Sposoby prezentacji wyników badań statystycznych
Zgromadzony materiał statystyczny podlega opracowaniu, aby mogły zostać zaprezentowane wyniki przeprowadzonych badań statystycznych.
Podstawową zasadą w prezentacji danych statystycznych jest wybór takiej metody prezentacji, która zapewni osiągnięcie wszystkich celów badania, jak również czytelność i przejrzystość, które pozwolą na dobrą analizę prezentowanego materiału statystycznego i możliwość jego popularyzacji.
W prezentacji danych stosuje się trzy podstawowe metody prezentacji danych statystycznych, oraz odpowiadające im formy:
1. forma tabelaryczna - przedstawienie danych w tablicach lub tabelach statystycznych,
2. forma graficzna - przedstawienie graficzne danych w postaci wykresów statystycznych,
3. forma opisowa - włączenie danych do tekstu.
Stosowane są również różne kombinacje metod podstawowych w zależności od specyfiki i celu badania, a także wymagań dotyczących prezentacji wyników statystycznych.
Tabelaryczna prezentacja danych statystycznych
Najczęściej stosowaną formą prezentacji danych statystycznych jest forma tabelaryczna (tablice lub tabele). Uznawana jest za formę podstawową i klasyczną. Stosowana jest w rocznikach statystycznych, komunikatach dotyczących zmian kursów akcji spółek giełdowych i innych wydawnictwach statystycznych.
Największą zaletą stosowania poprawnie zbudowanych tablic statystycznych jest jasna
i systematyczna prezentacja danych liczbowych. Umożliwia również porównywanie odpowiednich wielkości liczbowych i szybkie wyciąganie wniosków na podstawie tych porównań, czyli analizę danych statystycznych.
1. szereg statystyczny - stanowią dane statystyczne uporządkowane i pogrupowane według wariantów jednej cechy zaprezentowane w postaci tabeli.
Jest najprostszą formą tabelarycznej prezentacji danych statystycznych, może składać się z:
dwóch rubryk, gdzie np. rubryka pierwsza zawiera opis kolejnych pozycji szeregu, w rubryce drugiej podane są liczby jednostek przypadających na daną kategorię przedmiotu lub zjawiska (szereg pierwszego rodzaju), lub sumę wartości odpowiadającej danej kategorii przedmiotu lub zjawiska (szereg drugiego rodzaju),
tablic składających się z dwóch wierszy, gdzie w pierwszym wierszu umieszczony jest opis treści kolejnych pozycji szeregu, w drugim wierszu kolejne pozycje szeregu
Duża liczba kryteriów porządkowania i grupowania danych statystycznych stwarza możliwość budowy różnych szeregów statystycznych. Do najczęściej stosowanych należą :
a) szeregi wyliczające
b) szeregi rozdzielcze ( strukturalne)
c) szeregi geograficzne ( terytorialne, przestrzenne)
d) dynamiczne ( czasowe, rozwojowe, chronologiczne)
ad. a) szeregi wyliczające - prezentują informacje dotyczące kolejno różnych wielkości statystycznych . Wielkości te łącznie nie muszą stanowić jednej określonej całości. Ze względu na czytelność informacji w tym szeregu, prezentuje się go w tablicy, stosując trzy rubryki. Szeregi te ze względu na różnorodność informacji zawartych w nich są mało przydatne iw analizie statystycznej. Cechuje je czytelna forma prezentacji materiału statystycznego, co wpływa na stosowanie tych szeregów w prezentacji danych zbiorczych, tj. w tablicach przeglądowych zamieszczanych zwyczajowo na końcu roczników statystycznych.
ad. b) szeregi rozdzielcze ( strukturalne) - prezentują podział zbiorowości statystycznej na części z określonego, rzeczowego punktu widzenia. Podział ten oparty jest na cechach mierzalnych lub niemierzalnych i dzieli się na:
szeregi rozdzielcze oparte na cechach mierzalnych
szeregi rozdzielcze oparte na cechach niemierzalnych
Szereg rozdzielczy dzieli zbiorowość na jednorodne cechy- części, których liczba zależna jest od wyodrębnionych wariantów cechy. W szeregach rozdzielczych opartych na cechach mierzalnych części te nazywają się klasami, a liczbę jednostek, którą obejmuje klasa nazywamy wielkością przedziału klasowego, lub przedziałem klasowym.
Szeregi rozdzielcze dzieli się także na :
szeregi proste
szeregi skumulowane
W szeregu prostym podaje się liczebności poszczególnych klas, a w szeregu s kumulowanym wielkość odpowiadająca każdej klasie stanowi informację o tym, jaka jest łączna liczebność tej klasy i wszystkich poprzednich klas.
ad. c) szeregi geograficzne - prezentują terytorialne rozmieszczenie badanych wielkości statystycznych ( cech, zjawisk) Szeregi te uznaje się za odmianą szeregów rozdzielczych - strukturalnych, ponieważ prezentują strukturę przestrzenną badanej społeczności.
Konstrukcja szeregu polega na tym, że w pierwszej rubryce wymieniamy poszczególne terytoria. Można dzielić zbiorowość na większa lub mniejszą liczbę grup (klas), zależnie od przyjętej jednostki terytorialnej.
ad. d) szeregi dynamiczne przedstawiają rozwój zjawiska w czasie, można je uznać za odmianę szeregów rozdzielczych, ponieważ obrazują strukturę czasową zjawiska.
Dzielimy je na dwie grupy:
szeregi okresów - charakteryzują zmiany badanych zjawisk w przeciągu pewnego okresu ( roku, kwartału, miesiąca, dekady),
szeregi momentów - charakteryzują stan zjawiska w ściśle określonym momencie
Graficzna prezentacja danych statystycznych
Graficzna prezentacja danych statystycznych polega na sporządzaniu różnego rodzaju wykresów, w których opis stanowi kształt, wielkość i barwa.
Wykres składa się z kilku części:
tytułu
pola wykresu
legendy
Legenda zawiera informacje dotyczące skali, stosowanych symboli, znaków i barw, oraz informacje o źródłach danych.
Do najczęściej stosowanych metod graficznych należą:
a) metoda liniowa - prezentowane wielkości przedstawiane są w postaci pionowych lub poziomych odcinków na osiach współrzędnych
b) metoda powierzchniowa - prezentowane wielkości przedstawiane są za pomocą powierzchni figur płaskich ( słupki, koła) z równoczesnym zastosowaniem koloru
c) metoda obrazkowa - prezentowane wielkości przedstawiane są przy pomocy prostych obrazków,
d) metoda ilościowa - prezentowane wielkości przedstawiane są za pomocą łatwych do narysowania i podzielenia znaków graficznych, przy czym pojedynczy znak graficzny wyraża określona liczbę jednostek.
e) metoda ilościowo - symbolowa - jest połączeniem metody obrazkowej i ilościowej, rysunki i symbole muszą być proste i czytelne
f) kartogramy - są wykresami statystycznymi sporządzonymi na mapie, mogą być wykonane metodą symboli, oznaczania powierzchni, metodą punktową, lub figur geometrycznych; przy łączeniu metod np. powierzchniowej i geometrycznej powstają kartodiagramy
g) wykresy w układzie współrzędnych - są to wykresy słupkowe - histogramy, oraz wykresy liniowe - diagramy
Opisowa prezentacja danych statystycznych
Opisowy charakter prezentacji danych polega na przedstawieniu w tekście opisywanego zjawiska danych za pomocą liczb, procentów.
Mieszane metody prezentacji materiału statystycznego
W celu zagwarantowania czytelności i łatwości odbioru opracowań statystycznych stosuje się metody mieszane.
Rocznik statystyczny - jest coroczną fachową publikacją Głównego Urzędu Statystycznego zawierającą wyniki badań statystycznych w postaci tablic i wykresów. Oprócz Rocznika Statystycznego publikowany jest również Mały Rocznik Statystyczny, Rocznik Statystyczny Województw , oraz Rocznik Demograficzny.
Bibliografia:
1. „Statystyka” - Tomasz Michalski
2. „Statystyka lekka, łatwa i przyjemna - Mini Kurs dla uczniów szkół średnich oraz słuchaczy policealnego studium ekonomicznego” na postawie podręcznika „Statystyka” - Zygmunta Peukera” - Wiesław Stojanow