JUSTYNA:
Technologia - 1) informacja techniczna zawarta w patentach lub dokumentacji technicznej, która odnosi się do konkretnego produktu lub procesu produkcyjnego; 2) system produkcyjny łącznie ze sposobem organizacji produkcji
Def. F. Stewarta: „Technologia obejmuje umiejętności, wiedzę, sposób wytwarzania i wykorzystania przydatnych procesów”.
Technologia jako czynnik produkcji:
technologie produkcyjne - nowe produkty i procesy produkcyjne
organizacja działalności produkcyjnej
wiedza tkwiąca w ludziach - źródło usprawnień na polu badań, marketingu, zarządzania itp.
aktywa nieuchwytne, czyli niematerialne - licencje, patenty
* * *
Transfer technologii to 1) przekazanie informacji umożliwiających prowadzenie z sukcesem działalności przemysłowej, handlowej i usługowej 2) proces przystosowywania wyników badań naukowych, patentów lub oryginalnych pomysłów do ich praktycznego zastosowania w produkcji.
Technologia przedostaje się przez granice poprzez: handel, zagraniczne inwestycje bezpośrednie, przepływ osób.
Transakcja dot. technologii może być:
a) prosta - krótkoterminowy wpływ transferu, dot.małej liczby czynników ekonom. i powiązań między nimi, np. zakup prostego urządzenia, które nie daje efektów unikalnej produkcji
b) kompleksowa - inaczej pakiet technologiczny, ma charakter złożony, wymaga trwalszych i głębszych relacji między kupującym a sprzedającym
Teorie wyjaśniające korzyści z transferu technologii:
1) teorie handlu m/n
- teoria luki technologicznej - nacisk położony jest na możliwości rozwoju korzystnego handlu dzięki międzynarodowym różnicom w poziomie wiedzy technicznej w tempie postępu technicznego
- teoria cyklu życia produktu
2) teorie inwestycji bezpośrednich
- teria internalizacji (patrz niżej)
- teoria dywesyfikacji portfela inwestycyjnego - podobnie jak w przypadku inwestycji portfelowych, także w przypadku BIZ można dywersyfikować portfel aktywów. Wynika to z:
zmiany koniunktury na poszczególnych rynkach, różnych faz cyklu życia poszczególnych produktów, różnic kursowych, względów politycznych.
- teria zawłaszczalności - autorem tej hipotezy jest S.P. Magee (1980), który twierdził, że istotnym problemem dla przedsiębiorstw innowacyjnych jest skuteczne przeciwdziałanie utracie innowacji na rzecz konkurencyjnych firm. Z punktu widzenia interesów przedsiębiorstwa - innowatora bardziej jest opłacalna internalizacja wiedzy technicznej niż jej wykorzystywanie poprzez rynek, grożące utratą przewagi technologicznej. Sposoby ochrony nowatorskiej wiedzy technicznej ewoluują. S. P. Magee twierdzi, że zawsze zawłaszczalność innowacji jest tym wyższa, im większe zyski może czerpać firma innowacyjna.
- teoria lokalizacji - czynniki decydujące o BIZ: rynkowe (rozmiary rynku, konkurencja), polityczne i instytucjonalne (klimat inwestycyjny), kosztowe (dostęp i ceny czynników produkcji), bariery handlowe.
DOMINIKA
Etapy transferu technologii:
1) przemieszczanie technologii między firmami z 2-óch różnych krajów
2) transfer technologii między firmami kraju przyjmującego
lub
1) przemieszczenie technologii przez inwestora do nowego kraju
2) wdrażanie nowego sposbu wytwarzania, zjednoczenie nowych metod z już istniejącymi
3) przeniesienie się nowej technologii do innych firm państwa przyjmującego
Efekty:
a) bezpośredni - przyswojenie i wykorzystanie ekonomiczne nowych technologii przez firmy zagraniczne
b) pośredni - wpływ inwestycji na wzrost gospodarczy kraju goszczącego, któremu towarzyszy uzależnienie się w dużym stopniu od importu wielu komponentów i podzespołów
Formy transferu technologii:
- nowe produkty
- maszyny i sprzęt inwestycyjny
- patenty i licencje
- zatrudnienie specjalistów z innych krajów
- nieformalna wymiana informacji i wiedzy (kongresy naukowe, konferencje, targi)
- wspólne badania lub porozumienia badawczo-rozwojowe
- rozpowszechnianie informacji
Technologią obraca się na zasadach komercyjnych. Mogą ją też przekazywać nieodpłatnie podmioty publiczne w ramach pomocy dla krajów rozwijających się.
Powody umiędzynaradawiania B+R (Badania i Rozwój) przez przedsiębiorstwa:
wykorzystanie m/n wiedzy technicznej
niższe koszty zatrudnienia badaczy za granicą
pojawienie się wysoko kwalifikowanych pracowników w krajach rozwijających się
preferencje w postaci ułatwień inwestycyjnych w krajach przyjmujących ZIB (zagr. inwestycje bezpośrednie)
lepsze dostosowanie produktu do potrzeb klientów
uzyskanie dostępu do miejscowych innowacji
przyspieszenie wprowadzania i rozwoju nowych produktów oraz procesów produkcyjnych
Sposoby transferu technologii:
a) internalizacja - odpłatne lub nieodpłatne przekazanie technologii z zakładu w jednym kraju do zakładu w drugim kraju, przy czym przedsiębiorstwo zachowuje własność i kontroluje wykorzystanie technologii; technologie przekazywane w formie dóbr (maszyn, urządzeń), aktywów nieuchwytnych (licencje, patenty, znaki towarowe, marka), zatrudniania zagranicznych specjalistów.
b) eksternalizacja - dokonuje się z udziałem podmiotów niezależnych od przedsiębiorstwa m/n, może obejmować utworzenie joint venture z mniejszościowym udziałem, franchising, sprzedaż maszyn oraz urządzeń, licencji i in. (stosowana zazwyczaj przy mało skomplikowanych i wolno zmieniających się technologiach)
* joint venture - przedsiębiorstwo z udziałem kapitału zagranicznego, rodzaj przedsięwzięcia, w którym część kapitału zakładowego (założycielskiego) wniósł wspólnik pochodzący z innego państwa. Przykładem przedsiębiorstw joint venture na rynku światowym mogą być Sony Ericsson lub Fujitsu Siemens Computers.
* franchising - system sprzedaży towarów, usług lub technologii, który jest oparty na ścisłej i ciągłej współpracy pomiędzy prawnie i finansowo odrębnymi i niezależnymi przedsiębiorstwami - franczyzodawcą (FD) i jego indywidualnymi franczyzobiorcami. FD nadaje swoim poszczególnym FB prawo oraz nakłada na nich obowiązek prowadzenia działalności zgodnie z jego koncepcją. W ramach umowy sporządzonej na piśmie oraz w zamian za bezpośrednie lub pośrednie świadczenia finansowe uprawnienie to upoważnia indywidualnego FB do korzystania z nazwy handlowej FD, jego znaku towarowego lub usługowego, metod prowadzenia działalności gospodarczej, wiedzy technicznej, systemów postępowania i innych praw własności intelektualnej lub przemysłowej, a także do korzystania ze stałej pomocy handlowej i technicznej FD.
JOANNA
KANAŁY m/n transferu technologii:
1) Obrót maszynami i urządzeniami - używany gdy odbiorcy mają dość niski poziom rozwoju technicznego, adaptacja wiedzy i sposbu wytwarzania następuje relatywnie szybko, efekty gosp. są krótkotrwałe, koszty bezpośrednie wysokie, koszty pośrednie niskie. Skuteczność kanału może wzrastać poprzez stosowanie innych kanałów oraz poprzez zwiększanie nakładów na badania i rozwój.
2) Publikacje - naukowe i pozanaukowe, wiedza ta spełnia funkcję informacyjną, stosunkowo niskie koszty, adaptacja może wymagać zaangażowania znacznych środków, wykorzystanie wiedzy zdobytej poprzez publikacje jest stosowane przez kraje wysoko rozwinięte, gdy luka technologiczna między państwami nie jest zbyt duża
3) M/n ruch ludności - daje możliwość bezpośredniego zapoznania się na miejscu z nową technologią, duża skuteczność kanału, gdyż dotyczy przemieszczania się wysoko wykwalifikowanych kadr; kształcenie studentów za granicą, szkolenie pracowników za granicą lub przez zagranicznych specjalistów w kraju.
4) Licencje - zezwolenie udzielane przez właściciela pomysłu na korzystanie z określonego rozwiązania technicznego; przedmiotami licencjonowania są patenty, wzory użytkowe, znaki towarowe, know-how; kanał odpłatny, wymaga posiadania odpowiedniego zaplecza badawczo-rozwojowego, umożliwia szybkie zaspokojenie potrzeby w kraju importera, nie zrównuje jednak jego pozycji z pozycją dawcy licencji. Koszty bezpośrednie są niskie, ale pośrednie mogą być znaczne, zwłaszcza gdy dotyczą importu maszyn, urządzeń itp. Obrót licencjami dotyczy przede wszystkim krajów wysoko rozwiniętych.
5) Sprzedaż patentów
6) Konsulting -usługa doradczo-inżynieryjna obejmująca doradztwo naukowo-techniczne, organizacyjne, ekonomiczne, projektowanie przemysłowe, wykonawstwo obiektów przemysłowych. Koszty bezpośrednie nie są zbyt wysokie, natomiast pośrednie są bardzo niskie. Kanałem tym przemieszcza się wiedza know-how.
7) Kooperacja badawczo-rozwojowa - współdziałanie w zakresie badań i rozwoju podmiotów działających w różnych krajach; funkcjonuje zarówno na poziomie państwowym jak i na poziomie przedsiębiorstw; kanałem tym przemieszcza się najnowsza wiedza technologiczna będąca jeszcze na etapie badań; może odbywać się poprzez import towarów, konferencje i spotkania m/n, kształcenie kadr, kontakty z zagranicznymi specjalistami, kooperacje transnarodową (wykorzystanie własnej technologii w filiach zagranicznych).
8) Bezpośrednie inwestycje zagraniczne - korzystają z tego transferu głównie korporacje transnarodowe, które unikają sprzedaży technologii firmom obcym, nie związanym z korporacją, chyba że są to technologie stare; najnowszych technologii z reguły nie sprzedaje się na rynku. Technologie przemieszczają się w obrębie korporacji. Wykorzystanie ZIB jest tańsze i szybsze niż innych kanałów, jest jednak o tyle niekorzystne dla przyjmującego, że wymaga przyjęcia całego pakietu technologicznego (usługi finansowe, prawne, serwis) i ogranicza wybór typu technologii i stopnia jej zaawansowania.
9) Międzynarodowe konferencje, sympozja, międzynarodowe targi i wystawy przemysłowe itp.