Rozdział 11 Franken Emocje spójne z celem ( pozytywne)
Emocje spójne z celem- te, które ułatwiają osiągnięcie wyznaczonych celów (by Lazarus)
Przykład - SZCZESCIE. Definiowane przez Lazarusa jako efekt znacznych postępów na drodze do celu.
Jak badano szczęście?
Sposób1: proszono respondentów o ocenę w skali 1-10 jak dobrze się czują w danym momencie. Aby uzyskać uśredniony wskaźnik pozytywnych emocji, do badanej osoby wysyłano sygnał pegerem w losowo dobranych momentach, a ona oceniała jak się wtedy czuje.
Sposób 2: Mira subiektywnego dobrostanu (subjective well-being). Respondenci odpowiadają na pytania oceniając swoje życie od strony afektywnej i poznawczej. Ludzie o wysokim wskaźniku dobrego samopoczucia: przeżywają wiele pozytywnych emocji, zajmują się ciekawymi aktywnościami, odczuwają zadowolenie ze swojego życia. Co ciekawe nawet rzadziej się rozwodzą, lepiej radzą sobie w pracy i zarabiają.
Dwa mity na temat szczęścia:
Życie jest ciężkie i mało kto jest szczęśliwy. Wbrew mitowi, jak pokazują badania, jednak większość ludzi jest szczęśliwa.
Źródłem szczęścia są pieniądze. Jak pokazują badania związek między tymi dwoma czynnikami jest dość słaby.
Niepewność a radzenie sobie
Niepewność jest to stan poznawczy, w którym nie jesteśmy w stanie czegoś do końca zrozumieć lub nie potrafimy przewidzieć konsekwencji naszego działania. Przestrzega nas, że nie jesteśmy do końca przygotowani na zmierzenie się z otoczeniem, więc w konsekwencji często powstrzymuje nas przed działaniem.
Teoria poczucia własnej skuteczności oraz 2 sposoby opanowana lęku:
Jednym opanowanie lęku przychodzi łatwiej innym z większym trudem, Zdaniem Bandury ludzie podejmują działania, ponieważ mają poczucie WŁASNEJ SKUTECZNOŚCI ( czyli wiarę z siebie, we własne kompetencje) . Przekonania o własnej skuteczności zwiększa motywację, pozwala mobilizować zasoby poznawcze, i podejmować działania służące przejęciu kontroli nad wydarzeniami. Drugim czynnikiem wpływającym na podejmowanie określonych działań jest OCZEKIWANA SKUTECZNOŚĆ (outcome efficacy), czyli przekonanie, że osiągnięcie określonego celu będzie bardzo satysfakcjonująca. Zdaniem Bandury ludzie unikają zagrożeń nie z powodu odczuwanego lęku i pobudzenia, lecz obawy, ze sobie nie poradzą behawioralnie lub poznawczo.
Zachowania zaradcze- zapobiegają zagrożeniu lub jej osłabiają, natomiast poznawcze radzenie sobie polega na zdolności zapanowania nad własnymi myślami. Zatem zgodnie z teorią poczucia własnej skuteczności to czy podejmiemy jakieś działanie zależy od tego czy uznamy, że w tej sytuacji poradzimy sobie behawioralnie i poznawczo.
Teoria poczucia własnej skuteczności a poszukiwanie doznań
Ludzie podejmują ryzyko ponieważ, wyzwala ono różne reakcji chemiczne, niektóre zachowania ryzykowne nie spełniają żadnych funkcji adaptacyjnych- służą jedynie wywołaniu przyjemności. Wg. koncepcji Schachtera i Singera ludzie celowo szukają sytuacji wzbudzających strach ( ryzykownych), gdyż pozwala im to zintensyfikować pozytywne emocje powstałe wskutek skutecznego radzenia sobie ze stresem.
Optymizm i Nadzieja
Gdy cel wydaje się osiągalny-intensyfikujemy wysiłki. Kiedy wydaje się nieosiągalny- zmniejszamy zaangażowanie, aż wreszcie rezygnujemy. Dla optymistów każdy cel jest osiągalny. Abramson twierdzi ,że ludzie tacy żyją w świecie nierealnym, świeci iluzji, ponieważ nie potrafią przyjąć do wiadomości, że sprawy przyjęły zły obrót i dążenie do nieosiągalnego celu jest bezzasadne. W kategoriach uczenia się optymizm traktuje się jako wynik przyjęcia określonego stylu wyjaśniania, z kolei w kategoriach poznawczych optymizm wynika z pozytywnego wizerunku samego siebie. Scheier i Cartera definiują optymizm jako oczekiwanie korzystnego dla nas rozwoju wydarzeń w obliczu poważnych problemów życiowych, niezależnie od naszych umiejętności. Nadzieja z kolei wiąże się z działaniami służącymi urzeczywistnieniu celu dzięki własnym umiejętnościom i wytrwałości.
Nadzieja składa się z 2 podstawowych komponentów, będących formami myślenia:
Myślenie kierunkowe (pathway thinking), polegające na opracowywaniu sposobów osiągania celu.
Myślenie sprawcze (agentic thitking) obejmujące myśli związana podejmowaniem działań na wybranej drodze.
Istnej wzajemna relacja między myśleniem kierunkowym a sprawczym. Ludzie mający nadzieję wierzą, z jednaj strony, że są w stanie osiągnąć cel ( myślenie sprawcze), a z drugiej, że potrafią opracować alternatywne sposoby osiągnięcia go.
Nadzieja jest więc formą wiary czyli - „Chcieć to móc”!
Optymizm a Zdrowie
Optymiści cieszą się lepszym zdrowiem!!!!
Pesymiści ( w badaniu 150 studentów) dwukrotnie częściej zapadali na infekcji i odwiedzali lekarzy niż optymiści. Z badań wynika, ze pesymiści chorzy na raka żyją dłużej.
ABCDE
Hollen, Freemen i Seligmann opracowali program ABCDE( adversity, beliefs, consequences, distraction /disputation, energrtization) , którego celem jest zmiana myślenia pesymistycznego na bardziej optymistyczne. W tym programie skłania się ludzi do przeanalizowania swojego stylu myślenia, i prowadzenia wewnętrznego dialogu. Zadaje się 4 pytania : 1 Co przemawia za słusznością mojej interpretacji? 2 Czy istnieją interpretacje alternatywne? 3 Jakie są konsekwencje mojego stanowiska? 4 Czy moja postawa jest dla mnie korzystna?
Rola wcześniejszych doświadczeń- przywiązania / więź miedzy rodzicami a dzieckiem.
Poczucie bezpieczeństwa płynące z bliskiej więzi pozwala dziecku eksplorować otoczenie, jest podstawa zaufania i uczy budować interakcje społeczne. Badania potwierdzają, że korzyści z bezpiecznej więzi utrzymują się w wieku młodzieńczym i dojrzałym wpływając silnie na poczucie szczęścia i własnej wartości.
1