Hałas - energia fizyczna oddziałująca na ludzi poprzez drgania ośrodka sprężystego
- dokuczliwe, nieprzyjemne drgania powietrza oddziałujące na psychikę oraz bezpośrednio fizycznie
natężenie dźwięku - ilość energii przepływającej w jednostce czasu przez 1m^2 powierzchni (W/m^2)
częstotliwość drgań - liczba drgań mechanicznych w jednostce czasu (Hz)
drgania akustyczne - ruch cząsteczek środowiska sprężystego np. powietrza względem położenia równowagi
Źródla hałasu:
- komunikacja, zaplecze komunikacyjne
- przemysł
- środowisko pracy
Natężenie hałasu:
<30 dB - obojętne dla org.
30-60 dB - utrudnia skupienie uwagi, sen, wypoczynek
60-85 dB - reakcje wegetatywne (pozasłuchowe - zmiana ciśnienia, rytmu oddychania, zaburzenia gospodarki płynowej, wzmożona aktywność kory nadnerczy, choroby wrzodowej, zmiana perystaltyki jelit)
>85 dB - oddziaływanie mechaniczne, groźba uszkodzenia słuchu
120 dB - mechaniczne uszkodzenie słuchu
150 dB - niebezpieczeństwo dla życia
profilaktyka hałasu:
- komunikacja:
- polepszyc stan dróg, egzekwowanie norm technicznych
- odpowiednia lokalizacja dróg
- ekrany
- ograniczenie/wstrzymanie ruchu
- w przemyśle
- wprowadzenie maszyn i urządzeń mniej hałaśliwych
- izolowanie/tłumienie źródeł dźwięku
- osobiste środki ochrony słuchu
- zatykacz przewodu słuchowego 10-28 dB
infradźwięki <16Hz
źródła:
- naturalne (wulkany, wodospady wiatry)
- sztuczne (sliniki wysokoprężne, wentylatory wysokoobrotowe, młoty kuźnicze)
do 120 dB - nieszkodile
120-140 dB - zakłócenie procesów fizjologicznych np. rytmu serca, obniżenie RR, osłabienie, strach
140-160 dB - rezonans narządów wewn
>160 db - śmierć
ultradźwięki>16 kHz
myjki, urządzenia medyczne, wysokoobrotowe urządzenia, zgrzewarki, narzędzia pneumatyczne
Skutki zdrowotne:
- ubytki słuchu
- zawroty głowy, zmęczenie
- wpływ na ukł. krążenia, nerwowy, przemianę materii
- 160-180 dB -> śmierć
Wibracje - efekt działania drgań mechanicznych polegający na ruchu oscylacyjnym cząstki lub ciała względem punktu odniesienia - z higienicznego punktu widzenia oznacza przenoszoną na organizm energię tego ruchu.
- drgania ogólne - drga cały organizm
- drgania miejscowe - oddziaływające na kończyny górne
zespoły wibracyjne (niedokrwienie, zaburzenia czucia, układ ruchowy, przewód pokarmowy, odwapnienie kośćca):
- ogólny
- miejscowy
prewencja: lekarska (badania wstępne, okresowe), organizacyjno-techniczna (unikanie urządzeń), zapewnianie komfortu termicznego
Pole elektromagnetyczne
- naturalne (kuli ziemskiej, słońca)
- sztuczne (urządzenia zasilane prądem elektrycznym)
Widmo promieniowania:
-niejonizujące (o niższej energii):
- radiowe, mikrofalowe, laserowe, podczerwone, nadfioletowe (oprócz UVC)
- jonizujące
Działania pola elektromagnetycznego:
- termiczne
- zmętnienie rogówki i soczewki (mikrofale od kilku mm do 1cm)
- zmiana przepuszczalności błon komórkowych
- zmniejszenie RR, zwolnienie akcji serca, potliwość
- u kobiet skrócenie cyklu z wydłużeniem okresu krwawienia
- powstawanie stanów nerwicowych - zaburzenie pobudzenia i hamowania w OUN
- przypuszcza się, że pola wolnozmienne (50-60 Hz) występujące w pobliżu transformatorów dużej mocy i linii przesyłowych wysokiego napięcia mogą zwiększać ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych
Profilaktyka:
- strefy ochronne
- ekranowanie urządzeń
- ubrania ochronne
- okulary ochronne
- coroczne badania okresowe
Źródła pola elektromagnetycznego:
- linie napowietrzne niskiej częstotliwości
- pod liniami wysokiego napięcia
- działanie odległe możliwe działanie kancerogenne
Promieniowanie radiowe - długość fali 1m do 10km
Promieniowanie mikrofalowe - długość fali 1mm do 1m
Źródła PR i mikrofal:
- urządzenia radarowe
- telekomunikacja
- sieć radiowa i telewizyjna
- urządzenia przemysłowe i domowe
- lampy elektronowe
Zastosowanie w radiolokacji, telekomunikacji, urządzeniach grzewczych (kuchenki mikrofalowe)
Promieniowanie podczerwone od 760 nm do 1mm
IR-A - przenika ciało na kilkanaście CM, daje uczucie ciepła (słoneczne)
IR-B - przenika skórę na odległość 1-2cm
IR-C - zatrzymuje się na powierzchni skóry, powoduje poparzenia
profilaktyka: ekrany, stroje ochronne, natryski powietrzne (przyspieszenie obiegu powietrza)
promieniowanie laserowe - od widzialnego do poczerwieni, nadfioletu
zastosowanie: wycinanie tkanek w medycynie, terapia stanów gruźlicowych, chirurgia plastyczna
przemysł: obróbka materiałów, cięcie, telekomunikacja
Działanie na organizm:
- uszkodzenie struktur gałki ocznej - zmętnienie, oparzenie, zaburzenie zdolności rozpoznawania kolorów, najczęściej niebieskiego, brak ostrości
- oparzenia
profilaktyka:
- unikanie ekspozycji
- ochrona
- kontrola wzroku
- badania okresowe
- zabezpieczanie urządzeń
Promieniowanie ultrafioletowe:
- słońce, lampy kwarcowe, palniki acetylenowe, plazmowe
zastosowania: niszczenie bakterii, stymulacja syntezy witaminy D