Narządy analogiczne 

• nie mają wspólnego pochodzenia ewolucyjnego ani morfologicznego

• przybierają podobny kształt i wygląd

• spełniają u różnych gatunków te same funkcje.

Przykłady:

• wąs czepny grochu (przekształcony liść) i winobluszcz (przekształcona łodyga),

• korzenie organowców i ryzoidy plechowców,

• skrzydło owada i skrzydło ptaka,

• odnóża owada i kończyny kręgowców.

• pęcherzykowate oko głowonogów i oko kręgowców.

Analogia może dotyczyć nie tylko narządów, ale i całości organizmów. Takie zjawisko nazywa się konwergencją - ewolucją zbieżną, wynikającą z bytowania w podobnym środowisku, np. woda, pustynia, różnych, często odległych od siebie ewolucyjnie gatunków.

Przykładem konwergencji jest:

• opływowy, wrzecionowaty pokrój ciała foki, wieloryba i ryb,

• białe ubarwienie zwierząt polarnych tj. niedźwiedzia, rysia lub kuropatwy,

• budowa morfologiczna wilczomleczu i kaktusa.

Narządy homologiczne

• struktury są złożone z podobnych elementów na tym samym miejscu (np. płetwa wieloryba, kończyna górna człowieka i skrzydło nietoperza)

• świadczą o pokrewieństwie

• mogą się one od siebie bardzo różnić zewnętrznie

• struktura kostna i mięśniowa jest taka sama.

Przykłady:

• kończyna przednia kreta i nietoperza

• szyja myszy i żyrafy

• ciernie kaktusa i wąsy czepne grochu

• odnóża owadów (np. pływne, skoczne, grzebne)

• serce gada i serce ptaka