Okoliczności uchylające odpowiedzialność karną
|
||
Okoliczności uchylające bezprawność (kontratypy) |
Znikomość lub brak społecznej szkodliwości art. 1 § 2 kk |
Okoliczności uchylające winę
|
• obrona konieczna art. 25 § 1 k.k. • stan wyższej konieczności art. 26 § 1 k.k. • uzasadnione ryzyko art. 27 § 1 k.k. • uzasadniona krytyka art. 213 k.k. • ostateczna potrzeba wojskowa art. 319 § 1 k.k. • uprawnienia i obowiązki • zgoda pokrzywdzonego (dysponenta dobrem) • zabiegi lecznicze • dozwolona aborcja
|
|
• Błąd
popełnia umyślnie czynu zabronionego, kto pozostaje w błędzie co do okoliczności stanowiącej jego znamię” np. myśliwy na polowaniu z bronią palną - słyszy coś w krzakach i strzela, okazuje się, że to nie dzik tylko inny myśliwy - zabił go - nie wiedział, że to nie dzik - nie wiedział, że strzela do człowieka np. facet chciał zabić Kowalskiego, czekał na niego, gdy ujrzał człowieka zabił go - okazało się że to Nowak a nie Kowalski - nie działa pod wpływem błędu - ważne jest że chciał zabić - nie jest ważne że to była inna osoba
„nie popełnia przestępstwa kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność albo winę; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary”. np. jest akcja a on myślał że to zamach - myślał, że działa w obronie koniecznej - ktoś działa w przekonaniu, że działa w zakresie kontratypu.
przestępstwa kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego bezprawności; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary”. stosuje się zas. ignorancja jurist - nieznajomość przepisów szkodzi, ale z uwagi, iż przepisy tak często się zmieniają - jest tu odejście od tej zasady • niepoczytalność art. 31 § 1 k.k. „nie popełnia przestępstwa, kto z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego (niski stopień inteligencji) lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem” medycyna sądowa rozróżnia : - choroby organiczne (dot. organizmu np. choroba starcza, cukrzyca) - nieorganiczne - psychozy np. osoba chora psychicznie dopuściła się przestępstwa dlatego bada się czy jest poczytalny, czy mógł rozpoznać znaczenie czynu. Jeżeli charakter czynu jest nieadekwatny do okoliczności - prokurator kieruje na badania - 2 opinie sporządzone przez 2 biegłych niezależnych lekarzy (dot. głównie brutalnych przestępstw - gwałty, rozboje, zabójstwa) Kazus: Chłopak popełnił zabójstwo - posiekał nożem dziewczynę, która nie była nim zainteresowana. Umieszczono go na obserwacji szpitalnej - był tam długo - brak jednoznacznej opinii lekarzy, skłaniali się jednak, że chłopak może odpowiadać przed sądem. Gdyby orzeczono, że jest niepoczytalny - nie odpowiada karnie. Stosuje się wtedy tzw. detencje - umieszczenie w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym na 6 tygodni z możliwością przedłużenia, żeby nie zagrażał społeczeństwu i porządkowi społecznemu - o takim umieszczeniu decyduje Sąd Okręgowy. • poczytalność ograniczona art. 31 § 2 „jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary” - odpowiada karnie może być tylko nadzwyczajne złagodzenie kary np. silne wzburzenie, afekt. § 3 - „nie stosuje się § 1 i 2 gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał lub mógł przewidzieć” odpowiada karnie, nie jest to okoliczność łagodząca tylko wręcz bardziej obostrzająca. Np. jako łagodząca - przed wykładem wykładowca wypił sok i nie wiedział, że ktoś dosypał mu narkotyku - zaczyna opowiadać głupstwa Np. jako obostrzająca - świadomie przed jazdą wypiłam kieliszek i spowodowałam wypadek • stan wyższej konieczności art. 26 § 2 k.k. „nie popełnia przestępstwa także ten, kto ratując dobro chronione prawem w warunkach określonych w § 1, poświęca dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego” np. katastrofa morska -zapełniona tratwa dlatego nie ratują kolejnych osób bo by zatonęła - wtedy nie muszą ich ratować bo dobra te są równoważne - nie przypisuje się winy. Nie dot. to pewnych grup zawodów które mają wpisane w swój zawód ryzyko zawodowe np. strażacy, lekarze (nie pójdzie do chorego bo jest chory na aids.) • działanie w warunkach rozkazu - art. 318 dot. żołnierzy tzw. ślepe wykonywanie rozkazu „nie popełnia przestępstwa żołnierz, który dopuszcza się czynu zabronionego będącego wykonaniem rozkazu, chyba że wykonując rozkaz umyślnie popełnia przestępstwo” np. wg konwencji nie można zabijać jeńców - żołnierz dostaje rozkaz ich zabicia - powinien odmówić u nas hołduje zas. umiarkowanej podległości |