Metodologia - dział logiki który wyznacza zasady logiczne organizujące proces poznania naukowego; metateoria - teoria o budowaniu teorii; Łobocki: nauka o metodach i zasadach postępowania.
Metoda- określony i powtarzalny sposób rozwiązania problemu; zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących całość postępowania badacza i zmieniających do rozważenia określonego problemu naukowego.
Rodzaje metodologii:
- normatywna; szczegółowa; nauk empirycznych; nauk formalnych.
Poznanie badawcze- Brzeziński- realizuje 2 cechy: wewnętrzne i zewn.
Nauka (teoria) spełnia kilka funkcji: Deskryptywna - opisowa, Eksplanacyjna - wyjaśniająca, Prognostyczna - przewidująca,
praktyczna.
Za Krzysztofem Rubachą wymienia czynniki które cechują poznanie naukowe: Posługiwanie się danymi empirycznymi, Systematyczna obserwacja, Replikacja - możliwość powtórzenia badania, Sceptyczna postawa wobec rzeczywistości, Stosowanie dokładnych narzędzi pomiaru, Posługiwanie się zdefiniowanymi pojęciami, Obiektywizm w formułowaniu wniosków.
Błędy metodologiczne:
błędy logiczne, brak potwierdzenia wniosków w teorii, tendencyjność analiz, brak odwołań do literatury przedmiotu i aktualnych badań.
Rodzaje trafności - oznacza taki stan rzeczy gdy test mierzy to co rzeczywiście ma być mierzone: treściowa, prognostyczna, kongruencyjna, teoretyczna.
Teoria naukowa według Tadeusza Pilcha jest głównym efektem poznania naukowego. W jej zakres wchodzą prawa, prawidłowości wszystkich twierdzeń o jednolitej dziedzinie i dyscyplinie naukowej.
Powinna spełniać pewnie kryteria: powinna ona być: uporządkowana, obiektywna, potwierdzona empirycznie, konkrentna - spójna (niesprzeczna wewnętrznie) i komunikatywna.
Prawidłowości natomiast to: obiektywne i stale powtarzające się związki lub relacje cech zachodzących w rzeczywistości.
Czemu służy metodologia:
potrafi uniknąć błedów, czasu organizacyjnego, odróżnić wiedzę
Teoria wychowania:
to zbiór zasadniczych procesów wychowania, funkcji, elementów które składają się na ten proces i powodują że jest optymalny; jest prawdziwa, potwierdzona.
Teoria psychodynamiczna - dlaczego istnieją w nas bodźce obronne, dlaczego racjonalizujemy
Teoria behawioralna - kwestie związane z warunkowaniem, uczeniem się nawyków
Wiedza potoczna: Jest zbiorem przypadkowych i osobistych spostrzeżeń, cechuje nas skłonność do generalizowania i traktowania pewnych zdarzeń jako typowe, pełna niespójności i fragmentaryczności, zadowala się pozorem i złudzeniem faktyczności. Sprzyja szybkiemu ocenianiu i wartościowaniu, Brak jej uzasadnienia, staje się bezpodstawnie oczywistością i jest to produkt naszych doświadczeń czy doświadczeń naszych bliskich.
Teoria naukowa (wiedza naukowa):
Jest zawsze wiedzą sformułowaną w języku treści pojęciowych, uporządkowaną, spójną i empirycznie uzasadnioną, gromadzona systematycznie z przestrzeganiem zasad jawności procesu badawczego i intersubiektywnej (czyli dostępnej wielu odbiorcom) kontroli, z dbałością o określenie stopnia ogólności wypowiadanych sądów i stopnia ich pewności.
Bogdan Wojciszke -potsrzeganie rzeczywistości jest zniekształcane prze z subiektywność.
Badaniem podstaw wiedzy zajmuje się epistemologia: podstawowe założeń przyjetych w nauce należą następujące przesłanki: natura jest uporządkowana, poznawalna, zjawiska mają naturalne przyczyny, wiedza musi zostać dowiedziona empirycznie.
Prawa naukowe - sa to należycie uzasadnione, dostatecznie sprawdzone twierdzenia nauki mające postać zdań ogólnych lub w przybliżeniu ogólnych. Oznaczają stały i bezwyjątkowy związek pewnych zjawisk.
Prawidłowości nauki - to obiektywne, stale powtarzające się związki lub relacje cech lub zdarzeń zachodzących w rzeczywistości.
Wyjaśnienia- procedura rozumowania majaca na celu uzyskania odpowiedzi na pytania: (podział Babie)nomotetyczne ( szukamy dominującego czynnika), idiograficzne (zrozumienie korzystając z wszystkich czynników);
dedukcyjne, probabilistyczne, genetyczne, funkcjonalne.
Przewidywanie-
jeżeli prawo które stanowi podstawe wyjaśninia zostało dobrane nietrafnie, to przewidywanie się nie sprawdzi.
Rozumienie: podejście rozumiejące(empatia) i predyktywne(obiektywne).
Proces badawczy - jest to całościowy schemat działań których podejmuje się badacz w celu wytworzenia wiedzy.
Według Stanisława Juszczyka Badania dzielą się na:
Teoretyczne , Eksploracyjne Weryfikacyjne, Diagnostyczne
Stanisław Palka wymienia następujące typy badań pedagogicznych:
Opisowe i diagnostyczne, Wyjaśniające i weryfikacyjne, Biograficzne, Projektujące i prognostyczne, Porównawcze, Badania w działaniu
Badania ze względu na przedmiot naukowego poznania ( Juszczyk): opisowe, wyjaśniające, opisowo-wyjaśniajace.
Typy badań (S.Pałka): opisowe, diagnostyczne, wyjaśniające, weryfikacyjne, biograficzne, projektujące, prognostyczne, porównawcze.
Osobowość rozproszona - człowiek buduje siebie gromadząc różne informacje, buduje w sposób rozproszony, zbiera informacje o zachowaniach
Osobowość lustrzana - odwzorowuje różnych innych ludzi, przejmuje cały system wartości, jakąś ideologię
Osobowość moratoryjna - moment refleksji, zastanowienia się nad sobą kim jestem.
Badania prowadzone za pomocą ankiety nie pozwalają weryfikować żadnych zależności, unikac problemów dot. wpływu jednej zmiennej nad drugą.
Badania weryfikacyjne(M. Łobocki):
typ indukcyjny(mamy przyczyne określamy skutek), redukcyjny.
Model badań ilościowych zakłada (E.Zaręba): zachowanie i działanie ludzi przebiega wg stałych ścisle określonych reguł, badania są prowadzone wg wystandaryzowanych procedur i narędzi,obiektem badań sa scisle zdefinowane zmienna wynikające i ustanowionych wcześniej hipotez.
badania empiryczne - badania oparte na spostrzeżeniach, doświadczeniach i obserwacji rzeczywistości,
. empiryzm logiczny- nurt zgodnie z którym można uzyskać wiedzę obiektywną w naukach społecznych. Przedstawiciele niniejszego nurtu uważali, iż nauki społeczne mogą opierać się na tych samych regułach metodologicznych co nauki przyrodnicze. Nurt przeciwstawny zakłada „podjście rozumiejące” - trzeba „stawać na miejscu badanych” (MaX Weber|)
epistemologia- teoria o podstawach wiedzy, o jej fundamentalnych przesłankach
zasada intersubiektywności- oznacza, ze wiedza i metodologia muszą być komunikowalne. Np. na podstawie wiedzy o metodologicznych szczegółach i podstawach badania , można powtarzaĆ badania, a tym samym je weryfikować. Poza tym umożliwa to wgląd w ich przebieg.
Proces badawczy- całościowy schemat badań, które są podejmowane w celu wytworzenia wiedzy. Zwykle początkiem kazdego procesu badawczego jest ustalenie problemu badawczego.
6. Replikacja- powtarzanie badań, np. zgodnie z planem jaki już wcześniej zastosowano.
Badania jakościowe to sposoby diagnozowania i analizowania zjawisk w ich kontekście historyczno-społecznym i podmiotowym, wykorzystujące przede wszystkim podejście fenomenologiczne i hermeneutyczne.
Stanisław Palka - klasyfikacja nazw badań jakościowych:
Metody badań jakościowych, Orientacje metodologiczne, Strategie badań, Badania naturalistyczne, Badania terenowe, Badania etnograficzne, Badania fenomenologiczne, Badania uczestniczące
Co można badac:
Badanie związków międzyludzkich (w rodzinie, w szkole), Pełnione role (kobiety, mężczyzny), Epizodyczne sytuacje w życiu (rozwód, przestępczość)
Metoda „badania w działaniu” - action research
Badacz aktywnie uczestniczy w życiu instytucji, stawia pytania, szuka odpowiedzi, analizuje, pojawiają się hipotezy, pełne uczestnictwo, ingeruje w rzeczywistość.
Metoda „biograficzna” - polega na analizie i interpretacji głównie wypowiedzi ustnych ale również innych dokumentów osobistych (rysunki dzieci, opowiadania, testy sprawdzające czytanie, pisanie) Zakłada wspólnotę odczuć, doświadczeń i przeżyć - trzeba nie zatracić dystansu do tej sytuacji i pozostać „z boku”. Podstawą jest rozmowa, dialog, który stanowi płaszczyznę spotkania. Ważna jest autentyczność, szczerość. W ten sposób powstaje kanał werbalny, kanał emocji który łączy te dwie osoby.