Pojęcie zobowiązania
Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien to świadczenie spełnić.
Stosunek zobowiązaniowy
Stosunek zobowiązaniowy jest więzią prawną istniejącą między wierzycielem a dłużnikiem, co oznacza, że jest on skuteczny tylko między tymi podmiotami (inter prates).
Odmiennie stosunki prawne wynikające z praw rzeczowych np. prawa własności, są one bowiem skuteczne wobec wszystkich (erga omnes).
Elementy zobowiązania
Podmioty: wierzyciel i dłużnik
Przedmiot: świadczenie
Treść: skorelowane ze sobą uprawnienia wierzyciela i obowiązki dłużnika.
Wierzytelność
To przysługujące wierzycielowi uprawnienie żądania od dłużnika zachowania się zgodnie z treścią zobowiązania.
Dług
To ciążący na dłużniku obowiązek zachowania się zgodnie z treścią zobowiązania.
Odpowiedzialność dłużnika
Odpowiedzialność osobista- polega na tym, że dłużnik odpowiada za dług całym swoim majątkiem, teraźniejszym jak i przyszłym.
Odpowiedzialność rzeczowa- polega na tym, że gwarancję zaspokojenia wierzyciela stanowi nie cały majątek dłużnika, ale ściśle określony przedmiot majątkowy i to bez względu na to, w czyich rękach znajduje się ten przedmiot w chwili wszczęcia egzekucji.
Zobowiązania niezupełne (naturalne)
Są to takie zobowiązania, które są pozbawione sankcji przymusowej realizacji.
Do zobowiązań niezupełnych zalicza się:
roszczenia przedawnione
niektóre roszczenia z gier i zakładów
(art. 413 k.c.).
Zobowiązania niezupełne
Jeżeli dłużnik wykona zobowiązanie niezupełne to nie może żądać zwrotu od wierzyciela spełnionego świadczenia.
Świadczenie
Świadczenie może polegać na działaniu, albo na zaniechaniu.
Na przykład: zapłata ceny, wykonanie naprawy, powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej, nie ujawnianie tajemnicy handlowej.
Rodzaje świadczeń
jednorazowe
ciągłe
podzielne
niepodzielne
oznaczone indywidualnie
oznaczone rodzajowo
pieniężne.
Zobowiązania pieniężne
Odnoszą się do nich następujące zasady:
wyboru waluty (art. 358 k.c.)
nominalizmu (art. 3581 § 1 k.c.)
waloryzacji (art. 358 2,3 § 1 k.c.).
Odsetki
Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.
Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe.
Odsetki maksymalne
Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego.
Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.