Pytania egzaminacyjne - przedmiot - Teoria ryzyka

1. Pojęcie stopy zwrotu i oczekiwanej stopy zwrotu, wariancja stopy zwrotu jako najprostsza miara ryzyka.

Celem inwestowania jest zysk. Mierzymy go stopą zwrotu (zysku).

Definicja

C - C₀

R: = --------------

C₀

nazywamy stopą zwrotu (zysku) z inwestycji, gdzie C₀ > 0 - kapitał początkowy, a C - kapitał końcowy z inwestycji.

Dla inwestycji w warunkach pewności kapitał końcowy C jest liczbą jednoznacznie określoną i znaną inwestorowi, zatem stopa zwrotu R też jest liczbą, którą wyrażamy w %.

Dla inwestycji w warunkach ryzyka lub niepewności, kapitał końcowy C jest zmienną losową, zatem stopa zwrotu R dla inwestycji w warunkach ryzyka lub niepewności też jest zmienną losową.

Liczbę E(R) nazywamy oczekiwaną stopą zwrotu z inwestycji finansowej.

Oznaczenia

X - przestrzeń, elementami której są inwestycje finansowe w warunkach ryzyka lub niepewności

≥ relacja częściowej preferencji X. Jest to relacja dwuelementowa spełniająca następujące warunki:

1. 
   x є X x ≥ X - zwrotność

2. 
   x, y, z є X (x ≥ y ^ y ≥ z) => (x ≥ z) - przechodniość

Nie zakładamy spójności (spójność to
x, y, є X x ≥ y U y ≥ x)

X ≥ y czytamy: inwestycja x jest częściowo preferowana nad y lub inwestycja x jest co najmniej tak samo dobra jak y.

Najprostszą miarą ryzyka jest wariancja stopy zwrotu.

Definicja:

R stopa zwrotu z inwestycji w warunkach ryzyka lub niepewności.

Zakładamy, że istnieje drugi moment

ᴲ E (R²) < ∞

D² (R) : = E((R - E (R))²)

D²(R) mierzy odchylenie stopy zwrotu R od wartości oczekiwanej stopy zwrotu E(R). Charakteryzuje rozproszenie R względem oczekiwanej stopy zwrotu E(R).

Będziemy uważać D²(R) za miarę ryzyka (niepewności) związaną z inwestycją o stopie zwrotu R.

Ze względu na wygodę rachunkową rozważa/używa się również innej miary ryzyka - odchylenia standardowego stopy zwrotu R

σ (R) : = √D² (R)

2. Pojęcie relacji Markowitza.

X - zbiór inwestycji w warunkach niepewności

Zakładamy,że
A є X ≡IE (R²_A) < ∞ (wariancja - miara rozproszenia)

≥_m relacja Markowitza

A ≥_m B E (R_A) ≥ E(R_B)

σ(R_A) ≤ σ(R_B) dla A, B є X

Maksymalizujemy oczekiwane stopy zwrotu, a minimalizujemy ryzyka.

Stwierdzenie

1. Relacja Markowitza ≥_M jest relacją częściowej preferencji tzn., jest zwrotna, czyli

A є X A ≥_M A i przechodnia, czyli
A, B, C є X

(A ≥_M B) ^ (B ≥_M C) => (A ≥_M C)

2. >_M mocna relacja częściowej preferencji Markowitza

Jest to relacja określona następująco:

A >_M B E(R_a) ≥ E(R_B)

σ(R_A) ≤ σ(R_B)

i przynajmniej jedna z nierówności jest ostra.

3. ~_M - relacja obojętności Markowitza

A ~_M B E(R_A) = E(R_B)

σ(R_A) = σ(R_B) dla A, B є X

Uwaga

W definicji relacji Markowitza odchylenie standardowe można nastąpić przez wariancję (zamiast σ(R) można pisać D²(R))

Definicja

Kryterium inwestycyjne oparte na relacji ≥_M nazywamy kryterium Markowitza. Kryterium to odgrywa podstawową rolę w teorii optymalnego inwestowania w papiery wartościowe. Inwestor wybiera A є X maksymalne ze względu na relację ≥_M tzn., że wybiera A є X takie, że:

B є X (B ≥_M A) => (B ~_M A) czyli

B є X E(R_B) ≥ E(R_A) => E(R_B) = E(R_A)

σ(R_B) ≥ σ(R_A) σ(R_B) = σ(R_A)

Uwaga

1. Relacja Markowitza ≥_M na ogół jest niespójna (tzn., istnieją inwestycje A i B, których nie można ze sobą porównać ze względu na relację Markowitza).

2. Elementów maksymalnych może być wiele lub mogą nie istnieć.

3. Pojęcie ryzyka, dwie koncepcje ryzyka.

Ryzyko jest podstawowym pojęciem nauk ekonomicznych z zwłaszcza finansów.

Dwa określenia ryzyka - możliwość, że coś się nie uda. Przedsięwzięcie którego wynik nie jest znany. Te dwa podstawowe określenia ryzyka odzwierciedlają dwie podstawowe koncepcje ryzyka w naukach ekonomicznych - negatywna koncepcja ryzyka - traktuje je jako zagrożenie, mówi się o ryzyku wtedy gdy istnieje możliwość pewnej straty, szkody, czy po prostu niezrealizowania określonego celu zadania - w ubezpieczeniach. Oznacza możliwość nieosiągnięcia oczekiwanego efektu. neutralna koncepcja ryzyka - ryzyko traktowane z jednej strony jako zagrożenie, z drugiej zaś jako szansę. Oznacza możliwość uzyskania efektu różniącego się od oczekiwanego.

4. Zdefiniuj 3 podstawowe postawy wobec ryzyka.

Awersja do ryzyka - decydent podejmuje ryzyko wtedy gdy oczekuje rekompensaty w postaci premii za ryzyko. Obojętność (neutralność) - względem ryzyka - przy podejmowaniu ryzyka wielkość ryzyka nie ma znaczenia. Skłonność do ryzyka - decydent jest skłonny ponieść dodatkowe nakłady w celu podjęcia decyzji o wyższym ryzyku.

5. Pojęcie zarządzania ryzykiem i jego etapy.

Zarządzanie ryzykiem podmiotu jest to podejmowanie decyzji i realizacja działań prowadzące do osiągnięcia przez ten podmiot akceptowalnego poziomu względem ryzyka. Obejmuje etapy: identyfikacja ryzyka - polega na określeniu rodzajów ryzyka na które narażony jest dany podmiot. pomiar ryzyka - to wyrażanie poziomu ryzyka w postaci liczbowej lub gdy nie jest to możliwe w postaci pewnych kategorii (niskie średnie, wysokie). sterowanie ryzykiem, monitowanie i kontrola ryzyka - polega na podejmowaniu decyzji dotyczących działań dostosowujących poziom ryzyka do akceptowalnego poziomu. Ostatni etap zarządzania wynika z faktu, iż zarządzanie ryzykiem jest procesem, a nie działaniem jednorazowym. Przez cały czas trwania inwestycji występuje potrzeba monitorowania poziomu ryzyka i kontroli całego procesu zarządzania ryzykiem.

6. Rodzaje ryzyka finansowego, scharakteryzuj je

Ryzyko rynkowe - wynika ze zmian na rynkach finansowych i innych związanych z nimi rynkach np. rynek towarowy. Zmiany cen na tych rynkach wywołują konsekwencje zarówno pozytywne jak i negatywne dla podmiotów, które są na to ryzyko narażone. 4 rodzaje ryzyka rynkowego - ryzyko kursu walutowego, stopy procentowej, cen akcji, cen towarów. Ryzyko kursu walutowego - zmiany kursu walutowego na rynku i dot. tych instrumentów finansowych i innych aktywów bądź zobowiązań, których wartość zależy od kursu walutowego. Ryzyko stopy procentowej - zmiany stóp procentowych na rynku finansowym i dot. instrumentów finansowych i innych aktywów lub zobowiązań, których wartość zależy od stóp procentowych. Ryzyko cen akcji - zmiany cen akcji i innych instrumentów udziałowych na rynku kapitałowym. Ryzyko cen towarów - zmiany cen towarów na rynkach przede wszystkim na giełdach towarowych. Do ryzyka rynkowego również zaliczamy ryzyko cen nieruchomości.

Ryzyko kredytowe - niedotrzymanie warunków przez drugą stronę kontraktu. Obejmuje ryzyko wynikające z udzielonego przez bank kredytu, ale nie tylko dotyczy bowiem wszystkich sytuacji w których jedna strona ma zobowiązania finansowe wobec drugiej strony.

Ryzyko operacyjne - to ryzyko straty wynikające z niewłaściwych i nieprawidłowo działających procesów wewnętrznych, ludzi i systemów oraz zdarzeń zewnętrznych. 7 obszarów występowania ryzyka operacyjnego - oszustwo wewnętrzne, oszustwo zewnętrzne, bezpieczeństwa pracy i relacji z pracownikami, klienci - produkty i relacje biznesowe, zniszczenia fizycznych aktywów, wady systemów, zarządzanie procesami biznesowymi.

Ryzyko płynności - płynność podmiotu oznacza możliwość regulowania przez podmiot zobowiązań w terminie. Stosowane również jest pojęcie wypłacalności, wtedy mówimy o ryzyku wypłacalności. Wypłacalność podmiotu - wartość rynkowa aktywów podmioty jest wyższa od wartości rynkowej zobowiązań.

Ryzyko prawne - uchwalanie aktów prawnych mających wpływ na sytuację danego podmiotu gospodarczego lub w przypadku niekorzystnych efektów prawnych w zawartych przez podmiot umowach. Niektórzy zaliczają ryzyko prawne do ryzyka operacyjnego.

Ryzyko biznesu - spowodowane zmianami wyników ekonomicznych prowadzenia działalności gospodarczej przez podmiot. Odgrywa ważną rolę w przypadku każdego przedsiębiorstwa, nie jest łatwe do zmierzenia. Może być rozpatrywane w negatywnej jak i neutralnego koncepcji.

Ryzyko wydarzeń - wynika z możliwości wystąpienia wydarzeń, które mają wpływ na sytuację podmiotu gospodarczego, a nie są efektem działania omówionych powyżej rodzajów ryzyka. Takimi wydarzeniami mogą być katastrofy naturalne. Może być rozpatrywane w negatywnej koncepcji. Niekiedy zalicza się do ryzyka operacyjnego.

---