Czynniki ekologiczne
abiotyczne:

Czynniki klimatyczne:

• Promieniowanie

• Temperatura

• Woda oraz wilgotność

• Odczyn środowiska(pH)

• Ciśnienie

• Wiatr

• Gazy atmosferyczne

• Ogień

• Czynniki edaficzne(glebowe)

Czynniki abiotyczne mają wpływ na rozmieszczenie organizmów zarówno w skali globu (biomy), jak i w poszczególnych biocenozach. Człowiek, zanieczyszczając środowisko naturalne (powietrze, glebę, wodę), zmienia czynniki abiotyczne na danym obszarze, przez co wpływa na skład jego flory i fauny. 

Promieniowanie słoneczne jest podstawowym źródłem energii na Ziemi , w tym również procesów życiowych organizmów występujących w biosferze. Wpływ światła na organizmy jest zróżnicowany i zależy od jego natężenia , jakości i czasu naświetlania.

• Dla roślin światło jest niezbędne do życia , ze względu na jego podstawową rolę w procesie fotosyntezy.

• Dla roślin i zwierząt żyjących w wodzie na różnych głębokościach , światło stanowi istotny czynnik ograniczający. W wodzie natężenie promieniowania ulega zmianie co jest związane z jego silnym pochłanianiem. Tylko część promieni słonecznych padających na powierzchnię wody przenika w głąb.

• Dla zwierząt światło jest ważnym czynnikiem fizycznym. Długość dnia a więc czasu naświetlania oraz intensywność światła , jest czynnikiem regulującym czynności życiowe organizmu takie jak np. : aktywność rozrodcza , wzrost , tempo przemiany materii , wędrówki , orientacje w otoczeniu i.t.p.

Wyróżniamy 3 rodzaje promieniowania:

• Promieniowanie ultrafioletowe(UV)

• Promieniowanie widzialne - czyli światło którego barwy jest w stanie zarejestrować ludzkie oko

• Promieniowanie podczerwone-to promieniowanie odczuwamy w postaci ciepła.

Wpływ promieniowania ultrafioletowego na organizm:

  przyczynia się do zmian nowotworowych, nie tylko skóry, ale także innych organów.

v     wytwarzanie melatoniny - proces opalania

v     może być jednym z powodów zaćmy-choroby oczu.

v     przyczynia się do pojawiania się reakcji fotouczulających.

v     jest główną przyczyną fotostarzenia się skóry.

v     poprawia nastrój, pomaga zwalczyć zimową depresję,

polepsza działanie układu krążenia, przyczynia się do wzrostu ilości erytrocytów

•     efektem działania promieniowania UVB na skórę jest umożliwienie syntezy witaminy D3, która jest potrzebna z kolei do przyswajania wapnia i fosforu

•     wzrost odporności skóry i jej zdolności do przyjmowania kolejnych dawek UV

•      przyspiesza przemianę materii

•      promieniowanie UV stosuje się do leczenia zmian skórnych typu : czyraki, łuszczyca, trądzik

Wpływ promieniowania widzialnego na organizm:

• Światło poprawia humor, ale tylko poprzez bodźce wzrokowe

• Światło decyduje o aktywności organizmów

• Zwiększa zawartość hemoglobiny w organizmie

• Potęguje potrzebę ruchu, podwyższa wydolność organizmu

FOTOPERIOD

Mówiąc o promieniowaniu widzialnym nie możemy zapomnieć o FOTOPERIODZIE.

Jest to wpływ promieniowania z zakresu widzialnego na aktywność organizmów .

1. wpływ na rośliny

•      przyspiesza fotosyntezę, wpływa na wzrost i rozwój 

2. wpływ na zwierzęta

• długość dnia wpływa na aktywność dobową

Promieniowanie podczerwone

Wpływ biologiczny promieniowania podczerwonego polega na działaniu ciepła, które powoduje między innymi:

• Poprawia ukrwienie skóry i zwiększenie wydzielania potu;

• Rozszerzenie naczyń włosowatych

• Reakcje ze strony naczyń głębiej położonych

• Pobudzenie procesów metabolicznych

• Zmniejszenie napięcia mięśni

TEMPERATURA

Temperatura jest niezmiernie ważnym czynnikiem działającym ograniczająco na organizmy występujące na Ziemi. Przejawy życia są możliwe w bardzo szerokim zakresie temperatur od ok. - 200 C do ok. + 150 C.
Większość organizmów na świecie występuje i przejawia aktywność życiową w strefach geograficznych gdzie średnia temperatura mieści się w przedziale od 0 C do + 30 C.

Pod względem temperatury organizmy dzielimy na :

• Eurytermiczne - o szerokiej tolerancji (tygrys, człowiek)

• Stenotermiczne - o wąskiej tolerancji (pasożyty skórne- które przystosowują się do temperatury swojego gospodarza)

Pod względem temperatury ciała(źródło temp.) organizmy dzielimy na:

• Stałocieplne (endotermiczne)

• Zmiennocieplne (egzotermiczne)

Mówiąc o temperaturze nie możemy zapomnieć o takich pojęciach jak:

TEMPERATURA ZERA ROZWOJOWEGO - temperatura poniżej której organizm nie jest w stanie się rozwijać.

TEMPERATURA EFEKTYWNA - temp. w której występuje rozwój organizmu, jest to różnica pomiędzy średnią dobową temperatura otoczenia a temperaturą zera rozwojowego

Woda

• jest niezbędnym składnikiem każdego żywego organizmu ale zawartość jej jest zróżnicowana w zależności od wieku oraz etapu rozwojowego organizmu i wynosi przeciętnie od 70 do 80 %.

• Woda jest czynnikiem ograniczającym głównie w środowiskach lądowych a w szczególności w środowiskach suchych , natomiast w środowisku wodnym tylko tam gdzie jej ilość ulega dużym wahaniom.

• W siedliskach suchych ubogich w wodę organizmy wykształciły różne rodzaje przystosowań polegające głównie na gromadzeniu wody lub na ograniczeniu jej wydalania.

• Niekiedy woda mimo dostatku w środowisku jest niedostępna dla organizmu .Przykład stanowią siedliska zawierające wodę o większej zawartości soli niż płyny wewnątrz organizmu.

Podział organizmów ze względu na zapotrzebowanie wody w środowisku życia:

• HYDROFILE - org. Wodnolubne np. gąbka rogatek,

• HIGROFILE - org. środowisk wilgotnych (np. zawilec gajowy).

• MEZOFILE - org. o średnim zapotrzebowaniu na wodę Przedstawicielami mezofitów są drzewa liściaste, większość roślin łąkowych.

• KSEROFILE - org. Sucholubne

Kserofile możemy podzielić na:

• Sklerofity - suchorośla takie jak trawa wydmuchrzyca piaskowa.

• Sukulenty - rośliny magazynujące w swoich tkankach wodę: kaktusy, rośliny gruboszowate.

---