Czy nasze ucho produkuje czy odbiera dźwięk?
Z uszu około 40% zdrowych ludzi dobywa się delikatny wykrywalny dźwięk (buczenie), z którego osoby te nie zdają sobie sprawy. Dźwięki te nie odgrywają żadnej roli w słyszeniu. Są prawdopodobnie powodowane informacją zwrotną napływającą z mózgu do ucha. Informacja zwrotna pomaga nam usłyszeć niewielkie różnice w dźwiękach. Tak jak w wypadku widzenia, istnieje wiele połączeń zwrotnych pomiędzy obszarami mózgu przetwarzającymi dźwięk oraz pomiędzy tymi obszarami i uchem.
Czy jesteśmy w stanie usłyszeć eksplozję gwiazdy w przestrzeni kosmicznej?
Słyszenie rozpoczyna się od odbioru wrażenia dźwięku. Dźwięk powstaje zazwyczaj wtedy kiedy coś wibruje, tworząc fale poruszającego się powietrza wkraczające w nasze uszy. Dźwięk może powstawać wówczas, gdy jakikolwiek rodzaj cząsteczek - cząsteczki gazów, cieczy lub ciał stałych - porusza się, tworząc fale powietrza. Stąd słyszymy, będąc otoczonymi albo powietrzem, albo wodą lub gdy przyłożymy ucho do ziemi, ściany czy innego ciała stałego.
Jeśli w lesie przewraca się drzewo, a nikt tego nie słyszy, to czy powstaje dźwięk?
Nie. Dźwięk jest powodowany przez fale cząstek (zdarzenie fizyczne) ale same fale nie są dźwiękiem. Dźwięk jest zdarzeniem psychicznym, a zatem należy do układu nerwowego, który przetwarza energię fizyczna wibracji na energię neuronową. Bez mózgu rejestrującego energię fizyczną nie może być żadnego dźwięku.
Która część ucha wewnętrznego nie bierze udziału w słyszeniu? Jaką pełni funkcję?
Kanały półkoliste pomagają nam utrzymać równowagę.
Omów dwie główne teorie dotyczące sposobu przetwarzania fal powietrza przez błonę podstawową.
Teoria częstotliwości: wyższe częstotliwości wywołują większe pobudzenie neuronowe
Zastrzeżenie: Teoria ta nie potrafi w pełni wyjaśnić naszych zdolności słuchowych. Neurony mogą być pobudzane jedynie 1000 razy na sekundę, w takim razie nadal nie wiemy, dlaczego słyszymy dźwięki o znacznie wyższych częstotliwościach?
Teoria miejsca: różne częstotliwości aktywują różne miejsca wzdłuż błony podstawnej
Niskie częstotliwości powodują maksymalne drgania błony podstawowej przy jednym jej końcu (w głębi).
Średnie częstotliwości powodują maksymalne drgania błony podstawowej w pobliżu jej środka.
Wysokie częstotliwości powodują maksymalne drgania błony podstawowej przy drugim jej końcu (w pobliżu okienka owalnego).
Na czym polega organizacja tonotopiczna? Czy znasz analogiczny sposób rozmieszczenia przestrzennego?
Zmysłowe odbieranie dźwięku jest możliwe dzięki współdziałaniu różnych obszarów mózgu. Pierwsza część kory odpowiedzialnej za odbieranie informacji słuchowej - pierwotna kora słuchowa - jest zorganizowana przestrzennie. Naukowcy wykazali, że wraz ze zmianą wysokości dźwięku aktywność przenosi się do różnych miejsc wzdłuż tej struktury. Podobnie jak w procesie widzenia, w którym wzorzec aktywacji na oku jest z kolei powielany w odpowiednim obszarze mózgu, tak i w procesie słyszenia rozmieszczenie przestrzenne wibracji na błonie podstawowej jest powielane w mózgu. Ten rodzaj rozmieszczenia przestrzennego nazywa się organizacją tonotopiczną.
Podaj przyczyny głuchoty neuronowej.
Głuchota neuronowa jest spowodowana zniszczeniem komórek włoskowatych przez wysokie (głośne) dźwięki.
Głuchota neuronowa może dotyczyć jedynie pewnych częstotliwości. W takich wypadkach aparat słuchowy może wzmocnić pozostałe częstotliwości i w ten sposób poprawić słuch.
Podaj przyczyny głuchoty przewodzeniowej.
Głuchota przewodzeniowa jest spowodowana upośledzeniem ucha zewnętrznego lub środkowego, np. przerwaniem błony bębenkowej.
Na czym polega segmentacja mowy?
Segmentacja mowy polega na oddzielaniu w strumieniu mowy poszczególnych części, które odpowiadają pojedynczym wyrazom.
Które prawa psychologii postaci mają zastosowanie do percepcji słuchowej?
oddzielanie figury od tła podczas analizy sceny słuchowej
organizowanie dźwięków na zasadzie podobieństwa (grupowanie dźwięków o tej samej wysokości)
organizowanie dźwięków na zasadzie dobrej kontynuacji (grupowanie dźwięków o tej samej wysokości, pojawiających się w danej jednostce czasu)
Pytanie ogólne: Jakie wskazówki słuchowe umożliwiają nam organizowanie dźwięków w spójne jednostki oraz lokalizację ich źródła?
Pytanie szczegółowe nr 1: Wymień trzy rodzaje wskazówek dwuusznych (różnic), które mają szczególne znaczenie w lokalizacji dźwięków.
Wskazówki dwuuszne
Różnica w fazie - fale dźwiękowe docierają do obu uszu w nieco różniących się fazach, czyli w nieco różnych punktach cyklu fali (różnica w fazie jest szczególnie przydatna do wykrywania źródła dźwięku o względnie niskiej częstotliwości, które pochodzą od dłuższych fal)
Różnica w głośności - nasze głowy tłumią dźwięk, stąd amplituda fal dźwiękowych jest mniejsza, gdy dobiega ona do ucha po stronie głowy przeciwnej do źródła dźwięku (ta wskazówka jest szczególnie skuteczna w przypadku dźwięków o wysokiej częstotliwości)
Różnica początku - fala dźwiękowa dociera do obojga uszu w nieco innym czasie
Pytanie szczegółowe nr 2: Wymień dwa rodzaje wskazówek jednoustnych, które mają szczególne znaczenie w lokalizacji dźwięków.
Wskazówki jednouszne
Głośność - jako wskaźnik odległości
Ugięcie fali - uwzględniające kształt naszego ucha zewnętrznego
Na czym polega zjawisko uzupełniania fonemów?
Zastępowanie brakujących dźwięków (np. fragmentów wyrazu) na drodze kompensacji w taki sposób, że świadomie nie rejestrujemy zakłóceń.
Na czym polega technika cieniowania stosowana w procedurze słuchania dychotycznego?
W procedurze słuchania dychotycznego, które polega na słuchaniu bodźców (np. wyrazów) przedstawianych oddzielnie obojgu uszom wprowadza się technikę cieniowania, która polega na sterowaniu uwagą słuchową badanych, tj. na proszeniu badanych o powtarzanie słów słyszanych tylko jednym uchem. Technika ta ma na celu upewnienie się, że badani słuchają bodźców przedstawianych tylko do jednego ucha.
Czy uczymy się przez sen? Uzasadnij swoja odpowiedź.
Okazuje się, że jeśli osoba nie koncentruje na czymś uwagi, to niewiele z tego dociera do jej świadomości. A nawet jeśli informacja się przedostanie, to jest przechowywana bardzo krótko. Osoby poddane procedurze uczenia się przez sen, kiedy badano je kilkanaście godzin później, nie pamiętały prawie nic z przedstawionych im poza świadomością informacji.
Co to jest słuch absolutny?
Słuch absolutny to wybitna zdolność identyfikowania określonego tonu jako takiego, a nie w relacji z innymi tonami.
Pytania pomocnicze/dodatkowe:
W jaki sposób uszy rejestrują wrażenia słuchowe?
W jaki sposób nadajemy dźwiękom znaczenie?
Opracuj model procesu słyszenia posługując się następującymi terminami:
małżowina
fale dźwiękowe
przewód słuchowy
młoteczek
kowadełko
strzemiączko
błona bębenkowa
okienko owalne
przewody półkoliste
ślimak
komórki włoskowe
błona podstawna
nerw słuchowy
okienko okrągłe