Stany przedrakowe. Rak szyjki macicy.

Nadżerki:

- prawdziwa (Erosio vera)

- prosta (Erosio simplex)

- gruczołowa (Erosio glandularis)

- w stanie epidermizacji (Erosio in statu epidermisationis)

- wygojona (Erosio glandularis epidermisata)

Czynniki ryzyka rozwoju raka szyjki macicy:

1. przewlekłe zakażenie wirusem HPV typu 16 i 18 (rzadko 31,33,39)

2. wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego - im wcześniej następuje inicjacja seksualna (<16 r.ż.), tym większe ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy w młodym wieku

3. duża liczba partnerów seksualnych

4. duża liczba porodów

5. wieloletnie palenie papierosów

6. niski status socjo-ekonomiczny

7. zła higiena narządów płciowych partnerów

8. wiek (25-55lat) - rak szyjki macicy rzadko występuje przed 20 r.ż.

9. stwierdzona wcześniej patologia w badaniu cytologicznym

10. partnerzy podwyższonego ryzyka (niemonogamiczni, z infekcją HPV)

Do czynników sprzyjających należą:

-zakażenie HIV

-wieloletnie stosowanie antykoncepcji hormonalnej

-niewłaściwa dieta (brak wit. C)

-stany zapalne narządu płciowego przenoszone drogą płciową (np. chlamydia, rzęsistek, wirus opryszczki)

Diagnostyka:

-badanie ginekologiczne

-badanie cytologiczne - polega na makroskopowej ocenie pobranych z szyjki macicy komórek i określeniu zagrożenia przejściem ich w komórki nowotworowe (wymaz barwiony Papanicolaou)

-badanie kolposkopowe - polega na oglądaniu szyjki macicy w odpowiednim powiększeniu i określeniu charakteru zmian widocznych na szyjce

-badanie histopatologiczne - polega na pobraniu z podejrzanych zmian drobnego skrawka tkanki z tarczy szyjki macicy i kanału szyjki oraz zbadaniu go odpowiednimi metodami w wyspecjalizowanych pracowaniach histopatologicznych

CIN -Cervical intraepithelial neoplasia - wewnątrznabłonkowe nowotworzenie szyjkowe

CIN I - dysplasia gradus minoris - dysplazja dotyczy 1/3 wysokości nabłonka

CIN II - dysplasia gradus mediocris - dotyczy 2/3 wysokości nabłonka

CIN III - dysplasia gradus maioris et carcinoma planoepitheliale praeinvasinum (in situ) - dotyczy całego nabłonka

Klasyfikacja Bethesola:

w badaniach cytologicznych stany przedrakowe są podzielone tylko na dwie grupy

SIL - zmiana w nabłonku wielowarstwowym płaskim; zmiana śródnabłonkowa

LSIL - CIN I i zmiany wywołane HPV

HSIL - CIN II i III

Szczepionka przeciw HPV:

• szczepionka może być podana u kobiet, które nie rozpoczęły współżycia płciowego, lub u których wykluczy się zakażenie wirusem brodawczaka

• szczepionkę podaje się trzykrotnie , aby wytworzyć odpowiedni poziom przeciwciał. Po pierwoszorazowym podaniu konieczne podanie dawek po 2 i 6 miesiącach

• wskazana przy zapobieganiu:

rakowi szyjki macicy

zmianom przedrakowym szyjki macicy

zmianom przedrakowym sromu

brodawkom płciowym

Skutecznie chroni przed zakażeniem HPV 6,11,16,18 (Cervarix- przed HPV 16,18; szczepienie od 10 r.ż.)

Przeciwdziała powstawaniu:

-raka szyjki macicy - skuteczność 100%

-dysplazji szyjki macicy - skuteczność 95%

-brodawkom

Objawy raka szyjki macicy (wczesne):

-nieregularne krwawienia międzymiesiączkowe

-krwawienia pomenopauzalne

-krwawienia pourazowe (po stosunkach)

-cuchnące, ropne upławy

-bóle w dole brzucha,w okolicy lędźwiowej

-obrzęk kończyn

-objawy ze strony pęcherza moczowego (częste oddawanie moczu, parcie na mocz, zaleganie moczu w pęcherzu)

-objawy ze strony odbytnicy (zaparcia, parcie na stolec, trudności w oddawaniu stolca)

Drogi szerzenia się:

-na tarczy części pochwowej lub w jej kanale

-szerzy się na trzon macicy

-nacieka tkanki otaczające włączając pęcherz moczowy i odbytnicę

-30-70% postaci raka nieinwazyjnego przechodzi w inwazyjnego w ciągu 10-12lat

-poza miejscowym naciekaniem

Rozpoznanie:

-wywiad

-ogólne badanie kliniczne i ginekologiczne

-badania dodatkowe:

kolposkopia

wyłyżeczkowanie kanału szyjki macicy

histeroskopia - wziernikowanie macicy

cystoskopia - wziernikowanie pęcherza moczowego

proktoskopia - wziernikowanie odbytnicy

rentgen klatki piersiowej i kośćca

Rozpoznanie i zasady klasyfikacji klinicznego zaawansowania:

-pooperacyjne badanie histopatologiczne

-markery nowotworowe - SSC (antygen raka płaskonabłonkowego)

Klasyfikacja stopnia zaawansowania wg FIGO:

0

I

IA

IA1

IA2

IB

II

IIA

IIB

III

IIIA

IIIB

IV

IVA

IVB

Leczenie:

-konizacja (biopsja stożkowa) lub amputacja szyjki - 0 i I stopień

-histeroktomia z lub bez przydatków (u młodych - radioterapia) stopień IA1 i IIA2

-rozszerzone wycięcie macicy z przydatkami i obustronne usunięcie węzłów chłonnych miednicy mniejszej (operacja Meigsa-Wertheima)

-radioterapia z chemioterapią IB, IIA, IB2

-rak nieoperacyjny - radioterapia przezskórna miednicy w skojarzeniu z chemioterapią

-cytostatyki

58