Ochrona Środowiska

Zagadnienia obowiązujące na egzaminie z geologii

• Egzamin rozpoczyna się od sprawdzenia umiejętności rozpoznawania minerałów i skał oraz znajomości ich systematyki.

• Historia nauk geologicznych oraz działy geologii.

• Właściwości makroskopowe minerałów. Skala twardości Mohsa

• Podział minerałów na gromady i podgromady.

• Charakterystyka ważniejszych minerałów (wzory chemiczne, charakterystyczne właściwości, występowanie).

• Budowa i podział krzemianów. Charakterystyka ważniejszych krzemianów wyspowych, grupowych, pierścieniowych, łańcuchowych, wstęgowych, warstwowych i szkieletowych.

• Minerały ilaste, ich budowa, właściwości i znaczenie.

• Podział genetyczny skał. Cykl skalny.

• Magmatyzm, plutonizm i wulkanizm. Minerały skałotwórcze skał magmowych.

• Dyferencjacja magmy. Krystalizacja magmy i kolejność krystalizacji minerałów.

• Procesy ortomagmowe i pomagmowe.

• Struktury skał magmowych a ich geneza.

• Formy występowania skał plutonicznych. Intruzje zgodne i niezgodne.

• Budowa wulkanu. Kaldera. Fumarole, solfatary i mofety.

• Rodzaje erupcji oraz wulkanów (wulkanizmu).

• Katastroficzne erupcje wulkaniczne.

• Gejzery i gorące źródła.

• Klasyfikacja skał magmowych wg. składu mineralogicznego.

• Klasyfikacja magmy i skał magmowych wg. składu chemicznego (% SiO₂).

• Charakterystyka ważniejszych skał magmowych oraz ich występowanie w Polsce.

• Skały piroklastyczne.

• Denudacja i sedymentacja. Gradacja.

• Rodzaje sedymentacji lądowej i morskiej. Facje osadowe. Uławicenie i warstwowanie skał osadowych.

• Procesy wietrzenia fizycznego. Dezintegracja granularna, zamróz, gleby poligonalne.

• Procesy wietrzenia chemicznego. Zjawiska krasowe.

• Powstawanie łuków skalnych i mostów skalnych.

• Podział minerałów wg. odporności na wietrzenie.

• Hydrolityczny rozpad glinokrzemianów.

• Rodzaje erozji.

• Erozja deszczowa. Piramidy ziemne.

• Geologiczna działalność rzek. Erozja i akumulacja rzeczna.

• Erozjia denna, boczna i wsteczna. Podstawa erozyjna i krzywa równowagi.

• Odmładzanie erozji. Terasy erozyjne i akumulacyjne.

• Erozja wsteczna.

• Kaptaż rzeczny. Typy przełomowych dolin rzecznych.

• Stadia rozwoju doliny rzecznej.

• Geologiczna działalność wiatru.

• Erozja eoliczna. Deflacja i korazja.

• Akumulacyjna działalność eoliczna. Rodzaje wydm, lessy.

• Geologiczna działalność lodowców. Erozja lodowcowa.

• Akumulacyjna działalność lodowcowa.

• Powstawanie lodowców i lądolodu.

• Zasięgi plejstoceńskich zlodowaceń w Polsce.

• Pradoliny, moreny czołowe, boczne i denne.

• Sandry, kemy, drumliny, ozy, geneza jezior rynnowych.

• Sedymentacja jeziorna. Iły warwowe.

• Akumulacja bagienna. Torfowiska.

• Erozja morska. Klif. Powierzchnie abrazyjne.

• Sedymentacja morska. Osady nerytyczne, pelagiczne (batialne i abyssalne).

• Rafy koralowe i gujoty.

• Rodzaje powierzchniowych ruchów masowych.

• Spełzywanie, soliflukcja, gleby smugowe, haki zboczowe.

• Powstawanie osuwisk i spływów błotnych, typy osuwisk.

• Procesy denudacyjne, peneplena, pedyplena.

• Rodzaje denudacji, tempo denudacji.

• Podział skał osadowych. Klasyfikacja skał okruchowych w zależności od ich struktury.

• Podział skał okruchowych luźnych w zależności od rodzaju transportu.

• Diageneza. Rodzaje lepiszcza skał scementowanych a ich odporność na wietrzenie.

• Minerały skał osadowych. Minerały allogeniczne i autogeniczne.

• Cechy charakterystyczne skał okruchowych luźnych o różnym pochodzeniu.

• Charakterystyka ważniejszych skał osadowych okruchowych luźnych i scementowanych (psefity, psamity, aleuryty, pelity, skały okruchowo-pelitowe).

• Podział i charakterystyka ważniejszych skał osadowych pochodzenia chemicznego i organicznego.

• Metamorfizm i jego rodzaje.

• Ultrametamorfizm, palingeneza i migmatyzacja.

• Minerały skał metamorficznych.

• Produkty metamorfizmu termicznego, dyslokacyjnego i metasomatycznego.

• Strefy metamorfizmu regionalnego.

• Rodzaje skał tworzących się w różnych strefach metamorfizmu regionalnego.

• Tekstury i struktury skał metamorficznych.

• Charakterystyka ważniejszych skał metamorficznych.

• Budowa wszechświata. Ewolucja gwiazd. Czerwone olbrzymy, białe karły, pulsary i czarne dziury.

• Powstanie Ziemii i jej ewolucja.

• Stratygrafia. Metody określania względnego i bezwzględnego wieku skał.

• Czas geologiczny. Podział na eony, ery i okresy.

• Charakterystyka okresów gelogicznych - czas trwania, najważniejsze wydarzenia geologiczne, ewolucja życia, skamieniałości przewodnie, surowce mineralne, skały występujące na terenie Polski (prekambr, kambr, ordowik, sylur, dewon, karbon, trias, jura, kreda, paleogen i noegen).

• Tektonika. Deformacje tektoniczne ciągłe i nieciągłe.

• Wychodnia, strop, spąg i miąższość warstwy.

• Monoklina. Bieg i upad warstwy.

• Rodzaje fałdów. Elementy strukturalne synkliny i antykliny.

• Powstawanie płaszczowin i ich elementy.

• Uskok i jego elementy. Uskok pionowy, normalny i odwrócony.

• Zręby i rowy tektoniczne.

• Cios termiczny i tektoniczny.

• Diastrofizm i jego objawy.

• Ruchy eustatyczne i epeirogeniczne. Zmiany linii brzegowych.

• Przyczyny transgresji i regresji morskich.

• Anomalie siły ciężkości i przyczyny ich występowania.

• Astenosfera i izostazja.

• Sejsmologia. Rodzaje fal sejsmicznych.

• Budowa wnętrza kuli ziemskiej w świetle badań sejsmicznych.

• Powierzchnie nieciągłości Conrada i Mohorovicica (Moho).

• Budowa skorupy kontynentalnej i oceanicznej.

• Przyczyny trzęsień ziemi.

• Trzęsienia ziemi. Hipocentrum, epicentrum, izosejsty i izochrony.

• Intensywność i wielkość trzęsień ziemi.

• Obszary sejsmiczne, pensejsmiczne i asejsmiczne.

• Katastroficzne trzęsienia ziemii i ich przyczyny. Tsunami.

• Doliny ryftowe. Grzbiety śródoceaniczne. Uskoki transformacyjne.

• Dowody świadczące o wędrówkach kontynentów.

• Magnetyzm Ziemi. Badania paleomagnetyczne.

• Podstawowe elementy geotektoniczne.

• Powstawanie gór fałdowych i załomowych.

• Teorie powstawanie kontynentów i gór. Teoria Wegenera.

• Konwekcyjna teoria przemieszczania kier litosferycznych. Subdukcja i spreeding.

• Pojęcie geosynkliny i rodzaje geosynklin.

• Cykl orogeniczny. Powstawanie fliszu, molasy.

• Najważniejsze orogenezy i zasięgi ich górotworów w Europie i na świecie.