Makroekonomia wykład 2 dr K. Nagel

Temat: Rachunek dochodu narodowego.

1. W jakim celu mierzymy całkowitą wielkość produkcji w gospodarce ?

- aby ocenić wzrost gospodarczy;
- aby ocenić poziom życia ludzi w różnych krajach;
- aby określić skutki oddziaływania polityki makroekonomicznej rządu;
- aby opracować zasady polityki gospodarczej w przyszłości;
- aby planować wielkość produkcji i inwestycji w poszczególnych przedsiębiorstwach;
- aby planować wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych;

Podstawowym sposobem zbierania danych ekonomicznych o poziomie produkcji jest metoda opracowana przez ONZ zwana Metodą Rachunków Społecznych (SNA).
W krajach UE opracowany przez Eurostat i obligatoryjny dla wszystkich członków jest Europejski System Rachunków Narodowych (ESNA).
W gospodarce centralnie planowanej wykorzystywana metoda to System Produkcji Materialnej.

2. Miary poziomu działalności gospodarczej.

Agregaty mierzące ogólny poziom produkcji:
- produkcja globalna
- PKB
- PNB
- dochód narodowy

Agregaty mierzące siłę nabywczą konsumentów:
- dochody osobiste
- dochody rozporządzalne

3. Produkcja globalna - wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych w gospodarce danego kraju w ciągu określonego czasu np.: roku.

4. Produkt Krajowy Brutto - PKB (ang. Gross Domestic Product - GPD).

PKB - wartość produkcji finalnej wytworzonej w ciągu roku przez czynniki produkcji zlokalizowane na terenie danego kraju, bez względu na to, kto jest ich właścicielem.

Metody liczenia PKB:
a.) PKB jako suma wydatków na dobra finalne
b.) PKB jako suma dochodów czynników produkcji
c.) PKB jako suma wartości dodanej

Wszystkie trzy metody dają identyczny wynik.

1. PKB jako suma wydatków na dobra finalne(metoda wydatkowa).

PKB nie uwzględnia wartości wytworzonych dóbr pośrednich (dobra wytworzone w gospodarce w danym okresie czasu, a następnie dalej przetwarzane).

Dobra finalne - dobra nabyte przez ostatecznego użytkownika, które nie są już dalej przetwarzane.
Są to:
- dobra konsumpcyjne
- dobra kapitałowe (inwestycyjne)
inwestycje w kapitał trwały np.: zakup maszyn
inwestycje w kapitał obrotowy np.: przyrost zapasów surowców
- dobra wytworzone w kraju i wyeksportowane za granice

PKB - metoda wydatkowa:

PKB = C + I + G + N_x

C - wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych
I - wydatki inwestycyjne przedsiębiorstwa
G - wydatki państwa na dobra i usługi finalne
N_x- eksport netto (eksport - import)

W celu uniknięcia sztucznego zawyżania wartości wytworzonej produkcji, ekonomiści rozróżniają PKB w cenach rynkowych oraz w cenach czynników produkcji.

PKB = C + I + G + N_x w cenach rynkowych
PKB = C + I + G + N_x - T_e w cenach czynników produkcji (T_e - podatki pośrednie)

2. PKB jako suma dochodów czynników produkcji (metoda dochodowa).

Składniki:
+ wynagrodzenie za pracę
+ zysk (dochody z pracy na własny rachunek)
+ oprocentowanie kapitału
+ renty gruntowe, czynsze dzierżawcze
+ amortyzacja
= PKB w cenach czynników produkcji
+ podatki pośrednie
PKB w cenach rynkowych

3. PKB jako suma wartości dodanej.

Wartość dodana - przyrost wartości danego dobra w wyniku określonego procesu produkcji.
Wartość dodaną oblicza się przez odjęcie od wartości dóbr wyprodukowanych w danym przedsiębiorstwie sumy kosztów rzeczowych nakładów i czynników wytwórczych zużytych do produkcji tych dóbr, czyli wartości przeniesionej.

5. Produkt Narodowy Brutto - PNB (ang. Gross National Product GNP).

PNB - miernik całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca (kraju) świadczenia usług przez czynniki produkcji.

PNB = PKB +/- dochody netto z własności za granicą

Dochody netto z własności za granicą
=
dochody obywateli danego kraju uzyskane poza jego granicami
-
dochody obcokrajowców uzyskane na terenie naszego kraju

6. Dochód Narodowy.

Dochód Narodowy jest to Produkt Narodowy Netto (PNN).

Dochód Narodowy - ilość pieniędzy jaką przeznacza gospodarka na wydatki na dobra i usługi po odłożeniu odpowiedniej ilości na sfinansowanie amortyzacji i utrzymanie istniejącego zasobu kapitału na dotychczasowym poziomie.

PNB (w cenach rynkowych)
- amortyzacja
PNN (w cenach rynkowych)
- podatki pośrednie (T_e)
PNN ( w cenach czynników produkcji)

7. Wady PKB, PNB, DN jako mierników działalności gospodarczej i poziomu życia.

PKB nie jest miernikiem doskonałym. Ekonomiście krytykują PKB, za to, że:
- nie uwzględnia wartości dochodów powstających w szarej strefie gospodarki
- nie uwzględnia działalności o charakterze nierynkowym
- obejmuje wartości produkcji antydóbr i negatywnych efektów wewnętrznych
- nie pokazuje zmian w ilości czasu wolnego
- nie pokazuje zmian struktury produkcji i jakości wytwarzanych dóbr

8. Alternatywne mierniki określające poziom życia ludności.

1. wskaźnik rozwoju społecznego - HDI - wprowadzony przez Komisję Rozwoju przy ONZ
   w 1990

Szereguje kraje według kombinacji trzech wskaźników:
- realnego PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca (per capita)
- wskaźnika długowieczności: pokazuje stan zdrowia mieszkańców (średnia długość życia)
- wskaźnik wykształcenia: kraje rozwinięte - odsetek osób rozpoczynających szkołę średnią i
studia wyższe
kraje słabo-rozwinięte - odsetek umiejących czytać

Wartości: minimalna 0 Kraje wysoko-rozwinięte: 1-0,81
maksymalna 1 Kraje średnio-rozwinięte: 0,80 - 0,51
Kraje słabo-rozwinięte: 0,50 - 0

HDI RANK (2005): 1. Islandia - 0,968
2. Norwegia - 0,968
3. Australia - 0,962
…………………………………..
37. Polska - 0,870

2. wskaźnik dobrobytu ekonomicznego netto - DEN
   - wprowadzony w 1972 roku przez W. Nordhausa i J. Tobina; współczesna wersja autorstwa - P. Samuelson'a

DEN koryguje PKB o wartość:
+ produkcja dóbr i usług o charakterze nierynkowym
+ czasu wolnego
- plag, antydobra, efekty zewnętrzne

---