Tornado
Tornado jest gwałtownie wirującą kolumną powietrza, będąca jednocześnie w kontakcie z podstawą cumulonimbusa (rzadziej cumulusa) i powierzchnią ziemi. Tornada osiągają różne wielkości, jednak zwykle przyjmują postać widzialnego leja kondensacyjnego, węższym końcem dotykającego ziemi. Dolna część leja jest często otoczona chmurą odłamków i pyłu. Tornada zaobserwowano na każdym kontynencie oprócz Antarktydy, jednak najwięcej tornad rocznie notuje się w Stanach Zjednoczonych. Tornado powstaję gdy masy powietrza łączą się w chmurach burzowych.
Siła tornada
Do określania siły tornada (na podstawie zniszczeń jakie powoduje, a nie jego fizycznych właściwości) służy skala Fujity posługująca się symbolami od F0 do F5.
F0 - wiatr o prędkości poniżej 115 km/h
F1 - wiatr o prędkości od 115 do 180 km/h (może zniszczyć drewniane budynki gospodarcze i elementy dachów, przewracać lekkie pojazdy o dużej powierzchni, np. przyczepy campingowe, naczepy, spychać jadące samochody)
F2 - wiatr o prędkości od 181 do 250 km/h (może zrywać dachy, wykolejać pociągi)
F3 - wiatr o prędkości od 251 do 330 km/h (może wyrywać drzewa i kompletnie niszczyć nawet duże budynki)
F4 - wiatr o prędkości od 331 do 415 km/h (może porywać duże i ciężkie pojazdy)
F5 - wiatr o prędkości od 416 do 510 km/h (może unosić bardzo ciężkie obiekty i przenosić je nawet o kilkaset metrów, zrównuje z ziemią wszystko co napotka na swej drodze)
Ciekawostki
3 i 4 kwietnia 1974 roku 148 tornad nawiedziło 13 stanów amerykańskich,
Najszybsza zanotowana prędkość wiatru tornada wynosi 511,7 km/h
Największe (o największej średnicy) tornado (F4) zostało zanotowane 22 maja 2004 w Hallam w stanie Nebraska - jego średnica wynosiła około 4 kilometry
za pierwszego "łowcę tornad" uznaje się Rogera Jensona
mimo, że najwięcej tornad rocznie notuje się w Stanach Zjednoczonych, krajem o największej liczbie tornad na km² jest Wielka Brytania
Cyklon tropikalny jest związany z układem niskiego ciśnienia, w którym nie występują fronty atmosferyczne. Rozwija się nad ciepłymi wodami i odznacza się cyrkulacją cykloniczną (tj. o kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara na półkuli północnej i kierunku zgodnym z tym ruchem na półkuli południowej) w dolnych warstwach atmosfery oraz silnie rozwiniętą aktywnością burzową.
Aby mógł powstać cyklon tropikalny, powinny być jednocześnie spełnione następujące warunki:
Temperatura wody w warstwie powierzchniowej oceanu powinna przekraczać 26,5°C. Po utworzeniu się chmur powietrze ogrzewane jest i nawilażane przez ciepłą wodę oceanu.
Odległość od równika powinna wynosić co najmniej 500 km.
Gdy warunki te są spełnione i nad oceanem pojawi się słaby niż lub nawet zafalowanie pola ciśnienia, mogą się one rozwinąć w cyklon tropikalny wg następującego scenariusza.
W bliskim sąsiedztwie zmiany pola ciśnienia rozwija się kilka głębokich, burzowych chmur konwekcyjnych "zasysających" ciepłe i wilgotne powietrze znad oceanu. Pod nimi tworzy się obszar ciśnienia niższego niż w otoczeniu. Pod kompleks chmur napływa z otoczenia coraz więcej wilgotnego i ciepłego powietrza, które zaczyna się poruszać po spirali pod wpływem działania siły Coliorisa. Ruchy konwekcyjne intensyfikowane są przez lżejsze, bo ciepłe i wilgotne powietrze znad oceanu, ruchy te następnie organizują się, tworząc układ wirujacych chmur. Siła odśrodkowa działająca na ciężkie, bo ochłodzone i zawierające skroploną wodę, sprawia, że w centrum układu powstaje najniższe ciśnienie i dzięki temu układ rozpędza się dalej. W tym momencie powstaje już cyklon tropikalny. Jego dalszy rozwój i ewentualne przekształcenie się w huragan zależą od ilości dostarczonej energii na trasie układu. Gdy wirowanie jest dostatecznie intensywne a cyklon ma grubość całej troposfery, przyziemna warstwa nie nadąża z dostarczaniem powietrza do centrum, powietrze zaczyna napływać też górą, w środku układu wytwarza się tzw. oko cyklonu - bezchmurny obszar ze stosunkowo słabymi wiatrami i silnymi ruchami zstępującymi. Dostarczenie zimnego powietrza do centrum cyklonu przyspiesza kondensację wody napędzając jeszcze bardziej cyklon. Po przemieszczeniu nad chłodniejsze wody bądź ląd, gdzie układ nie znajduje się i nie otrzymuje dostatecznej ilości energii, cyklon tropikalny słabnie i zanika.
Cyklony tropikalne mogą powodować katastrofalne zniszczenia. Pierwszym oczywistym niszczycielskim czynnikiem jest wiatr. W najsilniejszych huraganach jego rekordowa prędkość, szacowana na podstawie ciśnienia w centrum wynosi 305 km/h. Najsilniejsze wiatry wieją na ogół w połówkach cyklonów bardziej oddalonych od równika, gdyż do prędkości związanej z cyrkulacją cykloniczną dodaje się tam prędkość przemieszczania samego układu. W części cyklonu bliższej równika, przez marynarzy, zw. czasami "połową żeglowną", prędkości te się odejmują i siła wiatru jest mniejsza.
Drugim czynnikiem zniszczeń jest opad. W chmurach cyklonów tropikalnych, zasilanych ciepłym i wilgotnym powietrzem, kondensują ogromne ilości wody i spora jej część wypada z chmur w postaci deszczu. Rekordowe opady obserwowano w cyklonach tropikalnych na wyspie Reunion na Oceanie Indyjskim, np. cyklon Denise w nocy z 7 na 8 grudnia 1966 r. przyniósł 1144 mm opadu w ciągu 12 godzin i 1825 mm w ciągu 24 godzin. W styczniu 1980 r. cyklon Hiacinthe przyniósł tam 3240 mm opadu w ciągu 3 dni i 5678 mm w ciągu 10 dni. Dla porównania maksymalna zarejestrowana ilość opadu, która wywołała katastrofalną powódź w Polsce w lipcu 1997 r., wyniosła w Kamienicy Kłodzkiej ok. 455 mm w ciągu 3 dni.
Trzecim czynnikiem (powodującym głównie zniszczenia obszarów nadbrzeżnych) jest fala przypływowa spowodowana wiatrem oraz niskim ciśnieniem w centrum cyklonu. Wysokość fali może przekraczać 6 m; powoduje ona zatopienie niżej położonych obszarów. Amerykanie wprowadzili skalę intensywności huraganów, tzw. skalę Saffira-Simpsona. Podobną skalę wprowadziły australijskie służby meteorologiczne.
Oko cyklonu - centralny obszar cyklonu tropikalnego.
W oku cyklonu wiatr jest słaby lub wręcz cichnie. Brak na tym obszarze również opadów, występuje tu natomiast podwyższona temperatura i bardzo niskie ciśnienie poniżej 960 hPa. Na jego obszarze niebo jest prawie bezchmurne. Dookoła oka cyklonu, dzięki bardzo silnemu prądowi wstępującemu, rozbudowują się pionowo ogromnych rozmiarów chmury kłębiaste. Otaczają one oko zwartą strefą, w której występują burze i gwałtowne ulewy. Strefy z intensywnymi opadami i burzami układają się koncentrycznie wokół oka i oddzielone są od siebie obszarami o niewielkich opadach. W miarę oddalania się od oka cyklonu intensywność opadów maleje
Średnica oka cyklonu może liczyć 20-50 kilometrów.