Romantyczny światopogląd wyrażony w młodzieńczej twórczości A. Mickiewicza. Omów zagadnienie na podstawie ballady „Świtezianka” i innych utworów z dwóch pierwszych tomów poezji. Zwróć uwagę na sposób ujęcia problematyki.
Romantyzm jako nowa epoka hołdowała zasadom irracjonalizmu, nieregularności i odrzucaniu wszelkich norm tworzenia, odwołaniu się do uczucia, wiary oraz wyobraźni odbiorcy. Epoka ta była całkowitym zanegowaniem zasad klasycyzmu, bohater romantyczny postrzegał świat jako żywy, ciągle stający się organizm, który poznać można jedynie za pomocą wyobraźni i intuicji. Te nowe nurty możemy znaleźć w dziełach wybitnych pisarzy i poetów owego okresu. Jednym z nich był na pewno Adam Mickiewicz, polski prekursor
Pierwszym krokiem dla wprowadzenia romantyzmu w Polsce było wydanie tomiku „Ballady i romanse”. Mały one za zadanie nie tylko pokazać nową myśl, która niebawem miała wejść do klasyki literatury polskiej, ale jest to także wyraźne zajęcie przez poetę stanowiska w sporze romantyków z klasykami. W utworze „Świtezianka” rysuje nam się klarowna prawda ludowa: „niedotrzymanie przysięgi pociąga za sobą karę”. Opowiada on o dwojgu zakochanych w sobie ludzi, strzelcu i dziewczynie. Widują się oni codziennie wieczorem nad brzegiem jeziora Świteź. Strzelec wyznaje dziewczynie miłość i wierność i chce, aby z nim zamieszkała. Zapewnia o wierności. Dziewczyna jednak nie dowierzała mu. Postanowiła wystawić go na próbę. Pod postacią nimfy wodnej z jeziora Świteź kusi strzelca, który nie mógł się jej oprzeć i rzucił się w jezioro. Dopiero, gdy był na środku jeziora dostrzegł, że jest to jego ukochana. Ona przepowiada mu karę za złamanie obietnicy. Było nią zamienienie młodzieńca w modrzew, stojący nad brzegiem jeziora na 1000 lat. Utwór nawiązuje do postaci fantastycznych, z wierzeń ludowych: nimf. Przyroda odzwierciedla uczucia i nastrój bohaterów. Natura wstawia się za nieszczęśliwą dziewczyną, karząc młodzieńca, jest ona integralnym elementem fabularnym i dostosowuje się do przebiegu akcji.
Bohaterami ballad są zwykli ludzie wiejscy, ale też właśnie oni potrafią czuć i wierzyć, jak nikt inny. Mickiewicz każe tym ludziom wypowiadać najważniejsze prawdy o świecie i sam podpisuje się pod nimi. Uznaje więc zasady moralności i sprawiedliwości ludowej. Kultura ludowa była w pojęciu romantyków podstawowym czynnikiem narodowej odrębności, zacieranej nieustannie przez obcą, ogólnoeuropejską kulturę latyńską. Dotychczasowej kulturze ludowej, kulturze „marginesu”, „prowincji”, „powiatu” romantycy nadali rangę ogólnonarodową. Pragnęli utożsamiać się z ludowym rozumieniem świata i przyjąć ludowe sposoby jego poznawania: wiarę, „czucie”, zaklęcia itd. Romantycy polscy, żywiąc przekonanie, że największym poetą jest prosty naród, jako pierwsi w dziejach naszej kultury uczynili twórczość ludową modelem narodowej sztuki. Sami chcieli tworzyć tak jak lud tworzy, rozumieć i wartościować świat tak jak go wartościuje lud. Tak czynił m.in. Mickiewicz w „Romantyczności”, przeciwstawiając się oświeceniowej postawie starca:
„I ja to słyszę, i ja tak wierzę,
Płaczę, i mówię pacierze.”
Tekstom ludowym romantycy przypisywali wiele wartości. Wydawały się im najbardziej autentyczne, gdyż powstawały spontanicznie, nie miały określonego autora oraz poprzez to, że były przekazywane drogą ustną, kształtowała je jedynie świadomość ludowa. Narrator staje po stronie Karusi mówiąc, „Czucie i wiara silniej mówią do mnie niż mędrca szkiełko i oko”. Jest to przykład odrzucenia oświeceniowego racjonalizmu i zwrócenia się autora w stronę poznawania świata uczuciem, emocjami i wyobraźnią. Przypieczętowaniem tej tezy jest wezwanie kończące utwór: „Miej serce i patrzaj w serce!”.
Mickiewicz, jako jeden z pierwszych Polaków przeciwstawił się klasycyzmowi. Manifestując oświeceniowe wartości, postawił na irracjonalne poznanie świata, mistycyzm, ludowość - te podstawowe wyznaczniki romantyzmu możemy znaleźć we wszystkich jego dziełach. Utorowały one drogę nowej epoce w Polsce, były kanwą dla prac kolejnych pisarzy. Skupia się na wewnętrznych przeżyciach bohaterów i uważa, że uczucia są najważniejsze. Głosi sprawiedliwość „nie ma zbrodni bez kary”, wierzy w życie poza grobowe i możliwość kontaktowania się z istotami ponad ludzkimi, wprowadza elementy fantastyki i grozy. Posługuje się językiem prostym oraz powraca do podań średniowiecznych. Czyli ma takie poglądy jak inni romantyczni poeci.