PRZEDMIOT: SZKOLENIE OBRONNE

Temat:

BUDOWLE OCHRONNE

Wykładowca:

st. kpt. Grzegorz Podsiadło

Wykonali:

str. kdt. Mateusz Ochała

str. kdt. Michał Pawłowski

str. kdt. Damian Pieniążek

str. kdt. Piotr Wesołowski

Kraków 1998

We współczesnej obronie cywilnej budowle ochronne stanowią jeden z podstawowych środków zbiorowej ochrony ludności, zabezpieczając przez określony czas zdrowie i życie tych ludzi, którzy w czasie ewentualnych działań będą znajdować się w rejonach zagrożenia.

Budowle te w określonych warunkach chronią przed działaniem fali uderzeniowej, działaniem promieniowania cieplnego, bezpośredniego działania promieniowania alfa, beta, gamma oraz przed działaniem pyłu promieniotwórczego.

BUDOWLE OCHRONNE I ICH PODZIAŁ.

Ze względu na właściwości budowle ochronne dzielimy na:

1. schrony,

2. zastępcze budowle ochronne,

• ukrycia zabezpieczające,

• szczeliny przeciwlotnicze,

• ukrycia przed opadem promieniotwórczym,

c) budowle komunikacyjne, przystosowane do celów ochronnych.

Podział ze względu na przeznaczenie:

1. dla ludności,

2. dla organów kierowania obroną cywilną.

Podział ze względu na położenie:

1. pod budynkami,

2. wolno stojące.

Podział ze względu na podporządkowanie administracyjne:

1. komunalne,

2. zakładowe.

Podział ze względu na czas budowy:

1. przygotowanie w czasie pokoju,

2. przygotowanie w czasie podwyższania gotowości obronnej oraz podczas wojny.

SCHRONY - ICH PRZEZNACZENIE I WYPOSAŻENIE.

Schrony zalicza się do podstawowych budowli ochronnych, mających na celu zabezpieczenie ludności miast szczególnie zagrożonych. Oprócz schronów, dodatkowymi obiektami ochronnymi będą : zastępcze budowle ochronne i budowle komunikacyjne.

Ludność małych miast i wsi narażona na skażenia promieniotwórcze terenu będzie zabezpieczona w zastępczych budowlach ochronnych.

Schrony powinny zabezpieczać przed:

• rażeniem gruzów zniszczonych w całości lub części najbliżej położonych budynków,

• uderzeniem fali powietrza spowodowanej wybuchem jądrowym,

• działaniem skażeń powietrza bojowymi środkami trującymi,

• działaniem burzy ogniowej.

Schrony buduje się najczęściej z żelbetonu, a także z cegły i betonu. Z cegły przygotowuje się schron na 100 osób. Każdy schron składa się z wejścia, przedsionka, komór schronowych, przewidzianych przeciętnie na 30 - 50 osób, komory filtrowentylacyjaej, urządzeń sanitarnych oraz tunelu wyjścia zapasowego.

Odległość wyłazów wyjść zapasowych powinna być równa przynajmniej połowie wysokości najbliżej położonego budynku (będzie to przeważnie budynek, w którym jest zlokalizowany schron) + 3 m. (1/2 h + 3 m). Taka odległość podyktowana jest koniecznością uniknięcia zasypania wyłazu wyjścia zapasowego gruzami zwalonych budynków. Schron musi być zaopatrzony w wodę, elektryczność, może być wyposażony w centralne ogrzewanie i kanalizację. W wyposażeniu schronu przewiduje się ławki i prycze (te ostatnie na 30% osób). Do każdej komory musi być doprowadzony przewód nawiewny powietrza, zapewniający każdej osobie co najmniej 2m³ powietrza na godzinę. Dojścia do schronów powinny być proste i dogodne i znajdować się nie dalej niż 150 m od miejsca zamieszkania lub pracy. Schrony nie mogą znajdować się w pobliżu kotłów wysokiego ciśnienia, składów opału, materiałów łatwopalnych i wybuchowych. Nie mogą przez nie przebiegać rurociągi i przewody instalacji centralnego ogrzewania, wodociągowej, kanalizacyjnej, gazowej, elektrycznej, które nie byłoby podyktowane potrzebami schronowymi.

Zainstalowane w schronach urządzenia filtrowentylacyjne zapewniają wietrzenie tych pomieszczeń w warunkach normalnych za pomocą wentylatorów, pracujących bez filtropochłaniaczy, a także w przypadku stwierdzenia środków trujących, biologicznych lub promieniotwórczych przy zastosowaniu filtropochłaniaczy. Konieczne jest także przygotowanie zapasu wody na co najmniej trzydobowe zapotrzebowanie w ilości 25% normalnego zużycia. Przyjmuje się następujące normy zużycia wody przez jedną osobę w ciągu doby:

• 2 litry do picia,

• 1 litr do mycia,

• 9 litrów do WC - razem 12 litrów.

Podstawowe elementy instalacji urządzeń filtrowentylacyjnych stanowią urządzenia zabezpieczające przed wtargnięciem do wnętrza schronu fali uderzeniowej powietrza, urządzenia wstępnie oczyszczające powietrze z grubszych frakcji pyłu, urządzenia oczyszczające powietrze z drobnych frakcji pyłu promieniotwórczego i zanieczyszczeń oraz skażeń środkami chemicznymi i bakteriologicznymi, urządzenia do pompowania i rozprowadzania powietrza, urządzenia regulujące odpływ ze schronu zużytego powietrza.

Zabezpieczenie przed uderzeniem fali powietrza uzyskuje się przez zastosowanie jednego z następujących urządzeń:

• komór naprężenia, których część składową stanowi filtr kamienny, albo automatyczny zawór przeciwwybuchowy.

W celu uzyskania pobieranego z zewnątrz schronu powietrza i tłoczenie go do wnętrza schronu stosuje się agregaty filtrowentylacyjne, których istotnym elementem pompowym jest wirnikowa pompa powietrzna o napędzie ręczno - mechanicznym.

Zużyte powietrze usuwa się z wnętrza schronu przez specjalne kanały wywiewne, zabezpieczone wywiewnymi klapami schronowymi. Działanie ich oparte jest na samoczynnym ich otwieraniu się w razie wzrostu nadciśnienia wewnątrz schronu. Nadciśnienie to uzyskuje się przez właściwy dobór agregatu filtrowentylacyjnego, pod warunkiem szczelności pomieszczeń schronowych .Wywiewne klapy schronowe służą do regulacji przepływu przez pomieszczenia schronowe powietrza w granicach uzależnionych wydajnością agregatu filtrowentylacyjnego, przy utrzymaniu ustabilizowanego, nadciśnienia rzędu 5­-8 mm słupa wody. Do pomiaru nadciśnienia w schronie najlepiej nadaje się mikromanometr o zakresie od 0 do 20 mm lub od 0 do 40 mm słupa wody. Instaluje się go w komorze filtrowentylacyjnej. Powinien on być połączony z atmosferą za pomocą rurki stalowej o średnicy 15 mm, zakończonej od strony pomieszczeń schronowych kurkiem gazowym.

W każdym schronie należy przygotować sprzęt p.poż . Konieczna jest także apteczka z zestawem najniezbędniejszych leków, w tym przeciwbólowych i uspakajających.

UKRYCIA PRZYSTOSOWANE I ICH WYPOSAŻENIE

Przez ukrycia przystosowane rozumiemy piwnice pod budynkami mieszkalnymi, doraźnie dostosowane do warunków ochronnych. Jednakże muszą one być odpowiednio wzmocnione, uszczelnione i zaopatrzone w aparaturę filtrowentylacyjną oraz urządzenia sanitarne. Przy obliczeniu powierzchni użytkowej przyjmuje się o,6 - 0,8 m² na jedną osobę dorosłą

i 1 - 1,2 m² dla dzieci i osób chorych.

Przystosowanie piwnic na ukrycia zabezpieczające obejmuje:

• wyznaczenie piwnic odpowiadających wymaganiom technicznym,

• usunięcie znajdujących się w nich zbędnych przedmiotów,

• wyburzenie ścianek działowych piwnic,

• zamurowanie wszystkich zbędnych otworów,

• wzmocnienie stropów, ewentualnie pogrubienie ścianek dla uzyskania potrzebnej wytrzymałości,

• zabezpieczenie lub wzmocnienie zewnętrznych nadziemnych części piwnic,

• zmniejszenie komór ochronnych przez wykonanie ścianek działowych,

• wykonanie przedsionków i wyjść tunelowych, komory filtrowentylacyjnej, węzła sanitarnego, wstawienie drzwi ochronnych,

• podłączenie urządzeń sanitarnych do kanalizacji i wodociągu,

• wyposażenie w niezbędny sprzęt.

W ukryciach zabezpieczających instaluje się zbiorniki na wodę do picia. Inne elementy wyposażenia ukryć zabezpieczających są zbliżone do elementów w jakie wyposażone są schrony.

SZCZELINY PRZECIWLOTNICZE

Najprostszym zbiorowym ukryciem dla ludności jest szczelina plot. Szczeliny przeciwlotnicze stanowią uzupełnienie schronów i ukryć zabezpieczających. Wykonuje się je wtedy, gdy niemożliwe jest wykonanie ukryć zabezpieczających pod budynkami, ze względu na słabą konstrukcję. Rozróżniamy szczeliny stałe i tymczasowe.

Szczeliny stałe są obiektami betonowymi, żelbetonowymi albo murowanymi. Ich wytrzymałość konstrukcyjna mieści się w granicach od 25 hPa do 100 hPa. Są to obiekty o niedużej szerokości od 1,2 - 2,5m w postaci linii załamanych pod kątem prostym lub rozwartym. Długość jednego odcinka w zasadzie nie przekracza 10m.

Wymienione ukrycia najczęściej przygotowywać się będzie siłami całej ludności, a to dla tego, że na wykonanie ich, w odróżnieniu od schronów i ukryć zabezpieczających potrzeba znacznie mniej czasu i materiałów. Konstrukcja szczelin jest prostsza i są one znacznie tańsze;

• dojście do nich dla ludności przewidzianej do ukrycia nie powinno przekraczać 150m.;

• odległość wyjścia od otaczających budynków powinna wynosić 0,5h budynków +3m,

• najwyższy poziom wody gruntowej powinien znajdować się co najmniej 20cm poniżej dna ukrycia,

• odległości od instalacji gazowych, wodociągowych, kanalizacyjnych oraz kabli wysokiego napięcia nie może być mniejsza niż 5m,

• odległość od masztów wysokiego napięcia musi wynosić 50m,

• odległość od składów paliw - 100m,

• zaleca się budowę szczelin w ogrodach, parkach, na trawnikach i dużych podwórkach.

UKRYCIE PRZED OPADEM PROMIENIOTWÓRCZYM

`Na terenach nie zagrożonych bezpośrednim napadem powietrznym,

a wiec we wsiach, osiedlach i małych miastach przygotowane będą na okres ewentualnej wojny ukrycia przed opadem promieniotwórczym. Nie wymagają one wzmocnionych konstrukcji, a najważniejszym warunkiem jest zapewnienie pełnej hermetyzacji i zabezpieczenie przed skażeniami opadem promieniotwórczym.

Człowiek nie ukryty, znajdujący się w strefie opadu promieniotwórczego otrzyma 100% dawki napromieniowania. Natomiast jeżeli ukryje się w domu parterowym, dawka ta zmniejszy się 2-3 razy. Jeżeli ten sam człowiek ukryje się w piwnicy drewnianego domu, pochłonie dawkę mniejszą około 7 razy,

a w domu murowanym 10 razy.

Współczynnik osłabienia dawki napromieniowania zależy więc od typu ukrycia. Ukrycie przed opadem promieniotwórczym powinno być lokalizowane w pobliżu miejsca zamieszkania lub pracy. Należy na nie typować pomieszczenia parterowe i piwnice w domach mieszkalnych, a także budowle

o różnym przeznaczeniu, piwnice pod podłogami i wolnostojące magazyny, pomieszczenia w murowanych i drewnianych budynkach.

Pomieszczenia przewidziane na ukrycia muszą odpowiadać następującym wymaganiom:

• ich współczynnik osłabienia nie może być mniejszy niż 20,

• szczelność powinna uniemożliwiać przedostanie się pyłu promieniotwórczego do środka,

• powinny umożliwić przebywanie na nich określonej liczbie osób, w ciągu paru dni.

Przystosowując pomieszczenie na ukrycia należy wykonać w nim trzy podstawowe przedsięwzięcia: podwyższyć walory ochronne, zapewnić hermetyzację i wentylację.

Dla wygody ukrywających się konieczne jest przygotowanie do siedzenia około 25 - 30% miejsc. Przygotowując ukrycia w budynku murowanym warto wiedzieć, że ściana o grubości 2 cegieł osłabia promieniowanie przenikliwe około 64 razy, a ściana betonowa o grubości 40cm - 130 razy. Strop możemy pogrubić, kładąc na nim 30 - 40 centymetrową warstwę ziemi.

Najtrudniej jest przystosować na ukrycia parterowe pomieszczenie w budynku drewnianym. Ściany takiego budynku o grubości 25 - 30cm osłabiają promieniowanie zaledwie 2 - 3 razy. W razie poważniejszych skażeń promieniotwórczych przebywanie w ukryciu może potrwać dłużej.

W przewidywaniu takiej ewentualności należy przygotować odpowiedni zapas wody pitnej, żywności oraz przedmiotów pierwszej potrzeby i pomocy.