się metodami szczegółowymi danej nauce
2) Język- to układ trzech elementów:
1-słownik (zestaw słów)
2-reguł semantycznych (co należy myśleć gdy widzimy dany znak)
3-reguł syntaktycznych (określ jak stawiać owe znaki)
Rodzaje języków:
-naturalny- powstały w sposób naturalny, toleruje błędy, bardziej uniwersalny, w nim mówimy o wszystkim; znaczna część komunikatu znajduje się poza komunikatem(np. j. polski, ang)
-sztuczny- jest chwilą jego powstania, stworzony specjalnie do określonego celu, nie toleruje błędów, cały komunikat znajduje się w komunikacie (np. naukowe, komputerowe)
Poziomy języka:
-przedmiotowy (mówimy o przedmiotach)
-metajęzyk (język mówiący o języku), metametajęzyk itp…
3) Zdania- wypowiedź, która orzeka coś o rzeczywistości, pytania i nakazy nie mówią nic o rzeczywistości. Charakterystycznym dla zdania jest to, że jest prawdziwe lub fałszywe.
Klasyczna def. Prawdy lub Arystotelesowska def. Prawdy!
Zdanie jest prawdziwe, gdy jest zgodne z rzeczywistością.
Fałszywe nie jest zgodne z rzeczywistością.
Ekwiwokacja- wypowiedź, której wieloznaczność jest wynikiem używanych słów.
Wieloznaczność- jest ogólna. Niewiadomo o co chodzi. Zdanie jest ubogie.
Amfibolie- wypowiedź wieloznaczna ze względu na użycie złej składni logicznej.
Dwie grupy zdań:
1-analityczne- prawdziwość jest wynikiem użytych słów w tym zdaniu, np. doba ma 24h.
2-syntetyczne- trzeba odwołać się do rzeczywistości, np. jej bluzka jest biała(musimy widzieć)
-prawdy analityczne
-fałsze analityczne- słowa gwarantują, że nie jest ono prawdziwe
Funkcja zdaniowa- wyrażenie, w której znajdują się zmienne i stanie się zdaniem dopiero po zastąpieniu odpowiednim owych zmiennych. Np. Kobiety lubią się malować. Ludzie są złodziejami.
Powinna być zmienna: Wszyscy ludzie są złodziejami.
Kwantyfikatory: to wyrażenia każdy, wszyscy, zawsze, jakiś, pewien, ktoś.
Wyrażenia zdaniopodobne- to takie, które nie są zdaniami chociaż funkcjonują tak jak zdania. Np. Ta dziewczyna jest niezła. „niezła”- zdaniopodobne.
4) Ocena
Ocena (psychologiczna)- pewne przeżycie pewnej aprobaty bądź dezaprobaty.
Ocena (logiczna)- wyrażenie owego przeżycia, oceny, wyrażenie tego przeżycia psychologicznego. Słówko oceniające- dobry, zły, ładny.
- oceny preferencyjne- ocena wyrażająca preferencje(lepsze to od tego)
- oceny globalne- zsumowanie wszystkich ocen i wyrażenie tego (ona jest uczciwa, ale nudna)
- oceny ambiwalentne - nie ma jasności, nie można ocenić w jednym kierunku; raz nam się wydaje tak, a innym razem inaczej, gdy nie możemy wyrazić oceny globalnej.
Między OCENĄ, a OPISEM jest bardzo cienka granica.
Np. długi.
OPIS- Długa droga przed nami.
OCENA- On ma długi język.
Normy- wypowiedzi nakazujące coś. Składa się z dwóch elementów:
- hipoteza normy- wskazuje adresata normy oraz warunki obowiązywania tej normy
- dyspozycja normy- to co należy wykonać
Wyróżniamy normy:
- konkretne (jedna sytuacja- Kowalski powinien stawić się u dziekana dnia…)
- abstrakcyjne (często powtarzane- Każdy student ma obowiązek zdać egzamin z logiki)
- tetyczne- obowiązują na mocy jakiegoś prawomocnego aktu stanowienia.
- aksjologiczne- stoją na straży pewnej wartości, uzasadnione swoja treścią.
- prawna- dotyczy mojego zewnętrznego zachowania; nie muszę się z nią zgodzić; operują fizycznym przymusem
- moralna- zniewala mnie zupełnie; gdy się z nią zgadzasz; w pełni obowiązująca
Człowiek może:
-realizować normę, łamać normę, być obojętny